(Φωτ.: Στιγμιότυπο από την κοινή συνέντευξη Τύπου των Α. Σαμαρά και A. Merkel στο Βερολίνο, στις 23/9/2014.)
Του Απόστολου Χονδρόπουλου
Ούτε συζήτηση φυσικά να... πέσουμε απ' τα σύννεφα, αλλά δεν υπάρχει λόγος ούτε καν να απορούμε, ακούγοντας εν μέσω αντιπαράθεσης κυβέρνησης-ΔΝΤ, όλες τις πλευρές να μας λένε ότι το Ταμείο αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του προγράμματος. Αναμενόμενο! Ουδεμία διάθεση συζήτησης για το ενδεχόμενο αποχώρησής του. Από καμία πλευρά. Ούτε την ευρωπαϊκή και ιδίως την γερμανική, που ήταν εκείνη που επέβαλε την εξ αρχής αμφιλεγόμενη παρουσία του ΔΝΤ στην αντιμετώπιση μίας κρίσης που αφορούσε στην καρδιά της ευρωζώνης.
Να θυμηθούμε γιατί συνέβη αυτό; "Ξεκίνησε από την διάθεση υποβάθμισης του ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην οποία η γερμανική κυβέρνηση αλλά και άλλες κυβερνήσεις ισχυρών κρατών-μελών, καταλόγιζαν μεγάλες ευθύνες γιατί δεν προβλέφθηκε και δεν ανεκόπη η δημοσιονομική κρίση και συνακόλουθα η χρηματοοικονομική μέχρι το 2009», έλεγε παλαιότερα ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Τότε που αρκετοί πίστευαν πως η συμμετοχή του θα είναι έκτακτη.
Το ΔΝΤ όμως παραμένει εδώ, στην καρδιά της ευρωζώνης. Kαι παραμένει γιατί πολλοί Ευρωπαίοι και κυρίως οι Γερμανοί το επιθυμούν, θεωρώντας πως παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις που διαχρονικά έχουν υπάρξει, οι λόγοι που τους κάνουν να κρίνουν απαραίτητη την ανάμιξή του εξακολουθούν να υφίστανται. Και είναι προφανώς περισσότεροι από τις διαφωνίες.
Για παραμονή του ΔΝΤ μίλησε την Τρίτη και η Άνγκελα Μέρκελ. Και μιας και αναφερόμαστε σε αυτήν, ας γυρίσουμε περίπου ενάμιση χρόνο πίσω. Αν υπήρχε μία κατεξοχήν ευνοϊκή συγκυρία -και για τους ίδιους τους Ευρωπαίους- για να ανοίξει ουσιαστική συζήτηση γύρω και από την αναγκαιότητα ή μη περαιτέρω συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, δεν ήταν άλλη από εκείνη που διαμορφωνόταν αρχές φθινοπώρου 2014. Η ελληνική οικονομία κινούνταν τότε σε τελείως διαφορετική τροχιά από την σημερινή, με ορατό πλέον το φως στην άκρη του τούνελ. Για όσους δεν το θυμούνται, για προοπτική πρόωρου τερματισμού της συνεργασίας με το ΔΝΤ είχε μιλήσει ο τότε Πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς. Τον Σεπτέμβριο του 2014, από το Βερολίνο, αμέσως μετά την συνάντησή του με την Άνγκελα Μέρκελ.
Ο τέως Πρωθυπουργός είχε θέσει το ζήτημα επιστρατεύοντας φυσικά μία εκ διαμέτρου αντίθετη από την επιθετική, "αντι-ΔΝΤ" ρητορική που ακούμε από την σημερινή κυβέρνηση. Είχε απορρίψει και τον χαρακτηρισμό «διαζύγιο». «Ούτε καν «βελούδινο», είχε πει. "Εδώ έχουμε μία συνεργασία που δεν υπήρξε ποτέ εύκολη- το αντίθετο μάλιστα- αλλά που σίγουρα έχει αλλάξει την εικόνα της οικονομίας μας. Και αυτή η συνεργασία πιστεύω ότι θα ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή και εν πάση περιπτώσει αν ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή θα είναι θα είναι ένα σημείο επιτυχίας, δηλαδή δεν είναι διαζύγιο…"
Επί της ουσίας δηλαδή μιλούσε για έναν συμφωνημένο με όλους τερματισμό της συνεργασίας με το ΔΝΤ που θα αποτελούσε επί της ουσίας απόδειξη όχι μόνο ελληνικού, αλλά και ευρωπαϊκού success story. Και το έθετε έχοντας ως "σύμμαχο" την γενικότερη πορεία της οικονομίας. Την ορατή επιστροφή της στην ανάπτυξη, την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια (προστατευμένης έστω) εξόδου στις αγορές, αλλά και δημοσιονομικά αποτελέσματα πολύ καλύτερα των προβλέψεων της τρόικα, με αποκορύφωμα το πρωτογενές πλεόνασμα έναν χρόνο νωρίτερα. Καθόλου λίγα από μόνα τους, πάρα πολλά αν τα συγκρίνει κανείς με την σημερινή κατάσταση. Δημοσιονομικά, αλλά και διαρθρωτικά επιτεύγματα, όπως τόνιζαν τότε κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες.
