Το κρατικό μονοπώλιο στα πανεπιστήμια είναι μια από τις πιο ανθεκτικές αγκυλώσεις της μεταπολίτευσης. Το ταμπού έχει σπάσει εδώ και χρόνια για την κοινωνία. Τώρα επιχειρείται να σπάσει και νομοθετικά η αναχρονιστική οπτική. Το Σύνταγμα δεν μπορεί να είναι ένα δόγμα απολιθωμένων διατάξεων που ερμηνεύονται στατικά μέσα στο χρόνο.
Είναι η ώρα να κάνουμε το άλμα, όπως λέει στο Liberal ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη. Και όχι μόνο να μπορούν οι Έλληνες φοιτητές να επιλέγουν τη χώρα τους αντί για το εξωτερικό, αλλά και να φέρουμε εδώ περισσότερους ξένους. «Έχει έρθει η στιγμή, χωρίς επιπλέον καθυστέρηση, να κρατήσουμε τα παιδιά μας εδώ, να προσελκύσουμε Έλληνες επιστήμονες της διασποράς, αλλά και αλλοδαπούς φοιτητές. Να πάψουμε να είμαστε η εξαίρεση, μια αρνητική εξαίρεση, που στερεί από τη χώρα ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους», τονίζει στην παρέμβασή του ο υπ. Παιδείας, ξεδιπλώνοντας το όραμα του για μια μεταρρύθμιση, που άργησε πολιτικά και που φιλοδοξούμε να είναι γεγονός το 2025, μια «επανάσταση» για την Ελλάδα. Άνοδος σε άλλη πίστα.
Η σημασία της είναι ιστορική. Διαθέτουμε λαμπρά μυαλά, εξαίρετους επιστήμονες, εμπνευσμένους ακαδημαϊκούς εντός και εκτός συνόρων, όμως από την άλλη πλευρά, 40.000 Έλληνες σπουδάζουν στο εξωτερικό και κάθε χρόνο χιλιάδες άλλοι εγκαταλείπουν τη χώρα. Σαν χώρα, έχουμε ως απόλυτο νούμερο και ως ποσοστό του πληθυσμού, ένα από τους μεγαλύτερους αριθμούς φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό, πολλοί εκ των οποίων θα ήθελαν να σπουδάζουν στην Ελλάδα και δεν μπορούν, όπως λέει ο υπουργός.
«Οι συνθήκες αλλάζουν και αναχρονιστικές οπτικές μόνο τροχοπέδη μπορούν να αποτελούν για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Όποιος επιλέγει τις χαμηλές ταχύτητες, μπορεί να βρίσκει παντού εμπόδια και να επιλέγει τη λογική των «κλειστών συνόρων», σχολιάζει ο κ. Πιερρακάκης.
Και απαντά σε όσους ετοιμάζονται για νέες ιδεολογικοπολιτικές μάχες, προτάσσοντας το επιχείρημα ότι θα προκύψουν σχολές κατώτερων προσδοκιών: «Η ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης δεν θα γίνει αυθαίρετα. Θα γίνει με το αυστηρότερο πλαίσιο από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Και αυτή είναι αδιαπραγμάτευτη δέσμευση». Κάθε παράρτημα ξένου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, για να πάρει έγκριση, θα πρέπει να έχει τουλάχιστον τρεις σχολές. Τα μέλη του διδακτικού και εκπαιδευτικού του προσωπικού να έχουν όλα διδακτορικό τίτλο και να καταβάλλει εγγύηση που φτάνει τα 2 εκατ. ευρώ για κάθε σχολή και να πληρώνει παράβολο 500.000 ευρώ για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας και εγκατάστασης.
Τα στοιχεία συνηγορούν υπέρ του ανοίγματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε να μπει τέρμα σε αυτό το παγκόσμιο νομικό κατάλοιπο, να απαγορεύεται η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, να είμαστε η μοναδική προηγμένη χώρα που αρνούνταν μέχρι σήμερα να ακολουθήσει τον διεθνή ανταγωνισμό για την προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών.
Η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τη μεγαλύτερη διεθνώς ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές. Εάν υπολογίσουμε το κόστος για τους 40.000 Έλληνες που σπουδάζουν στο εξωτερικό αγγίζει το 1 δισ. ευρώ (0,5% του ΑΕΠ). Έχουμε περισσότερους φοιτητές ως ποσοστό του πληθυσμού στο εξωτερικό από την Ισπανία (35.348) των 46 εκατ. κατοίκων, την Βρετανία (33.109) των 66 εκατ. και την Πορτογαλία (12.951) των 10 εκατ κατοίκων, όπως κι εμείς.
