Το τελευταίο διάστημα όλοι έχουμε γίνει θεατές ενός «πολέμου φατριών». Από τη μια μεριά είναι η κυβέρνηση που προσπαθεί να αλλάξει τα πράγματα και να εκσυγχρονίσει τη χώρα.
Από την άλλη, διάφορες ομάδες που αντιστέκονται σε κάθε αλλαγή. Τι στα αλήθεια υπερασπίζονται οι συμβολαιογράφοι και αρνούνται την ψηφιοποίηση εν έτει 2023; Το χάρτινο συμβόλαιο, υπογεγραμμένο δια ζώσης; Τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο υπογράφονται εδώ και αιώνες τα συμβόλαια και όλη την ταλαιπωρία που αυτό συνεπάγεται για τους πολίτες; Τους ενοχλεί ότι με την ψηφιακή μεταβίβαση ακινήτου, οι μεταγραφές θα γίνονται σε μια ημέρα; Σε τι ακριβώς διαφωνούν; Μου είναι δύσκολο να καταλάβω τις αντιδράσεις, γιατί έχω ταλαιπωρηθεί στο παρελθόν και έχω χάσει ατέλειωτες ημέρες και ώρες για να οριστικοποιήσω ένα συμβόλαιο.
Και όμως, οι συμβολαιογράφοι έχουν ανακοινώσει αποχή διαρκείας απειλώντας να προκαλέσουν έμφραγμα στην κτηματαγορά, υπερασπιζόμενοι ένα ξεπερασμένο καθεστώς, όταν η ψηφιακή ταχύτητα και η διαφάνεια στην αγορά ακινήτων θα ωφελήσουν εντέλει και τους ίδιους, αυτούς δηλαδή που τώρα αντιδρούν. Κάποια αιτία για να είναι κανείς καχύποπτος απέναντι στην ολοκλήρωση αυτής της μεταρρύθμισης δεν υπάρχει.
Η ψηφιακή ταχύτητα και η διαφάνεια στην αγορά ακινήτων θα ωφελήσουν τους πάντες. Το ίδιο θα γίνει και με την ψήφιση των (υπό διαβούλευση) μέτρων κατά της φοροδιαφυγής. Δεν πρέπει να εκσυγχρονιστεί η οικονομία και η κοινωνία μας και να χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες στις συναλλαγές; (π.χ. επέκταση των POS στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS, υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData, πρόστιμα για τη χρήση μετρητών άνω των 500 ευρώ και την απαγόρευση χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων).
Δεν είναι δίκαιη η διεύρυνση της φορολογικής βάσης (π.χ. αλλαγές στις βραχυχρόνιες μισθώσεις θεσμοθετώντας τέλος διαμονής 1,5 ευρώ ανά ημέρα και ΦΠΑ για όσους μισθώνουν τρία ή περισσότερα ακίνητα και θέσπιση κατώτατου ορίου ύψους στα φορολογητέα κέρδη που πρέπει να εμφανίζουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες);
Ή μήπως πρέπει να μείνουμε κολλημένοι στο παλαιό μοντέλο της οικονομίας όπου τους φόρους τους πληρώνουν συνεχώς τα συνήθη υποζύγια, δηλαδή οι μισθωτοί του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα; Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών, δηλαδή 7 στους 10 δεν πληρώνουν καθόλου φόρο. Είτε με ύφεση, είτε με ανάπτυξη, είτε με μνημόνια και πανδημίες, είτε χωρίς αυτά, χιλιάδες επαγγελματίες και μονοπρόσωπες επιχειρήσεις δηλώνουν για συνεχόμενα χρόνια μηδενικά κέρδη ή ζημιές.
Συγκεκριμένα, το 27,8% των ελευθέρων επαγγελματιών και το 36,4% των προσωπικών επιχειρήσεων δήλωσαν μόνο ζημιές ή μηδενικά κέρδη για όλες τις χρήσεις από το 2018 έως και το 2022. Αυτό που διδάσκουμε στους φοιτητές μας και αυτό που υπαγορεύει η κοινή λογική είναι ότι όταν έχεις συνεχώς ζημιές, δεν είσαι βιώσιμος και κλείνεις. Δεν είναι περίεργο που συνεχίζουν να λειτουργούν; Άρωμα οπισθοδρόμησης υπάρχει σε πολλούς κρίσιμους τομείς για την κοινωνία και την οικονομία, όπως για παράδειγμα, στο τρόπο λειτουργίας των υποθηκοφυλακείων, στο χρόνο διεξαγωγής μιας δίκης για μια απλή υπόθεση και γενικότερα στην απονομή της Δικαιοσύνης.
Μία κομβική, για παράδειγμα, μεταρρύθμιση είναι η γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης, δηλαδή η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων και η αποθήκευση πρακτικών παντού. Η σημασία της έχει αναγνωριστεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό και γι’ αυτό άλλωστε συμπεριλήφθηκε στις προγραμματικές δηλώσεις του τον Ιούλιο του 2019.
Όμως, πόσο έχει προχωρήσει από τότε; Δυστυχώς, οι ευρωπαϊκοί δείκτες μέτρησης, όπως αυτοί αποτυπώνονται στο EU Justice Scoreboard δεν είναι καθόλου κολακευτικοί για τη χώρα μας που βρίσκεται συστηματικά στις πρώτες θέσεις αναφορικά με τον χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων. Αν θέλουμε να πάμε μπροστά και να αλλάξουμε το παραγωγικό μας μοντέλο, πρέπει να κάνουμε «σημαία» τις μεταρρυθμίσεις. Αναγνωρίζω ότι κάτι τέτοιο δεν ούτε εύκολο ούτε αυτονόητο.
Χρειάζεται πολιτική βούληση και εάν χρειαστεί, ρίξεις με λίγες αλλά ισχυρές μικρές και μεγάλες ομάδες συμφερόντων που προτιμούν την ακινησία για να συνεχίσουν να κερδοσκοπούν εις βάρος των πολλών.
* Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι Πρόεδρος του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
