Του Γιάννη Σιδέρη
Οι δηλώσεις των Τσίπρα – Zaev δεν αποκάλυψαν φυσικά τα διαμειφθέντα επί τρίωρον κατά την συνάντησή τους και ούτε ήταν δυνατόν να τα αποκαλύψουν. Άλλωστε αυτά έχουν σημασία εν ευθέτω χρόνω. Η δημοσιογραφική παρατήρηση υποχρεούται να σχολιάσει εν θερμώ τα προφανή. Και τα προφανή ήταν οι δηλώσεις των δύο και η σημειολογία τους.
Ας τα επιμερίσουμε. Στα θετικά συγκαταλέγεται η διαπίστωση ενός «καλού» κλίματος το οποίο προδικάζει ότι η διαπραγμάτευση παραμένει «εν ζωή» και θα έχει συνέχεια. Επίσης η ένδειξη καλής θέλησης εκ μέρους του Zoran Zaev να προβεί σε μια ήσσονος σημασίας δέσμευση, όπως η αλλαγή των ονομασιών στο αεροδρόμιο και στον κεντρικό δρόμο των Σκοπίων, και η διαβεβαίωσή του – με τη μηδαμινή αξία που μπορεί να έχει φυσικά μια φραστική διαβεβαίωση - ότι τα Σκόπια δεν έχουν αλυτρωτικές βλέψεις σε βάρος της Ελλάδας.
Από ελληνικής πλευράς στα θετικά συμπυκνούται η δεσμευτική για τον ίδιο, δήλωση του Αλέξη Τσίπρα, ότι «δεν θέλουμε απλά να λύσουμε το θέμα του ονόματος αλλά πρώτα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον αλυτρωτισμό σε όλες του τις μορφές και μάλιστα με εγγυήσεις», και ότι δεν θα αφήσουμε κανένα ανοιχτό παράθυρο ώστε να δημιουργηθούν παρόμοιες προκλήσεις στο μέλλον. Επισήμανε παράλληλα ότι για να προχωρήσει η ένταξη της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ πρέπει να βρούμε λύση στο σύνολο των ανοιχτών θεμάτων. Τελευταίο αλλά όχι έλασσον η ελληνική θέση για σύνθετη ονομασία με ισχύ έναντι όλων (erga omnes).
Συνήθως σε τέτοιες αρχικές συναντήσεις καλής θέλησης, τα θετικά υπερτερούν σε επίπεδο σημειολογίας, αλλά υπολείπονται σε ουσία. Τα αρνητικά της συνάντησης είναι ουσιώδη και εντοπίζονται εξ ορισμού στις δηλώσεις Zaev, αφού αυτός καλείται σε δραστικές αλλαγές προκειμένου να τύχει της ελληνικής εύνοιας στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Ο σκοπιανός πρωθυπουργός μπορεί να διαβεβαίωσε για την αλλαγή ονομασίας σε αεροδρόμιο και αυτοκινητόδρομο, αλλά ποίησε την νήσσαν στο μέγιστο θέμα των αλλαγών στο Σύνταγμα, στα άρθρα του οποίου αποκρυσταλλώθηκε στο παρελθόν και επωάζεται για το μέλλον, ο αλυτρωτισμός της χώρας του. Και ναι μεν σε ένα κάποιο στάδιο των διαπραγματεύσεων μπορεί να αρθούν κάποια αλυτρωτικά άρθρα, αλλά παραμένει το θέμα της συνταγματικής ονομασίας, η οποία ειρήσθω εν παρόδω δεν υπάρχει και στις προτάσεις Nimetz. Ουσιαστικά ο κ. Zaev με την μη αναφορά στο Σύνταγμα, έθεσε στις συνομιλίες μία κόκκινη γραμμή δια της… σιωπηρής αφαιρέσεως. Και φυσικά αυτό δίνει βαρύτητα στις συνομιλίες και προδικάζει αρκετά δύσβατη τη συνέχεια (εξ ου και ο τίτλος του κειμένου).