Αλλά και ο τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ευάγγελος Βενιζέλος μιλούσε την περίοδο εκείνη για την ανάγκη επιστροφής στην ευρωπαϊκή κανονικότητα. «Το ΔΝΤ βρίσκεται μέσα στην καρδιά της Ευρωζώνης όχι ως δανειστής επειδή διαθέτει κεφάλαια, αλλά επειδή διαθέτει τεχνογνωσία. Αυτή, όμως, (η τεχνογνωσία) έχει μεταφερθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα. Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία εμείς να ακολουθούμε τις διαδικασίες και να χρησιμοποιούμε τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, να επανέλθουμε στην ευρωπαϊκή κανονικότητα», τόνιζε.
Και επιχειρηματολογούσε «για την ανάγκη να φύγουμε από το καθεστώς του μνημονίου και της τρόικας γιατί τώρα μπορούμε πια να λύσουμε τα προβλήματά μας μέσα από τις υπάρχουσες πάγιες διαδικασίες της ΕΕ, μέσα από μηχανισμούς όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, το ESM και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα". Υπενθύμιζε δε πως "όλοι γνωρίζουμε ότι η παρουσία του ΔΝΤ στην καρδιά της ευρωζώνης ήταν κάτι έκτακτο και παροδικό, δεν μπορεί να συνεχίζεται δια μακρόν».
Αυτά έλεγε η κυβέρνηση. Και από διαφορετικό τότε μετερίζι, ο Αλέξης Τσίπρας, της έριχνε το γάντι στη Βουλή: "Ιδού, λοιπόν, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, το νέο μνημόνιο. Πώς θα το ονομάσετε; Πείτε το, όπως θέλετε. Η ουσία ποια είναι; Και έρχεστε μετά και μας λέτε ότι φεύγει το ΔΝΤ, τελειώνουν τα βάσανά μας. Όμως, δεν σας πιστεύει –δυστυχώς, για εσάς- κανείς πια ούτε τα στελέχη σας σας πιστεύουν".
Η συνέχεια είναι γνωστή. Και σε ό,τι αφορά στην στάση των δανειστών και κυρίως του ΔΝΤ κατά την 5η αξιολόγηση που δεν έκλεισε ποτέ. Και όπως δήλωσε αργότερα ο Αντ. Σαμαράς την πιο σκληρή στάση τήρησε το Ταμείο. Με την ανοχή προφανώς και των Ευρωπαίων εταίρων που είχαν κάνει τότε τις επιλογές τους μπροστά στο ορατό ενδεχόμενο εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ.
Το ΔΝΤ ενεπλάκη εξαρχής στα της ευρωζώνης μετά από επιλογή συγκεκριμένων ευρωπαϊκών δυνάμεων για λόγους οικονομικούς, αλλά και πολιτικούς. Και από τη στιγμή που για εκείνες οι λόγοι αυτοί φαίνεται να μην έχουν εκλείψει, δεν συζητούν κάτι άλλο πλην της παραμονής του. Και όπως αποδείχθηκε σε άλλες, πολύ ευνοϊκότερες για τη χώρα μας οικονομικές συνθήκες, ουδόλως επηρεάζονται από πολιτικές στοχεύσεις, στρατηγικές ή και εκλογικές ανάγκες της κάθε κυβέρνησης ή της κάθε πολιτικής δύναμης στο εσωτερικό της χώρας.
