Όλα δείχνουν ότι το 2025 μπορεί να είναι μια κρίσιμη χρονιά, με απρόβλεπτα γεγονότα και πιθανές κρίσεις. Ότι μπορεί να φέρει σημαντικότερες αλλαγές από αυτές του 2024, υπό την επίδραση σειράς παραγόντων. Πριν απ' όλα, το διεθνές περιβάλλον θα τροφοδοτεί προβλήματα και ένα νέο κλίμα, μια νέα περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην κοινωνία.
Η πολιτική αστάθεια σε Γερμανία που βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής ύφεσης και η Γαλλία με ορατούς τους κινδύνους από την προβληματική κατάσταση της οικονομίας της, η ενίσχυση της ακροδεξιάς σε σειρά από χώρες, μπορεί να κλονίσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Οι γεωστρατηγικές αναταράξεις με όσα θα συμβούν με επίκεντρο τη Συρία, την Ουκρανία, την ευρύτερη περιοχή, η διαφαινόμενη ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας και η συνεχής συζήτηση για πιθανό πόλεμο, μπορεί να τροφοδοτήσουν σοβαρότατες εξελίξεις.
Η ανάληψη της Προεδρίας από τον Ντ. Τραμπ με ότι επίδραση θα έχουν οι επιλογές που θα κάνει, αντικειμενικά θα τροφοδοτεί αστάθεια, άρα φόβο, πιθανές οικονομικές κρίσεις, άρα ανησυχία. Τα θέματα των δασμών, των πρόσφατων δηλώσεων για Καναδά, Γροιλανδία, Διώρυγα Παναμά, Ερντογάν, δημιουργούν ήδη διεθνείς πονοκεφάλους.
Η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε παράλληλο σύμπαν. Αυτοί οι παράγοντες που συχνά υποτιμούνται στην καθημερινή δημόσια συζήτηση, μπορεί να φέρουν τη χώρα μπροστά σε απρόβλεπτα γεγονότα. Αυτά θα συμβάλουν σε μια τάση αναζήτησης σταθερότητας, σιγουριάς, ασφάλειας και θα επιδρούν στους πολιτικούς συσχετισμούς. Ας μην ξεχνάμε ότι η περιπετειώδης προηγούμενη δεκαετία των Μνημονίων έχει κάνει πολύ ευαίσθητο το κοινωνικό σώμα. Στην έρευνα της OPINION POLL τον Δεκέμβριο φαινόταν ήδη ότι πάνω από το 70% ανησυχούσε από τις διεθνείς εξελίξεις.
Ταυτόχρονα, υπάρχει μια ρευστότητα στο πολιτικό σκηνικό πολύ υψηλότερη απ' ότι φαίνεται, και τα ερωτήματα είναι περισσότερα από τις σίγουρες απαντήσεις. Οι αβεβαιότητες πιο πολλές από τις βεβαιότητες. Υπάρχει ένα 18%-20% που βρίσκεται στις δημοσκοπήσεις στην γκρίζα ζώνη, που κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να προβλέψει τις πολιτικές επιλογές του.
Είναι ακόμα αισθητός ο απόηχος του 60% αποχής στις Ευρωεκλογές που η διατήρηση σε αυτά τα επίπεδα ή η μείωσή της μπορεί να φέρει σημαντικές αλλαγές στους πολιτικούς συσχετισμούς. Ταυτόχρονα, υπάρχουν εννέα με δέκα κόμματα που δείχνουν ότι αυτή τουλάχιστον την ώρα μπορούν να μπουν στη Βουλή. Έπειτα υπάρχουν τα αντανακλαστικά που θα δείξουν τα κόμματα.
Η ΝΔ και ο Κυρ. Μητσοτάκης μπαίνουν στον ένατο χρόνο που προηγούνται στα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία όλων των δημοσκοπήσεων, όλων των Εταιρειών. Μπήκε στο 2025 με ένα 30% μεσοσταθμικά και κερδίζοντας τις εντυπώσεις στη συζήτηση στον Προϋπολογισμό. Στις έρευνες του Δεκεμβρίου φαινόταν να εισπράττει έστω λίγο στην πρόθεση ψήφου, να βελτιώνει κάποια ποιοτικά στοιχεία, ενώ τα αρνητικά συναισθήματα συνέχισαν μεν να κυριαρχούν, αλλά μειώνονταν ποσοστιαία.
Δείχνει αυτό ότι έχει αποθέματα και ότι μπορεί να δούμε μια πιο ορατή άνοδό της; Θα το δούμε, αφού τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει δεν είναι και λίγα και οι διεθνείς εξελίξεις μπορεί να τις προσθέσουν και άλλα. Υπάρχει η ακρίβεια και συνολικά τα θέματα που καθορίζουν το βιοτικό επίπεδο και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, όχι μόνο οι πιο ευπαθείς οικονομικά κοινωνικές δυνάμεις, αλλά και τμήματα της μεσαίας τάξης, τα προβλήματα του ΕΣΥ, τα φαινόμενα παραβατικότητας, εγκληματικότητας και γενικότερα ανομίας.
Ωστόσο, σοβαρότατα προβλήματα αντιμετωπίζει και η αντιπολίτευση. Καμία δύναμη δεν φαίνεται να έχει πείσει ότι μπορεί να αποτελέσει την εναλλακτική δύναμη εξουσίας. Μεγάλο ερώτημα αποτελεί το ΠΑΣΟΚ που ήταν ο μεγάλος κερδισμένος του 2024, αξιοποιώντας την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και τις φθορές της ΝΔ στον χώρο του Κέντρου. Άραγε το ΠΑΣΟΚ θα σταθεροποιηθεί γύρω στο 18% που ήταν ο μ.ό. στην εκτίμηση ψήφου στις τελευταίες έρευνες του 2024 και θα δείξει ότι έχει τα καύσιμα να ανέβει ή θα χάσει δυνάμεις; Στο διάστημα Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2024 έχανε πάντως από 0.5%-2% στις διάφορες έρευνες. Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση αφού θα βρεθεί υπό την απειλή τουλάχιστον δύο ανταγωνιστών.
