«Πέρα από τα συμφέροντα, οι μεταρρυθμίσεις μας θίγουν και όσους λειτουργούν στη δημόσια ζωή βάσει ιδεοληψίας, καθώς και όσους είναι προσκολλημένοι στο παρελθόν» δηλώνει στο Liberal η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως. Η ίδια τονίζει πως «δεν αξίζουν οι εκπαιδευτικοί μας την ταύτισή τους με κάποιους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους τους», ενώ δηλώνει στην εφ' όλης της ύλης συνέντευξης στο Liberal ότι «το ανθρώπινο δυναμικό είναι το πιο πολύτιμο κεφάλαιο της εκπαίδευσής μας και οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε, στο εγγύς μέλλον και με καλύτερες απολαβές για τους εκπαιδευτικούς μας».
Η υπουργός Παιδείας αναλύει το μεταρρυθμιστικό της έργο και υπογραμμίζει πως «τη συνέχεια στις μεταρρυθμίσεις μπορεί να την εξασφαλίσει μία νέα Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη».
Συνέντευξη στον Διονύση Γουσέτη
Είστε σχεδόν η μακροβιότερη υπουργός Παιδείας από την αρχή της μεταπολίτευσης, δηλαδή τα τελευταία 50 χρόνια. Παραλάβατε την παιδεία μας στις χαμηλότερες θέσεις στους δείκτες του ΟΟΣΑ. Η, δε, καρέκλα σας συνηθίζεται να αποκαλείται «ηλεκτρική καρέκλα». Πώς κρίνετε γενικά τη θητεία σας;
Οι πολίτες είναι αυτοί που κρίνουν το έργο κάθε πολιτικού. Η αλήθεια είναι ότι η καρέκλα του Υπουργείου Παιδείας ενέχει τεράστια ευθύνη. Οι πολιτικές, οι επιλογές, οι αποφάσεις, αφορούν τα παιδιά μας, τις νέες και του νέους σήμερα, αλλά και το μέλλον της χώρας. Θεωρώ πολύ σημαντικό ότι τα τέσσερα αυτά χρόνια κάναμε την παιδεία απόλυτη προτεραιότητα. Ότι εργαστήκαμε συστηματικά και κάναμε πράξη τις προεκλογικές δεσμεύσεις της Νέας Δημοκρατίας. Τολμήσαμε τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας από τη βάση, το νηπιαγωγείο, και φθάνοντας στην κορυφή, το πανεπιστήμιο και τη διά βίου μάθηση. Θα χρειαστεί χρόνος για να φανούν τα οφέλη των αλλαγών. Τα πρώτα αποτελέσματα, όμως, δικαιώνουν νομίζω την προσπάθειά μας.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που κάνατε στη θητεία σας;
Πρώτον, αλλαγές στο εκπαιδευτικό περιεχόμενο: Νέα προγράμματα σπουδών μετά από δεκαετίες, νέα βιβλία, εργαστήρια δεξιοτήτων, σύγχρονες ειδικότητες, αγγλικά στο νηπιαγωγείο, που δίνουν στα παιδιά μας γνώσεις και δεξιότητες του 21ου αιώνα. Δεύτερον, αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία: Νέες μεθόδους διδασκαλίας, πολλαπλό βιβλίο, ενισχυμένο ρόλο για τους εκπαιδευτικούς μας, αξιολόγηση παντού, εκατοντάδες χιλιάδες επιμορφώσεις, σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας, διεθνείς συνεργασίες, εσωτερικό Erasmus, αντιμετώπιση της ανομίας στα πανεπιστήμια.
Τρίτον, αλλαγές στις υποδομές. Με διαδραστικούς πίνακες, σετ ρομποτικής, ψηφιακές λειτουργίες, νέες φοιτητικές εστίες. Συνοψίζοντας όλα αυτά και πολλά ακόμα, θα έλεγα ότι αναβαθμίζουμε τη δημόσια εκπαίδευση, παρέχουμε υπηρεσίες για τις οποίες έως πριν λίγα χρόνια οι γονείς έπρεπε να πληρώνουν, δίνουμε στα παιδιά μας τα εφόδια για να κατακτήσουν τα όνειρά τους. Υπηρετώντας το μεγάλο μας στόχο: να είναι οι επόμενες γενιές πολύ καλύτερες από τη δική μας.
Από τις μεταρρυθμίσεις που νομοθετήσατε ποιες έχουν υλοποιηθεί και ποιες όχι;
Η συντριπτική πλειονότητα, για να μην πω όλες, οι μεταρρυθμίσεις για τις οποίες δεσμευτήκαμε προεκλογικά, νομοθετήθηκαν και υλοποιούνται. Μεταξύ αυτών, η έναρξη του νηπιαγωγείου έναν χρόνο πιο νωρίς, τα αγγλικά από το νηπιαγωγείο, τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, η οριζόντια αξιολόγηση, η στενότερη σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς, η εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων μας.