Ίσως επειδή ο πρωθυπουργός του γειτονικού κράτους δεν έχει τον συσχετισμό πολιτικής και κοινωνικής δύναμης στη χώρα του να αναλάβει τέτοιου μεγέθους πρωτοβουλία για ένα ζήτημα που η διευθέτησή του απαιτεί τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Δεν δήλωσε καν ότι σκοπεύει να το θέσει, γιατί γνωρίζει εκεί ότι υψώνεται απροσπέλαστο το τείχος του σκοπιανού εθνικισμού - ή όπως χιουμοριστικά και καθ'' υπερβολήν μας είπε Έλληνας διπλωμάτης, σκιαγραφώντας όμως το κλίμα… - δεν θα γύριζε στα Σκόπια αν το δήλωνε.
Επίσης είναι θέμα οπτικής, κατά πόσο ανήκε στα αρνητικά, αλλά θεωρούμε ότι ανήκει, η πρωθυπουργική προθυμία να προωθήσει την ανασταλείσα υποψηφιότητα των Σκοπίων στην Πρωτοβουλία Αδριατικής - Ιονίου και την κύρωση και της δεύτερης φάσης της συμφωνίας σύνδεσης της χώρας με την Ε.Ε. στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως ΠΓΔΜ. Αν αυτά είναι έναντι της αλλαγής της ονομασίας του αεροδρομίου και κάποιων δρόμων, αποτελούν ανισοβαρές αντάλλαγμα.
Φτηνή μικροπολιτική στο εσωτερικό
Ούτως ή άλλως ήταν μια πρώτη συνάντηση μετά από εφτά χρόνια, είναι άδικο να τύχει αυστηρής αποτίμησης, το έργο θα έχει πολλές επαναλήψεις. Ωστόσο μπορεί να αποτιμήσει κανείς το εσωτερικό μέτωπο, και δη το κυβερνητικό, που δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, επιδιδόμενο σε φτηνή μικροπολιτική.
Ο συνήθως σοβαρός πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, βρήκε τη μέρα που ο πρωθυπουργός του έδινε μια πρώτη μάχη για ένα θέμα που η πλειοψηφία του λαού το θεωρεί εθνικό (για τον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούμε ότι είναι… αγγαρεία, γιατί βρίσκεται έξω από τις ιδεολογικές του συντεταγμένες, και ευκαιρία μικροπολιτικής) να ασχοληθεί με την εσωτερική επικαιρότητα και με πρίσμα διάθλασης το Σκοπιανό. Σε συνέντευξή του προέβη στην εκτίμηση ότι «Γύρω από το ζήτημα επίλυσης της ονομασίας θα αναδιαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό και οριζοντίως, ενδεχομένως το σύνολο του πολιτικού συστήματος»! (Αυτό τους καίει!).
Εντάξει, είναι τόση η αδημονία του ΣΥΡΙΖΑ να δημιουργηθεί κόμμα δεξιόθεν της ΝΔ, που δεν είχε καν την υπομονή να περιμένει την επαύριο της λήξης του Νταβός και να το δηλώσει. Πάντως έχει δίκιο ο κ. Βούτσης για την «οριζόντια αναδιαμόρφωση στο σύνολο του πολιτικού συστήματος». Στο κόμμα της Le Pen στη Γαλλία όσο και στο ξενοφοβικό AfD στη Γερμανία, προστέθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόροι που απέδρασαν από την Αριστερά των χωρών αυτών. Σε ενδεχόμενο δεξιού κόμματος κινδυνεύει ο κ. Βούτσης να δει αυτοεκπληρούμενη την προφητεία του.
Επίσης ο καθ'' ύλιν αρμόδιος επί των Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, τη μέρα που ο πρωθυπουργός έδινε υποτίθεται μάχη, και ο ίδιος θα έπρεπε να είναι «υπ'' ατμόν», είχε ζέση να ασχοληθεί με το twitter και να καταγγέλλει τους προηγούμενους ότι με την αδράνειά τους άφησαν να χτίζονταν «Αλυτρωτικοί Μεγαλέξανδροι», ενώ κομπορρημονών έγραψε «οι συνθήκες φτιάχνονται με τη δράση μας» (καλά ας περιμένει το αποτέλεσμα της δράσης τους).
Τέλος όσον αφορά στη ΝΔ μάλλον δεν ήταν η καταλληλότερη μέρα για τις δηλώσεις του κ. Μητσοτάκη. Και σήμερα μέρα είναι…