Από τη μία η ΝΔ θα αντιδράσει για να πάρει πίσω ή να φρενάρει απώλειές της από τον χώρο του Κέντρου προς το ΠΑΣΟΚ και από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα παρακολουθεί άπρακτος να χάνει το 15%-16% των ψηφοφόρων του προς το ΠΑΣΟΚ. Βρίσκεται πάντως 11,5% κατά μ.ό. πίσω από τη ΝΔ, ενώ εμφανίζει κενά πολιτικής, παρά τις προσπάθειες που κάνει και βέβαια το πρόβλημα αναδεικνύεται εκρηκτικά στην ερώτηση για την καταλληλότητα για Πρωθυπουργός, όπου ο Πρωθυπουργός παρουσιάζει τριπλάσια τουλάχιστον επίδοση από τον Ν. Ανδρουλάκη που δεν μπορεί να ξεφύγει από το 8%-9%.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, με τη σειρά του, θα προσπαθήσει να σταθεί στα πόδια του και να ξεφύγει από το 7%-8% που μεσοσταθμικά βρίσκεται. Για να τα καταφέρει κατ' αρχήν, πρέπει να αντιμετωπίσει τη χαμηλή συσπείρωσή του που βρίσκεται στο 30%-35%, με το 20% των δυνάμεών του να οδεύει προς το Κίνημα Δημοκρατίας και το 35% να δηλώνει ότι μπορεί να το ψηφίσει, το 15%-16% να πηγαίνει στο ΠΑΣΟΚ και όλα τα κόμματα αριστερά, πλην Νέας Αριστεράς, να έχουν περικυκλώσει τον ΣΥΡΙΖΑ, με πολλούς απογοητευμένους και με έντονες απορριπτικές τάσεις, ιδιαίτερα με τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν στο πρόσφατο Συνέδριο.
Θα τα καταφέρει να κάνει κάποια μικρά στην αρχή βήματα; Θα υπάρξει επανένωση με κάποια μορφή ΣΥΡΙΖΑ, Νέας Αριστεράς, η οποία κινείται ανάμεσα στο 1,5% έως το που θα επέτρεπε να φλερτάρει με μεγαλύτερα ποσοστά; Πώς θα επιδρούσε άραγε σ' αυτή την περίπτωση το να γίνει και πάλι θεσμικά Αξιωματική Αντιπολίτευση, τόσο για τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και για το ΠΑΣΟΚ;
Δύσκολα ερωτήματα για ένα κόμμα που δείχνει να κινείται με δύο ψευδαισθήσεις: Ότι αφού έδιωξαν τον Σ. Κασσελάκη, όλα λύθηκαν και ότι μπορούν να έχουν δυναμική πορεία χωρίς να έχουν ακόμα απαντήσει πώς από το 32% πήγαν στο 17% επί Α. Τσίπρα, απ' όπου όλα τα προβλήματα εισήλθαν σε νέα φάση, οδηγώντας τον ΣΥΡΙΖΑ στο 7,7% μεσοσταθμικά και στην πέμπτη θέση.
Από την άλλη, τα κόμματα του χώρου του, πέραν της ΝΔ Δεξιάς που αθροίζουν ένα 18%-20% τι θα κάνουν; Είναι πολυδιασπασμένα, αθροίζουν ένα πολύ σοβαρό ποσοστό, αλλά δεν εμφανίζουν και ιδιαίτερη δυναμική από εκεί και πέρα, ενώ υπάρχουν ήδη μικροί εμφύλιοι στον χώρο (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ κόντρα στη ΦΩΝΗ ΛΟΓΙΚΗΣ) και η ΝΙΚΗ εμφανίζεται οριακά πάνω από το 3%. Είναι κατανοητό τι θα γινόταν αν η ΝΔ κατόρθωνε να πάρει έστω 3%-4% από πιο δεξιά και ένα 1%-2% από τον χώρο του Κέντρου, τι δύναμη θα εμφάνιζε;
Το Κίνημα Δημοκρατίας βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση με όλες τις δυσκολίες μπροστά του, ενώ η ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ δείχνει να ενισχύεται αλλά το ποσοστό της εμφανίζει σκαμπανεβάσματα. Και γενικά, θα συνεχίσουμε να βλέπουμε μία εικόνα με εννέα ή δέκα κόμματα να μπορούν να γίνουν κοινοβουλευτικά; Θα αντέξουν στον ιδιόμορφο ανταγωνισμό που θα αναπτυχθεί και στα διλήμματα που θα θέτουν τα πιο μεγάλα κόμματα;
Πολλά τα ερωτήματα, μεγάλες οι αβεβαιότητες, σημαντική η ρευστότητα. Γι' αυτό το 2025 το κάθε τι θα παίζει ρόλο. Από την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, μέχρι τη συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση και από την αντιμετώπιση της ακρίβειας και των προβλημάτων της καθημερινότητας μέχρι και των κρίσεων που μπορεί να εκδηλωθούν. Θα έχει ενδιαφέρον τι συσχετισμοί θα καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις, έπειτα από έναν χρόνο και ενώ η ώρα της κάλπης θα πλησιάζει.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ 2024 (ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΨΗΦΟΥ)
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