Είναι γεγονός όμως ότι οι αλλαγές στην Παιδεία χρειάζονται χρόνο για να ριζώσουν, να εμπεδωθούν ως πάγιες πρακτικές, γι’ αυτό και κάθε χρονιά εφαρμογής αποδεικνύεται καλύτερη από την προηγούμενη. Το τελευταίο νομοσχέδιο που καταθέσαμε στη Βουλή και ψηφίστηκε το Μάρτιο του 2023, για την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας, συμπληρώνει δράσεις που έχουμε ήδη αναλάβει, όπως οι διπλάσιοι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, ο σύμβουλος σχολικής ζωής, οι επιμορφώσεις εκπαιδευτικών. Υπάρχουν ακόμη διάφορες πτυχές που υλοποιούνται σταδιακά.
Οι μεταρρυθμίσεις θίγουν πάντοτε την τάξη των πραγμάτων. Γι’ αυτό δημιουργούν εχθρούς. Οι δικές σας μεταρρυθμίσεις ποιους εχθρούς σας δημιούργησαν;
Πέρα από τα συμφέροντα, οι μεταρρυθμίσεις μας θίγουν και όσους λειτουργούν στη δημόσια ζωή βάσει ιδεοληψίας, καθώς και όσους είναι προσκολλημένοι στο παρελθόν. Πράγματι, κάποιες από τις αλλαγές μας προκάλεσαν ισχυρή αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ και κομμάτων της αντιπολίτευσης, καθώς και ηγεσιών συνδικαλιστικών οργανώσεων. Γι’ αυτό έχει σημασία ότι επιμείναμε στη μεταρρύθμιση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και ότι δεν κάναμε πίσω παρά τις σθεναρές αντιδράσεις.
Ότι η αξιολόγηση, για να αναφέρω το σημείο με τη μεγαλύτερη ένταση στην αντιπαράθεση, εφαρμόζεται, και δη η ατομική αξιολόγηση εκπαιδευτικών εφαρμόζεται για πρώτη φορά με οριζόντιο τρόπο μετά από 41 χρόνια. Έτσι αντιλαμβάνομαι το ρόλο μου στην πολιτική.
Ως συμβολή στην προσπάθεια να αλλάξουν αντιλήψεις και πρακτικές που μας κρατούν πίσω. Δεν γίνεται αυτό εάν φοβάσαι. Δεν θα ήμουν ούτε υπεύθυνη ούτε χρήσιμη αν υπολόγιζα τις αντιδράσεις, το πολιτικό κόστος, και αν δεν προέτασσα αυτό που είναι καλύτερο για τα παιδιά μας.
Κατά τον ΟΟΣΑ έχουμε το πιο συγκεντρωτικό σύστημα στην παιδεία. Έχετε πάρει μέτρα αποκέντρωσης; Ή μήπως η αποκέντρωση μειώνει το βαθμό εξουσίας και άρα την πελατειακή δυνατότητα ρουσφετιών και παροχών έναντι ψήφων;
Πράγματι, το εκπαιδευτικό μας σύστημα ήταν ένα από τα πλέον συγκεντρωτικά, ενώ οι έρευνες διεθνώς καταδεικνύουν βέλτιστα αποτελέσματα στην εκπαίδευση, όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται πιο κοντά στους πραγματικούς πρωταγωνιστές της εκπαίδευσης, τους εκπαιδευτικούς, τους διευθυντές, τους καθηγητές και τις διοικήσεις ΑΕΙ.
Εξ αρχής, λοιπόν, στοχεύσαμε στη μέγιστη δυνατή αποκέντρωση, μεταφέροντας σημαντικές αρμοδιότητες στα στελέχη εκπαίδευσης, τη σχολική μονάδα, τα Πανεπιστημιακά μας Ιδρύματα. Πλείστα τα παραδείγματα αποκέντρωσης των τελευταίων τεσσάρων ετών.
Από τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να αποφασίζουν για τον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών, επιλέγοντας μεταξύ πολλαπλών μεθόδων όπως οι εργασίες και η «ανεστραμμένη τάξη» -κατά την οποία ο μαθητής καλείται να μπει για λίγο στον ρόλο του δασκάλου-, ως την επιλογή ύλης και σχολικού εγχειριδίου, μέσα από εγκεκριμένο διαδικτυακό υλικό και το πολλαπλό βιβλίο.
Από την ενίσχυση του ρόλου του διευθυντή του σχολείου που πλέον λαμβάνει αποφάσεις για πλήθος διοικητικών και άλλων θεμάτων της σχολικής κοινότητας μέχρι τη μεγαλύτερη αυτονομία των ΑΕΙ, που μπορούν πια να ιδρύουν, για παράδειγμα, ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα χωρίς να απαιτείται σύμφωνη γνώμη Υπουργού.
