Ήταν Ιούλιος του 2019 όταν οι ρεπόρτερ που κάλυπταν την τελετή παράδοσης – παραλαβής του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είδαν τον νέο Υπουργό Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης να δείχνει το κινητό του και να λέει «το κράτος πρέπει να περάσει εδώ». Εννέα μήνες αργότερα, με την υλοποίηση του gov.gr αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε τι εννοούσε τότε ο Κυριάκος Πιερρακάκης.
Την εβδομάδα 15-22 Μαρτίου 2020, πολλοί ήταν οι συνεργάτες του Κυριάκου Πιερρακάκη και οι developers που εργάζονται στο Υπουργείο ή σε εποπτευόμενους φορείς του που έχασαν τον ύπνο τους. Η αποστολή τους ήταν να βγάλουν «στον αέρα» το gov.gr, την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη του Δημοσίου. Ο φιλόδοξος στόχος ήταν να συγκεντρωθούν εκεί όλες οι ψηφιακές υπηρεσίες του Ελληνικού κράτους. Το λανσάρισμα του gov.gr ήταν προγραμματισμένο για τον Ιούνιο, ωστόσο η επερχόμενη κρίση από την πανδημία και η ανάγκη ο κόσμος να μην μετακινείται, επέβαλαν την έναρξη λειτουργίας πολύ νωρίτερα.
Με την ανακοίνωση του καθολικού lockdown, το gov.gr ήταν ήδη στον αέρα. Ήταν η στιγμή που οι πολίτες συνειδητοποιήσαμε ότι σε ένα και μόνο site μπορούμε να βρούμε 501 υπηρεσίες του κράτους που ούτε καν θυμόμασταν ότι είναι ψηφιακές. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι ανακαλύψαμε ότι το gov,gr μας δίνει τη δυνατότητα να υπογράψουμε εξουσιοδότηση και υπεύθυνη δήλωση από τον υπολογιστή μας, χωρίς επίσκεψη σε Αστυνομικό Τμήμα ή ΚΕΠ.
Πριν από λίγες ημέρες, συμπληρώθηκε ένας χρόνος gov.gr. Στο μεσοδιάστημα, προστέθηκαν πολλές ακόμη υπηρεσίες και προστίθενται διαρκώς, ενώ το gov.gr βγήκε και σε app. Η αποδοχή του από τους πολίτες είναι μετρήσιμο μέγεθος. Μέσα στο 2020, πραγματοποιήθηκαν 94 εκατομμύρια ηλεκτρονικές συναλλαγές. Ο αριθμός αυτός, όπως εξηγεί στο liberal ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης «είναι το άθροισμα δύο λειτουργιών: από τη μία πόσες φορές οι πολίτες χρησιμοποίησαν τους κωδικούς τους στο Taxisnet για να ταυτοποιηθούν σε μια ηλεκτρονική υπηρεσία και από την άλλη πόσες φορές τα συστήματα του Δημοσίου “μίλησαν” μεταξύ τους για να ανταλλάξουν στοιχεία χωρίς να χρειάζεται ο πολίτης να μετατραπεί σε κλητήρα των υπηρεσιών».
Γιατί όμως αυτό είναι τόσο σημαντικό; Ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι ξεκάθαρος: «γιατί κάθε μία ηλεκτρονική συναλλαγή σημαίνει μέχρι και μία λιγότερη αναμονή σε ουρά υπηρεσίας. Για να έχετε μία τάξη μεγέθους, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές το 2018 ήταν λιγότερες από εννέα εκατομμύρια. Μέσα, δηλαδή, σε αυτό το διάστημα, ενδεκαπλασιάσαμε τις περιπτώσεις που ο πολίτης δεν χρειάζεται να περιμένει στην ουρά».