Και με την εγκατάσταση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, μαζί με την αναβάθμιση των δημοσίων ΑΕΙ, που η κυβέρνηση ενισχύει θεσμικά και οικονομικά και τα οποία αναγκαστικά θα γίνουν πιο ανταγωνιστικά, μπορούμε επιτέλους να κερδίσουμε μερίδιο σε αυτήν την τεράστια παγκόσμια ζήτηση για σπουδές υψηλής ποιότητας. Εκτός από τις βασικές πρωταγωνίστριες χώρες εξαγωγής εκπαιδευτικών υπηρεσιών (Βρετανία, ΗΠΑ, Ολλανδία, Καναδάς, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, κλπ) στο παιχνίδι παίζουν οι Σκανδιναβικές, η Τσεχία, η Εσθονία, η Λετονία και η Κύπρος. Στον ανταγωνισμό μπαίνουν με αξιώσεις η Κίνα και η Ινδία. Μόνο στην Κύπρο φοιτούν περίπου 40.000 ξένοι φοιτητές και στην Βουλγαρία 15.000.
Ακολουθεί ολόκληρη η δήλωση του υπ. Παιδείας Κυριάκου Πιερρακάκη στο Liberal:
«Κινούμαστε προς μία μεγάλη μεταρρύθμιση στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Μια μεταρρύθμιση που φιλοδοξούμε να καταστήσει την Ελλάδα περιφερειακό εκπαιδευτικό και ακαδημαϊκό κέντρο επαναπροσδιορίζοντας τη θέση της στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη.
Η Ελλάδα διαθέτει λαμπρά μυαλά, εξαίρετους επιστήμονες, εμπνευσμένους ακαδημαϊκούς, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Από την άλλη πλευρά, κάθε χρόνο, χιλιάδες νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα επιδιώκοντας να ακολουθήσουν ή να εξελίξουν το επιστημονικό αντικείμενο που αγαπούν.
Έχει έρθει η στιγμή, χωρίς επιπλέον καθυστέρηση, να κρατήσουμε τα παιδιά μας εδώ, να προσελκύσουμε Έλληνες επιστήμονες της διασποράς αλλά και αλλοδαπούς φοιτητές. Πρέπει να πάψουμε να είμαστε η εξαίρεση, μία αρνητική εξαίρεση, που στερεί από τη χώρα ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους.
Οι συνθήκες αλλάζουν και αναχρονιστικές οπτικές μόνο τροχοπέδη μπορούν να αποτελούν για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Όποιος επιλέγει τις χαμηλές ταχύτητες, μπορεί να βρίσκει παντού εμπόδια και να επιλέγει τη λογική των «κλειστών συνόρων».
Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας όμως, επιτάσσουν ταχύτητα και γρήγορα αντανακλαστικά. Οφείλουμε να προσαρμοστούμε θέτοντας το πλαίσιο που θα βγάλει τη χώρα από την απομόνωση αλλά ταυτόχρονα θα περιφρουρεί και θα προστατεύει τα συμφέροντά της. Έχουμε κάνει άλματα τα τελευταία χρόνια που έχουν δικαιώσει τις προσπάθειές μας. Ήρθε η ώρα για ακόμα ένα.
Προτάσσουμε μια τελολογική ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος υπό το φως του ενωσιακού δικαίου, λαμβάνοντας υπόψη τα σύγχρονα δεδομένα. Και αυτή είναι μία ψύχραιμη και ασφαλής προσέγγιση. Η συγκεκριμένη συζήτηση βρίσκεται στον δημόσιο διάλογο των τριών τελευταίων γενεών. Είναι χρέος μας να προετοιμάσουμε τις επόμενες γενιές ώστε να μπορούν να συνομιλούν για προβλήματα του μέλλοντος, με όρους της τρέχουσας εποχής, μακριά από αγκυλώσεις του παρελθόντος.
Η ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης δεν θα γίνει αυθαίρετα. Θα γίνει με το αυστηρότερο πλαίσιο από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Και αυτή είναι αδιαπραγμάτευτη δέσμευση».
