Γιατί χρειαζόμαστε γυναίκες στην πολιτική; Πάμε να δούμε μερικά από τα επιχειρήματα που έχουν καταγραφεί για τον ρόλο και τη σημαντικότητα συμπερίληψης των γυναικών στην πολιτική σκηνή.
Αρχικά, οι γυναίκες αποτελούν το ήμισυ του πληθυσμού, σε αυτό το πλαίσιο αποτελεί ζήτημα άμεσης δικαιοσύνης μέρος αυτού του πληθυσμού να συμπεριλαμβάνεται και να εκπροσωπείται στις πολιτικές διαδικασίες. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν διαφορετικές εμπειρίες και καταβολές από αυτές των αντρών και άρα θα πρέπει να εκπροσωπούνται στις διαδικασίες χάραξης και λήψης αποφάσεων, κάτι που συνδέεται και με το γεγονός ότι πολλές φορές τα συμφέροντα αντρών και γυναικών είναι διαφορετικά ή και αντικρουόμενα.
Για να καταστεί αυτό πραγματικά αποτελεσματικό οι γυναίκες πρέπει να επιτύχουν ορισμένα επίπεδα εκπροσώπησης, ώστε να ασκούν άμεση και ενεργό επιρροή, καθώς και να δημιουργήσουν τα γυναικεία πρότυπα γυναικών στην πολιτική, με τα οποία θα μπορέσουν να ταυτιστούν και άλλες γυναίκες στο μέλλον. Τέλος, η ίση εκπροσώπηση των φύλων ενισχύει και ενσαρκώνει την ουσία της δημοκρατικής διακυβέρνησης και αποτελεί ακόμη και σήμερα ζητούμενο τόσο στις μεταβατικές όσο και στις εδραιωμένες δημοκρατίες.
Το μέτρο για την αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας είναι η ποσόστωση, ένα μέτρο απαραίτητο, το οποίο όμως δεν αρκεί για την αντιμετώπιση του της υποεκπροσώπησης. Όπως αναφέρει σχετική έκθεση του ΟΗΕ για τις γυναίκες (2020), ενώ οι ποσοστώσεις διορθώνουν τον ιστορικό αποκλεισμό των γυναικών στην πολιτική, μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό είδος χάσματος. Οι γυναίκες που εκλέγονται μέσω της χρήσης ποσοστώσεων μπορεί συχνά να θεωρηθούν ως «πιόνια» ή ως υποψήφιες με λιγότερο προσόντα. Οι γυναίκες υποψήφιες μπορεί, επίσης, να θεωρηθούν ως «στηρίγματα» για τους άνδρες συγγενείς τους απλώς επιδιώκουν να εκπληρώσουν το 40% στις λίστες που προβλέπει η νομοθεσία.
Όπως και στις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις, η γυναικεία συμμετοχή και εκπροσώπηση στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές στην Ελλάδα καταγράφει χαμηλά ποσοστά. Αναλύοντας τα μέχρι τώρα στοιχεία των αυτοδιοικητικών και περιφερειακών εκλογών, στην πρώτη Κυριακή των εκλογών στους 332 δήμους της χώρας, είχαμε 1.047 υποψήφιους άντρες και μόλις 164 υποψήφιες γυναικές (13,5%) για τη θέση του/της δημάρχου.
Από αυτές, στον πρώτο γύρο εκλέχθηκαν μόλις 13 γυναίκες δήμαρχοι ενώ ο αντίστοιχος αριθμός των ανδρών φτάνει τους 246, ποσοστό 5,2%. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι γυναίκες δήμαρχοι έχουν εκλεγεί σε νησιωτικούς δήμους ή σε δήμους της Βόρειας Ελλάδας.
Αντίστοιχα, ήταν τα ποσοστά και για τη θέση του περιφερειάρχη όπου η οποία διεκδικήθηκε από 11 γυναίκες έναντι των 67 υποψήφιων αντρών. Εκεί, οι 7 νικητές του πρώτου γύρου είναι άντρες, ενώ στον δεύτερο γύρο υπάρχει μόνο 1 γυναίκα υποψήφια όπου θα διεκδικήσει τη νίκη την δεύτερη Κυριακή, στις 15 Οκτωβρίου.