Το τελευταίο διάστημα το gov.gr “πατάει γκάζι” ξανά: Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών, λειτουργία θυρίδων για τις υπηρεσίες του Δημοσίου, ποινικό μητρώο, αντικατάσταση άδειας οδήγησης και δήλωση απώλειας ταυτότητας είναι μερικές μόνο από τις νέες υπηρεσίες που μπήκαν στη ζωή μας. Τι άλλο περιμένουμε να ακούσουμε το προσεχές διάστημα από το μέτωπο της ψηφιακής “επανάστασης”; Και, τελικά, ποια είναι η ευρύτερη φιλοσοφία για την εξέλιξη του gov.gr; «Τις επόμενες ημέρες θα τεθεί σε λειτουργία το Know Your Customer, μια πλατφόρμα για την ευκολότερη επικαιροποίηση δεδομένων για τα οποία ήδη προσκομίζουμε πλήθος εγγράφων στις τράπεζες. Ο μεγάλος στόχος είναι να περάσουμε από την ανταλλαγή πιστοποιητικών στην ανταλλαγή πληροφορίας μεταξύ των υπηρεσιών και των μητρώων του Δημοσίου» λέει ο Κυριάκος Πιερρακάκης.
«Είναι πολύ σημαντικό ότι πλέον οι πολίτες μπορούν να εκδίδουν και να αποστέλλουν ηλεκτρονικά ένα σημαντικό όγκο δικαιολογητικών. Αυτό όμως είναι το πρώτο σημαντικό βήμα. Το Δημόσιο που σχεδιάζουμε δεν θέλουμε να ζητάει ούτε καν ηλεκτρονικά αυτά τα έγγραφα, αλλά στόχος μας είναι να μπορεί να αναζητά την πληροφορία από το αρμόδιο μητρώο – πάντα με τη συγκατάθεση του πολίτη» συμπληρώνει.
Πόσο μακριά είμαστε από αυτό το στόχο; Έχοντας δει τις λειτουργίες του δημόσιου τομέα από την καλή και από την ανάποδη, πόση ακόμη τεχνολογική μεταρρύθμιση χρειάζεται το ελληνικό Δημόσιο και σε ποια επίπεδα, ώστε να γίνει πράγματι αποδοτικό και λειτουργικό για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις; Σύμφωνα με τον Υπουργό Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, «απέχουμε σίγουρα αρκετά, αλλά λιγότερο από όσο ενδεχομένως πιστεύουμε. Μέσα στον Φεβρουάριο συμπληρώσαμε έναν χρόνο από την πρώτη μεγάλη μας παρέμβαση για την απλοποίηση της δήλωσης γεγονότων ζωής – αναφέρομαι στη δήλωση γέννησης, που απαιτούσε πολλαπλές ουρές σε μια σειρά από υπηρεσίες που μπορεί να βρίσκονταν ακόμα και σε διαφορετικούς νομούς».
«Συγκρίνοντας τα δεδομένα κάθε μήνα, βλέπουμε ότι οι ψηφιακές διαδικασίες σταδιακά κερδίζουν έδαφος για τον λόγο ότι έχουμε φροντίσει ώστε να είναι απλές και φιλικές στη χρήση τους. Βλέπουμε πλέον το 90% των γεννήσεων να δηλώνονται ψηφιακά. Από αυτές τις ψηφιακές δηλώσεις, 9 στους 10 γονείς μέσα σε λίγα λεπτά λαμβάνουν SMS με τον ΑΜΚΑ του παιδιού τους και τρία στα τέσσερα νεογέννητα εγγράφονται αυτόματα στο μητρώο του ΕΦΚΑ, χωρίς άλλη ενέργεια των γονέων τους. Ακόμα και το επίδομα γέννησης, που ήταν μια έντονα γραφειοκρατική διαδικασία, ήδη αποδίδεται ψηφιακά για ένα στα δύο παιδιά, με αυξητικές τάσεις».
