Δυο επισκέψεις και τρεις συναντήσεις μέσα σε λίγες ώρες ήταν αρκετές για να αποκαλύψουν δυο εντελώς διαφορετικές εικόνες στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία και την Ελλάδα. Δυο εικόνες οι οποίες θα πρέπει επιτέλους να αποτυπωθούν και στην αμερικανική εξωτερική πολιτική που πολύ συχνά επιχειρώντας να κρατήσει ισορροπίες απλώς «καλοπιάνει» την Άγκυρα και φρενάρει τις σχέσεις με την Ελλάδα.
Στη χθεσινή επίσκεψη Μπλίνκεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ξεμπλοκάρει η υπόθεση της πώλησης των F-35 προς την Ελλάδα, ενώ ο ίδιος ο Αμερικανός ΥΠΕΞ εξέφρασε το ενδιαφέρον του για τη συνέχιση της διαδικασίας της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ λίγο πριν αναχωρήσει από τα Χανιά αποκάλυψε ότι συζήτησε με τους ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας τρόπους για να «έρθουν οι δυο χώρες πιο κοντά». Οι Αμερικανοί είχαν χαιρετίσει την επίσκεψη του Τ. Ερντογάν στην Αθήνα και την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών θεωρώντας ότι αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την αποφυγή εντάσεων και ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ δυο συμμάχων στην κρίσιμη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Ο Α. Μπλίνκεν δεν έδωσε περισσότερα στοιχεία για το περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών αλλά κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης τους ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκη επανέλαβε σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο τη «σταθερή και διαχρονική θέση της Ελλάδας υπέρ της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και των σχέσεων καλής γειτονίας με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αρχές που διασφαλίζουν την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια».
Επισήμως δεν υπήρξε αναφορά για το εάν δόθηκε κάποια συγκεκριμένη δέσμευση από τις ΗΠΑ για το θέμα της προώθησης στο Κογκρέσο της συμφωνίας για την πώληση των F-35 στην Ελλάδα, η οποία είχε συνδεθεί με το πακέτο των F-16 προς την Τουρκία.
Οι κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι «επιβεβαιώθηκε ότι στο πλαίσιο του εξαιρετικού επιπέδου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων θα υπάρξουν κατά το επόμενο χρονικό διάστημα περαιτέρω θετικά βήματα στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας» και διευκρίνιζαν ότι «η Ελλάδα, ως συνεπής και αξιόπιστος εταίρος και σύμμαχος, θα λάβει αυτά που έχουν συμφωνηθεί».
Η σημειολογία των δυο επισκέψεων του Αμερικανού ΥΠΕΞ σε Τουρκία και Ελλάδα ήταν σημαντική. Στην Κωνσταντινούπολη οι φωτογραφίες της συνάντησης Μπλίνκεν - Ερντογάν με ανέκφραστα πρόσωπα χωρίς τηλεοπτικά πλάνα και χωρίς κάποιο σχόλιο από το Προεδρικό. Στις εικόνες από τη συνάντηση Φιντάν / Καλίν με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, επίσης συνοφρυωμένα πρόσωπα και καμία δήλωση ούτε καν οι συνήθεις διάλογοι στην έναρξη τέτοιων συναντήσεων. Και από την ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ από την ατζέντα να απουσιάζει το επίμαχο ζήτημα της πώλησης των F-16. Στο αεροδρόμιο είχε υποδεχθεί τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας ο… Πρέσβης Γιαπράκ Μπαλκάν, Γενικός Διευθυντής Διμερών Πολιτικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών.
Λίγες ώρες αργότερα στο αεροδρόμιο των Χανίων ο ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτης και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Τ. Τσούνης υποδέχονταν θερμά τον Αμερικανό ΥΠΕΞ ο οποίος έφθασε στην οικογενειακή κατοικία του πρωθυπουργού Κυρ.Μητσοτάκη και είχαν ένα θερμό διάλογο μπροστά στις κάμερες σε ένα εξαιρετικά φιλικό κλίμα, με τον Α. Μπλίνκεν να επικαλείται τους φίλους του Έλληνες ομογενείς για να ευχαριστήσει για τη φιλοξενία στο σπίτι του πρωθυπουργού.
Όμως ο Αμερικανός ΥΠΕΞ φρόντισε ο ίδιος να δώσει το στίγμα της επίσκεψης του στην Ελλάδα τονίζοντας απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό ότι «δε θυμάμαι ποτέ η σχέση, η εταιρική σχέση, η φιλία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας να ήταν πιο ισχυρή» και ότι αυτό έχει να «κάνει με τη στενή σχέση μεταξύ των λαών μας, αλλά έχει να κάνει επίσης με την ηγεσία, και ειδικότερα με τη δική σας ηγεσία. Είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό». Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ εξήρε τη συνεργασία των δυο χωρών και ότι στέκονται ενωμένες απέναντι στις ισχυρές προκλήσεις για την «υπεράσπιση της Ουκρανίας, είτε για την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μεσόγειο, είτε για την αντιμετώπιση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή, στη Γάζα» τονίζοντας ότι οι απόψεις της Ελλάδας και η συνεργασία της σημαίνουν πολλά για τις ΗΠΑ.