Αποδεδειγμένα, λοιπόν, η συμμετοχή των γυναικών στον πολιτικό στίβο παραμένει ακόμα και σήμερα ένα από τα άλυτα ζητήματα για την επίτευξη της κοινωνικής ισότητας, εκπροσώπησης και συμμετοχής. Κοινό τόπο αποτελεί το γεγονός ότι ακόμη και στην τοπική αυτοδιοίκηση, που συνιστά τον αμεσότερο χώρο άσκησης πολιτικής και επικοινωνίας με τις τοπικές κοινωνίες το μοτίβο της κεντρικής πολιτικής σκηνής επαναλαμβάνεται, δηλαδή παραμένει ένας ανδροκρατούμενος χώρος.
Κάποιοι από τους βασικότερους λόγους που μπορούμε να αναφέρουμε για τη μη εκλογή γυναικών, είναι αρχικά η έλλειψη προγενέστερης εμπειρίας, δικτύου και γνώσεων στον τομέα της πολιτικής. Επιπροσθέτως, τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής και εκλογής των γυναικών αποτελούν τροχοπέδη και έλλειψη προηγουμένου, ώστε να προωθηθούν πρότυπα που θα κινητροδοτήσουν περισσότερες γυναίκες για ενεργό συμμετοχή στα κοινά. Τέλος, δυστυχώς ο σεξισμός και τα έμφυλα στερεότυπα αποτελούν μέρος του παιχνιδιού, με αποτέλεσμα το εκλογικό σώμα να μην επιλέγει τις γυναίκες! Παρατηρείται και διαιωνίζεται μια αντίληψη ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο άξιες ή ικανές για να διοικήσουν έναν δήμο ή μια περιφέρεια.
Η «κανονικότητα» αυτή πρέπει να αλλάξει, και δυστυχώς η ποσόστωση ως μέτρο δεν αρκεί. Οι γυναίκες πολλές φορές αν και έχουν τη θέληση, δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία και το δίκτυο για να ανταγωνιστούν στον ανδροκρατούμενο και ιδιαίτερα απαιτητικό τομέα της πολιτικής. Σεμινάρια και εκπαιδεύσεις που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων μπορούν να αποτελέσουν ευαλκτήριο ώστε νέες ηγέτιδες να δομήσουν την προεκλογική τους εκστρατεία, τον πολιτικό τους λόγο, την οργάνωση και παρουσίαση πολιτικών προτάσεων, την εξασφάλιση χρηματοδότησης και φυσικά ένα υποστηρικτικό πλαίσιο που είναι απαραίτητο σε αυτές τις περιπτώσεις. Αυτό θα βοηθήσει να σταματήσουν και οι ίδεες οι γυναίκες την υιοθέτηση και την προώθηση στερεοτυπικών αντιλήψεων.
Στο πλαίσιο αυτό το Ίδρυμα Friedrich Naumann για την Ελευθερία στην Ελλάδα και την Κύπρο, σε συνεργασία με την Φιλελεύθερη Συμμαχία διοργάνωσε πρόσφατα το Σεμινάριο Κατάρτισης Πολιτικής Ηγεσίας για γυναίκες που ασχολούνται ή επιθυμούν να ασχοληθούν με την πολιτική. Τα εντατικά αυτά σεμινάρια παρήχαν στις γυναίκες απαραίτητα εργαλεία, γνώσεις, γνωριμίες με καταξιωμένους εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες, μέσα από τα οποία μπόρεσαν να μοιραστούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην προσπάθεια να μπουν ή και να επιτύχουν στον πολιτικό χώρο. Πολλές από τις συμμετέχουσες αποφάσισαν να θέσουν υποψηφιότητα στις αυτοδιοικητές εκλογές, αξιοποιώντας όσα έμαθαν στις δυο πρώτες συνεδρίες.
Έχουμε όμως πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε για να φτάσουμε μια πραγματικά συμπεριληπτική κοινωνία, όπου η ισότητα δεν θα είναι πια ζητούμενο, αλλά πραγματικότητα. Η ποσόστωση δεν αρκεί.
*Η Ελένη Σιαπικούδη είναι βοηθός προγράμματος στο Ίδρυμα Friedrich Naumann για την Ελευθερία Ελλάδας και Κύπρου. Έχει σπουδάσει στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και κατέχει μεταπτυχιακά στην Οικονομία και την Πολιτική της Ν/Α Ευρώπης και τις Διεθνείς Σχέσεις. Ασχολείται ερευνητικά με την ΕΕ, τα Μέσα Ενημέρωσης και τις έμφυλες διακρίσεις.