Τι μας δείχνει αυτό; «Ότι η ψηφιακή Ελλάδα δεν είναι ένας μακρινός και άπιαστος στόχος, αλλά αποτελεί συνισταμένη των επί μέρους αλλαγών που συντελούνται καθημερινά, αρκεί αυτές να είναι ενταγμένες σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό. Αυτή είναι η βασική φιλοσοφία που καθιερώσαμε από την πρώτη ημέρα παρουσίας μας στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης: ότι το Κράτος είναι ένα και ως ένα πρέπει να λειτουργεί. Ψηφιοποιώντας και απλοποιώντας την αλυσίδα της Δημόσιας Διοίκησης κρίκο – κρίκο, βελτιώνουμε διαρκώς και με εμφανή τρόπο την καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων».
Παράλληλα, σημαντική είναι η παρουσία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο μεγάλο εγχείρημα του εμβολιασμού – «η δυσκολότερη άσκηση εφοδιαστικής αλυσίδας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο ίδιος. Παρά τις αρχικές δυσοίωνες προβλέψεις, η Ελλάδα έχει καταφέρει να βρίσκεται σταθερά στις 6-7 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις καλύτερες επιδόσεις σε αναλογία εμβολιασμών προς πληθυσμό. Πώς, αλήθεια, έχουμε καταφέρει να ξεπεράσουμε χώρες με καλύτερη παράδοση στις εφοδιαστικές αλυσίδες;
«Ξεκινήσαμε με μια βασική αρχή: ότι σε τέτοιου όγκου διαδικασίες πρέπει το κράτος να “πηγαίνει” στον πολίτη και όχι ο πολίτης στο κράτος. Γι’ αυτό και εξαρχής απορρίψαμε τη δημιουργία call center – και πράγματι, όσες χώρες έκαναν μια τέτοια επιλογή βρέθηκαν μπροστά σε μεγάλες αρρυθμίες. Από εκεί και πέρα, αναζητήσαμε ποιοι φορείς και επιχειρήσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα φυσικά σημεία επαφής για όσους δεν έχουν ψηφιακές δεξιότητες – και καταλήξαμε στα ΚΕΠ και ειδικά στα φαρμακεία, τα οποία κλείνουν ένα στα δύο ραντεβού για εμβολιασμό».
«Και, τέλος, προσεγγίσαμε δημιουργικά τις πλατφόρμες που ήδη λειτουργούσαν. Έτσι, παρατηρήσαμε ότι το μητρώο της άυλης συνταγογράφησης πληρούσε μια πολύ βασική προϋπόθεση για να αξιοποιηθεί στη συγκεκριμένη διαδικασία: διέθετε επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών. Έτσι, για όσους πολίτες είναι εγγεγραμμένοι στην άυλη, ήμασταν σε θέση να κάνουμε προ-κράτηση ραντεβού και να τους ενημερώσουμε άμεσα και με ακρίβεια για τα στοιχεία τους».
Πώς θα δουλέψει το σύστημα ενημέρωσης των πολιτών τους επόμενους μήνες και με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα εμβολιασμών στα φαρμακεία; «Αυτό θα εξαρτηθεί από τα επιστημονικά δεδομένα. Ξέρετε, πολλές φορές το τεχνικό μέρος είναι το εύκολο κομμάτι του προβλήματος – το διαπιστώνουμε αυτό σε πολλές ευκαιρίες, όχι μόνο στον εμβολιασμό. Εφόσον γνωρίζουμε τις μεταβλητές του προβλήματος και έχουμε καταστρώσει με λεπτομέρεια τη στρατηγική μας, η δημιουργία της πλατφόρμας είναι απλή υπόθεση – φυσικά, χάρη στο γεγονός ότι έχουμε μια εξαιρετική ομάδα που δουλεύει νύχτα και μέρα για να λειτουργούν όλα στην εντέλεια».