Η επίσκεψη Μπλίνκεν δείχνει τις προοπτικές που υπάρχουν στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ώστε να εμπεδωθεί αυτή η στρατηγική συνεργασία και να λειτουργήσει ως πυλώνας της σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή. Η Ελλάδα πέραν των στρατιωτικών διευκολύνσεων, έχει αναδειχθεί σε αξιόπιστο σύμμαχο στις μεγάλες περιφερειακές κρίσεις, στην Ουκρανία, στην Ανατολική Μεσόγειο, στον πόλεμο της Γάζας, και με τη συμμέτοχη σε περιφερειακές πρωτοβουλίες όπως τα σχήματα συνεργασιών 3+1,ο μελλοντικός Διάδρομος IMEC (Ινδία -Μ.Ανατολή - Ευρώπη), στα σχέδια ενεργειακής απεξάρτησης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στην επιχείρηση Prosperity Guardian για την διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα…
Όμως αυτή η σχέση δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη ούτε να συνδέεται τριγωνικά με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Είναι εκτός λογικής να καλείται η Ελλάδα να πληρώνει κάθε φορά το τίμημα για την όποια επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, είτε με προσκόμματα στην πώληση αμυντικού υλικού (όπως συμβαίνει με την κωλυσιεργία στην έγκριση πώλησης των F-35) είτε με ασκήσεις ισορροπιών για θέματα που αφορούν την ασφάλεια και σταθερότητα στο Αιγαίο και στην Αν.Μεσόγειο.
Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις πρέπει να αναπτυχθούν αυτόνομα με μόνο γνώμονα τα συμφέροντα των δυο χωρών αλλά και τα συμφέροντα της Δύσης και όχι με τρόπο που να δίνεται ουσιαστικά δικαίωμα βέτο στην Τουρκία.
Και αυτό έχει να κάνει και με τη διασύνδεση που έχει υπάρξει μέχρι τώρα μεταξύ της πώλησης των F-16 στην Τουρκία και των F35 στην Ελλάδα. Συνδέοντας τις δυο συμφωνίες οι Αμερικανοί θα έδιναν την ευκαιρία στην Τουρκία όσο κρατάει τον εκβιασμό για τη Σουηδία, να μπλοκάρει πρακτικά την υλοποίηση της συμφωνίας μεταξύ δυο συμμάχων χωρών για τα F-35.
Στην Τουρκία για τον κ. Μπλίνκεν ήταν μια όχι εύκολη ούτε ευχάριστη εμπειρία οι συναντήσεις με την τουρκική ηγεσία. Ο πόλεμος στη Γάζα, η στήριξη του Ισραήλ από τις ΗΠΑ η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα στη Μ.Ανατολή αλλά κυρίως η υπόθεση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και η πώληση των F16 στην Τουρκία είναι θέματα στα οποία όχι απλώς δεν υπήρξε πρόοδος αλλά αντιθέτως επιβεβαιώθηκε το βαθύ ρήγμα στις σχέσεις των δυο χωρών.
Η Τουρκία και ο Τ. Ερντογάν επιμένουν όπως όλα δείχνουν ότι θα πρέπει να προηγηθεί η έγκριση της πώλησης των F16 από την έγκριση του Πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την Ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης, κάτι που είναι όμως «κόκκινη γραμμή» για το αμερικανικό Κογκρέσο.
Όσον αφορά στον πόλεμο της Γάζας η Τουρκία δεν πείθεται από τις διαβεβαιώσεις των Αμερικανών ότι εργάζονται για την επόμενη ημέρα του πολέμου και για λύση που θα προβλέπει την ασφάλεια του Ισραήλ και ένα παλαιστινιακό κράτος. Και απαιτούν πλήρη εγκατάλειψη του Ισραήλ και άμεση κατάπαυση του πυρός, με ρόλο και για τη Χαμάς στην επόμενη ημέρα της Γάζας…
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ πάντως στις δηλώσεις του προσπάθησε να κρατήσει τις ισορροπίες με την Τουρκία, που τελικά δικαιολογούν την υπόθαλψη των στελεχών και χρηματοδοτών της Χαμάς από το καθεστώς Ερντογάν καθώς δήλωσε ότι η Τουρκία είναι «έτοιμη να χρησιμοποιήσει τις σχέσεις της με κρίσιμους παίκτες της περιοχής για αποκλιμάκωση της σύγκρουσης…».
