Η έλξη που μας ασκούν οι απαντήσεις 10 λέξεων είναι μεγάλη. Και δικαιολογημένα. Τι πιο ελκυστικό για έναν πολιτικό από το να δώσει μια απλοϊκή εξήγηση; Τι πιο εύπεπτο για εμάς από μια απάντηση που ικανοποιεί την επιθυμία μας για απλοϊκές εξηγήσεις;
Όσο ελκυστικές μπορεί να είναι αυτές οι απαντήσεις, άλλο τόσο είναι και επικίνδυνες.
Πώς θα βελτιώσουμε τις υποδομές της χώρας μας; Πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση; Με ποιον τρόπο θα μπορέσουμε να μειώσουμε τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες; Πώς, εν τέλει, θα φροντίσουμε ώστε το δυστύχημα στα Τέμπη να είναι η τελευταία ανάμνηση μιας χώρας που δεν μπόρεσε να εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών της και μας θύμισε την “άλλη” Ελλάδα;
Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτές δεν χωράνε σε 10 λέξεις. Και επειδή η γενιά μας έχει συνηθίσει αλλά και την έχουν συνηθίσει σε τέτοιες απαντήσεις είναι ώρα να αντιληφθούμε ότι τα ζητήματα αυτά είναι πολύ πιο σύνθετα. Η μεγαλύτερη παγίδα για έναν πολιτικό αλλά και για έναν πολίτη είναι οι απαντήσεις 10 λέξεων. Πρόκειται γι αυτήν την τόσο ανθρώπινή μας τάση να θέλουμε να απλοποιήσουμε τα πράγματα. Είναι η λειτουργική μας ανάγκη να χωρίζουμε τον κόσμο σε άσπρο και μαύρο, φίλους και εχθρούς, λύση και πρόβλημα. Και είναι λογικό. Μέσα στον κυκεώνα υπερπληροφόρησης, στο χάος της ενημέρωσης και στην αδυναμία διαχείρισης τόσων ερεθισμάτων πολίτες και πολιτικοί πέφτουμε θύματα του ίδιου εγκλήματος.
Διότι για έγκλημα πρόκειται. Εθιζόμαστε στο να δεχόμαστε - και να δίνουμε - απλές εξηγήσεις και εύκολες ερμηνείες. Ο φαύλος αυτός κύκλος συνεχίζει να διογκώνεται και φτάνουμε στο σημείο όπου ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια κουλτούρα που οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει, θεωρώντας περιοδικά ότι μας εξυπηρετεί αυτού του είδους η δημόσια συζήτηση. Εκεί έγκειται το λάθος μας. Όσο και να μην θέλουμε να το παραδεχθούμε ο λόγος όλων μας και δη όσων είναι δημόσια πρόσωπα καλλιεργεί συνειδήσεις, συνεισφέρει στην ποιότητα και την κατεύθυνση του δημοσίου διαλόγου και συν-δημιουργεί την κουλτούρα ολόκληρης της κοινωνίας.
Η χώρα μας αν και μικρή, είναι πολύ μεγάλη για να χωρέσει σε 10 λέξεις. Η ευθύνη διακυβέρνησής της - διάχυτη σε πολίτες και πολιτικούς - ακόμη μεγαλύτερη και οι προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε την επόμενη δεκαετία πολύ πιο σύνθετες. Με αυτήν την αλήθεια θα αναμετρηθούμε την επομένη αυτής της καταστροφής. Και με το βάρος της ευθύνης που έχουμε να μετατρέψουμε όλη αυτήν τη δικαιολογημένη οργή, την απόγνωση και τον φόβο σε κάτι παραγωγικό και δημιουργικό.
Ο αγώνας για να βελτιώσουμε τη δημοκρατία μας, την πολιτεία, το κράτος, όπως θέλετε πείτε το, δεν πρέπει μόνο να έπεται αυτών των καταστροφών. Είναι μόνιμος, καθημερινός, συνεχής. Και είναι δύσκολος.
Δεν μπορείς να τον συμπτύξεις σε μια δημοσίευση στο instagram, σε ένα βίντεο μερικών δευτερολέπτων στο TikTok και δεν εξαντλείται στις μαζικές πορείες που έχουν οργανωθεί ανά την Ελλάδα αυτές τις ημέρες. Αυτή μπορεί να είναι η αρχή. Αλλά η διαδικασία είναι αργή, βαρετή ορισμένες φορές και δεν μπορεί να περιοριστεί σε μεμονωμένες και περιστασιακές κινήσεις αντίδρασης όσο και αν ικανοποιούν το μικρό attention span της γενιάς μας. Είναι μια δύσκολη αλήθεια με την οποία πρέπει να συμφιλιωθούμε όσο είναι νωρίς.
Η πρώτη αναμέτρηση μας με αυτήν την αλήθεια πλησιάζει. Οι εκλογές της 21ης Μαΐου δεν αφορούν τα επόμενα 4 χρόνια, αλλά τις επόμενες 4 δεκαετίες. Και αν ο άξονας της ιστορίας είναι μακρύς και η ροπή του προς την πρόοδο και τη δικαιοσύνη, όπως έχει ειπωθεί, δεν πρέπει να θεωρήσουμε σε καμία περίπτωση ότι η πορεία αυτή ήταν εύκολη ή απλή. Ούτε ότι δεν μπορεί να αλλάξει, προς το καλύτερο ή και το χειρότερο, από ανθρώπους όπως εμείς, των οποίων η δύναμη και η ευθύνη είναι επίσης πολύ μεγάλη για να χωρέσει σε 10 λέξεις.
*Ο Βασίλης Κουτσούμπας είναι νομικός και μεταπτυχιακός φοιτητής δημόσιας πολιτικής στο Georgetown University.