Πότε πιστεύει πως η Ελλάδα θα μπορούσε να φτάσει στα επίπεδα της Εσθονίας ή, για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, σε τι ποσοστό μπορούμε να πούμε ότι έχουμε φτάσει σε ό,τι αφορά στο έργο το οποίο έχετε προγραμματίσει για τον εκσυγχρονισμό της χώρας; «Έχουμε πει πολλές φορές ότι η Εσθονία είναι η “πυξίδα” και όχι ο “χάρτης”, υπό την έννοια ότι δεν μπορούμε να αντιγράψουμε μια χώρα που δομήθηκε εξαρχής ψηφιακά. Αν έπρεπε να το ποσοτικοποιήσουμε, θα λέγαμε ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε περίπου στο 25%. Από πού προκύπτει αυτό; Από την πρόοδο που έχουμε κάνει με βάση τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που αποτελεί την πλήρη αποτύπωση της ψηφιακής στρατηγικής μας: από τα περίπου 450 έργα που έχουμε εντάξει σε αυτή, τη δεδομένη στιγμή είναι σε εξέλιξη περισσότερα από 100. Πολλά από τα λεγόμενα “μεγάλα έργα” βρίσκονται στα απαραίτητα νομικά στάδια της ωρίμανσης και είμαστε πεπεισμένοι ότι στο αμέσως επόμενο διάστημα θα τρέχουμε με ακόμα πιο έντονους ρυθμούς».
Ένα από τα εντονότερα προβλήματα γραφειοκρατίας εντοπίζεται στις αγοραπωλησίες ακινήτων. Για να αντιμετωπίσει τις αρρυθμίες στην αγορά ακινήτων, η Κυβέρνηση έχει εξαγγείλει τον λεγόμενο “ηλεκτρονικό φάκελο”, αποσκοπώντας στη διευκόλυνση των μερών και την επιτάχυνση των διαδικασιών. Στο πλαίσιο της απλοποίησης, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανέλαβε την επίλυση άλλης μιας χρονίζουσας εκκρεμότητας της χώρας, το Κτηματολόγιο.
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης είναι πεπεισμένος ότι η χώρα μπορεί να κερδίσει και αυτό το στοίχημα. Πώς; «Μέσα από ένα σχέδιο επιτάχυνσης της όλης διαδικασίας. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο θα παίξει και η ψηφιοποίηση: σύντομα θα ανοίξουμε τα ψηφιακά αρχεία του Κτηματολογίου σε δικηγόρους, μηχανικούς και συμβολαιογράφους ώστε να προβαίνουν σε έλεγχο από τον υπολογιστή τους».
Από την άλλη, μια μεγάλη πρόκληση για το μέλλον είναι η μετάβαση της χώρας στο 5G. Πόσο γρήγορα θα “τρέξει” το 5G στην Ελλάδα και ποιες αλλαγές θα φέρει; «Οι αλλαγές που θα φέρει το 5G πιθανότατα ξεπερνούν αυτές που ήδη μπορούμε να φανταστούμε. Αυτή τη στιγμή έχουμε δύο δεδομένα: το ένα δεδομένο είναι πού μπορούμε να φτάσουμε – και μας το δίνει η μελέτη της Ernst & Young που προβλέπει σε βάθος δεκαετίας 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ και δημιουργία μέχρι 69.000 νέων θέσεων εργασίας∙ και το δεύτερο δεδομένο είναι πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή – και μας το λέει ο ανεξάρτητος αξιολογητής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μας κατατάσσει στη δεύτερη θέση ως προς την πρόοδο για την μετάβαση στα δίκτυα πέμπτης γενιάς».
Για τον Κυριάκο Πιερρακάκη, «ελάχιστα πράγματα που είναι πιο πολιτικά στην ουσία τους από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Η τεχνολογία και οι εφαρμογές της μειώνουν τις ανισότητες, ευνοούν τους λιγότερο ευνοημένους, δημιουργούν συνθήκες προόδου και ευημερίας. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει εν τέλει ο ίδιος την ιδιοκτησία του project του ψηφιακού μετασχηματισμού».
Ένα ρητό λέει ότι «φαίνεται αδύνατο, μέχρι κάποιος να το κάνει». Πραγματικά, έμοιαζε αδύνατο πριν από 20 μήνες το κράτος να είναι στο κινητό μας. Κι όμως, είναι!
