Η πρόσφατη δήλωση του Περιφερειάρχη Κρήτης ότι «είμαστε όλοι έξω με αναστολή» είναι ενδεικτική μιας νοοτροπίας που αποφεύγει τη λογοδοσία και μετακυλύει τις ευθύνες. Ο Περιφερειάρχης επικαλείται την έλλειψη πόρων ως βασική αιτία για την αδυναμία της Περιφέρειας να ανταποκριθεί στις προκλήσεις, χωρίς όμως να τεκμηριώνει συγκεκριμένα σε ποιους τομείς υπάρχουν τα κενά ή τι ενέργειες έχουν γίνει για να αντιμετωπιστούν.
Η επικοινωνιακή προσέγγιση της πολιτικής με απλοϊκά σλόγκαν δεν μπορεί να αποτελεί βάση σοβαρής διοίκησης. Η αναφορά στην έλλειψη χρηματοδότησης από το κεντρικό κράτος ή την κλιματική κρίση δεν αρκεί για να απαλλάξει έναν αιρετό από τις ευθύνες του. Αντιθέτως, η ουσία της λογοδοσίας απαιτεί σαφήνεια και ανάλυση των προβλημάτων. Όπως σωστά επισημαίνει στο άρθρο του ο Χάρης Θεοχάρης, οι ηγέτες δεν μπορούν να αποφεύγουν την κριτική με εύκολες δικαιολογίες. Η πραγματική ηγεσία οφείλει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα, όχι να τα αγνοεί ή να τα παρουσιάζει ως αδύνατα να διαχειριστούν.
Αδυναμία χωρίς τεκμηρίωση: Το κενό που πρέπει να καλυφθεί
Οι αντιπεριφερειάρχες της Περιφέρειας, είτε θεματικοί ή χωρικοί, έχουν σαφείς αρμοδιότητες, αλλά αυτό που λείπει είναι ένα gap analysis - μια συστηματική ανάλυση των κενών και των περιορισμών στην εκπλήρωση του έργου τους. Χωρίς την καταγραφή αυτών των αναγκών και την τεκμηρίωση του τι λείπει για να εκτελέσουν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους, οι δηλώσεις περί έλλειψης πόρων παραμένουν αόριστες και ανεπαρκείς.
Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι η αδιαφορία του Περιφερειακού Συμβουλίου να απαιτήσει αυτήν την τεκμηρίωση, καθώς και η έλλειψη αντίδρασης από τους δημάρχους που παρευρίσκονταν στη συζήτηση. Η απουσία διαλόγου και ουσιαστικής κριτικής ενισχύει το αίσθημα αδράνειας και αδιαφορίας για τα πραγματικά προβλήματα της περιφέρειας.
Οι κρίσεις δεν είναι «Μαύρος Κύκνος»
Η κλιματική κρίση και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες σίγουρα αποτελούν σοβαρές προκλήσεις, αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία για κάθε αποτυχία. Ο Περιφερειάρχης, μιλώντας σαν να αντιμετωπίζει συνεχώς σπάνια και απρόβλεπτα γεγονότα - τους λεγόμενους «Μαύρους Κύκνους» - δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη του την ανάγκη για στρατηγικό σχεδιασμό και προετοιμασία. Αντί για συνεχείς δικαιολογίες, η τοπική ηγεσία οφείλει να καταρτίσει συγκεκριμένα σχέδια δράσης που να ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες ανάγκες και να προλαμβάνουν κρίσεις, όπως αυτές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, για παράδειγμα στη διαχείριση του νερού.
Λογοδοσία και διαφάνεια: Ο μοναδικός δρόμος προς την εμπιστοσύνη
Ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας Δήμων του ΚΕΦίΜ αποκαλύπτει συστηματικά τις αδυναμίες στη διαφάνεια και τη λογοδοσία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτές οι αδυναμίες δεν περιορίζονται μόνο στην Περιφέρεια Κρήτης, αλλά είναι χαρακτηριστικές μιας ευρύτερης πολιτικής κουλτούρας που αποφεύγει τις ευθύνες και δεν υποβάλλεται σε αυστηρή αξιολόγηση. Η δημοσίευση αναλυτικών στοιχείων για τις αποτυχίες ή τις ελλείψεις πόρων θα επέτρεπε στους πολίτες να κατανοήσουν τις προκλήσεις και να αξιολογήσουν τη διοίκηση με δίκαιο τρόπο.
Όπως αναφέρεται και στο άρθρο του Χ. Θεοχάρη, η λογοδοσία δεν είναι απλώς ένα θεωρητικό καθήκον. Η ανάγκη για ουσιαστική λογοδοσία είναι καθοριστική για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Αν οι πολιτικοί μας ηγέτες δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις και τις αποτυχίες τους, τότε υπονομεύεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς, ενισχύοντας την απογοήτευση και τον κυνισμό.
Συμπέρασμα
Είναι κρίσιμο για την ηγεσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αντιληφθεί ότι η διαχείριση κρίσεων και προκλήσεων απαιτεί σοβαρή προετοιμασία, τεκμηρίωση και λογοδοσία.
Η ηγεσία απαιτεί λογοδοσία, συγκεκριμένες προτάσεις και αποτελεσματική διοίκηση. Η πραγματική ευθύνη (θεά κατά το Ν. Καζαντζάκη) είναι να αποδεχθείς τις αδυναμίες σου, να αναγνωρίσεις τα κενά και να εργαστείς για να τα καλύψεις. Η άρνηση αυτή είναι απλώς μια υποχώρηση από το καθήκον. Οι δικαιολογίες και οι αόριστες αναφορές σε εξωτερικούς παράγοντες, χωρίς την ύπαρξη μιας σαφούς ανάλυσης των κενών, δεν μπορούν να αποτελέσουν αποδεκτή πολιτική πρακτική. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν ποια είναι τα προβλήματα και ποιες είναι οι προτάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης.
Οι αιρετοί πρέπει να δράσουν με υπευθυνότητα, να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες τους και να εργαστούν για τη βελτίωση της κατάστασης. Η δημοκρατία απαιτεί διαφάνεια και λογοδοσία, και αυτοί που δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτές τις αξίες πρέπει να λογοδοτήσουν ή να πάνε σπίτι τους με ασφάλεια!
ΥΓ. Πόσο μου θυμίζει αυτή η ρητορική Donald Trump!
*Ο Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι εμπειρογνώμων πολιτικών υγείας, ασφάλειας πληροφοριών και βιωσιμότητας, πιστοποιημένος Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPOaaS), Lead Verifier EU ETS & ανθρακικού αποτυπώματος & σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα διαχείρισης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR), ιατρικού τουρισμού, ΕΚΕ & βιώσιμης ανάπτυξης (πχ. Ecovadis, EU ETS, ΔηΣΜΕ, 14064-1) και ποιότητας. #IOwnMyHealthData