Απεμπόλησα συνεπώς κάποιες από τις αρμοδιότητες, προκειμένου οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της εκπαίδευσης να αποφασίζουν για θέματα που αφορούν την εκπαιδευτική τους καθημερινότητα.
Γιατί να αποφασίζει η Βουλή δια νόμου πόσα λεπτά θα πρέπει να διαρκεί μία γραπτή εξέταση μαθητών; Γνώμονας των επιλογών μου είναι πάντοτε η αναβάθμιση της εκπαίδευσης που παρέχουμε στα παιδιά μας.
Για ποιο λόγο συνεχίζονται οι καταλήψεις και οι δολιοφθορές στα ΑΕΙ, παρά τα μέτρα που πήρατε;
Απαιτείται συστηματική και επίμονη προσπάθεια, καθώς και συνεργασία όλων των συναρμόδιων φορέων, προκειμένου να εξαλειφθεί πλήρως η ανομία που έπληττε κάποια από τα Ιδρύματά μας.
Τα περιστατικά βίας έχουν ελαττωθεί, καταλήψεις δεκαετιών έληξαν χάρη στη νομοθετική αποκατάσταση του ασύλου στην πραγματική του έννοια και την επιτυχή επέμβαση των Αρχών, η ανομία πέριξ των Πανεπιστημίων μας, όπως το άλλοτε ανθίζον παρεμπόριο, δεν υπάρχει πια.
Μένουν όμως ακόμη πολλά να γίνουν. Η στρατηγική στόχευση για συνολική αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος θα συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση την επόμενη τετραετία εφόσον ο ελληνικός λαός ανανεώσει την εμπιστοσύνη του στη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Χρειάζεται συνέχεια στην ίδια γραμμή, της «βιβλιοθήκης», προκειμένου να μη γυρίσουμε στη «βαριοπούλα». Και ύστερα από όλη αυτή την πανστρατιά, ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται κατάργηση του νόμου για το άσυλο, προαναγγέλλοντας την επιστροφή στην ανομία. Οι πολίτες στις εκλογές θα επιλέξουν.
Με ποιον τρόπο πετύχατε το σταμάτημα των καταλήψεων στα σχολεία;
Φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που δεν είχαμε τις καταλήψεις προηγούμενων ετών που είχαν γίνει «συνήθεια», πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, γιατί αξιοποιήσαμε το εργαλείο της τηλεκπαίδευσης: το μάθημα συνεχίζεται διαδικτυακά και όσοι συμμετέχουν σε καταλήψεις παίρνουν απουσίες.
Η κατάληψη δημόσιου κτιρίου και η παρεμπόδιση της υπηρεσίας που παρέχει -εν προκειμένω της εκπαίδευσης- είναι παράνομη, και οφείλουμε να το πούμε αυτό στα παιδιά μας. Φυσικά να εκφράσουν την αντίθεσή τους στις πολιτικές και σε οτιδήποτε!
Η πόρτα του γραφείου μου είναι πάντοτε ανοιχτή, να έρθουν να συζητήσουμε, να μας στείλουν τις απόψεις τους, να τις καταθέσουν στους εκπαιδευτικούς τους και τα στελέχη εκπαίδευσης. Είμαστε διαρκώς δίπλα στην εκπαιδευτική κοινότητα και σκύβουμε πάνω από κάθε, μα κάθε μία περίπτωση που έρχεται στην αντίληψή μας.
Το να αποκόπτει, όμως, μία μειοψηφία τους υπόλοιπους μαθητές από την πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι, εκτός όλων των άλλων, και παρεμπόδιση άσκησης ενός βασικού δικαιώματος.
Τι γνώμη έχετε για τους εκπαιδευτικούς; Εγώ, ακούγοντας τις ανακοινώσεις των συνδικαλιστών τους, συμπεραίνω ότι τους ενδιαφέρει μόνο η αύξηση του μισθού και η μείωση υποχρεώσεων και εργάσιμου χρόνου. Όχι το αντικείμενό τους. Πιστεύετε ότι έχουν συναίσθηση της αποστολής τους;
Η συντριπτική πλειονότητα των εκπαιδευτικών, και το λέω με το χέρι στην καρδιά, είναι εξαιρετικά αφοσιωμένοι στο λειτούργημά τους, όχι μόνο έχοντας πλήρη συναίσθηση της ευθύνης και του αντικτύπου που έχουν στη ζωή των παιδιών, αλλά με ειλικρινές ενδιαφέρον και προσωπική δέσμευση να κάνουν το καλύτερο για αυτά.
Το διαπιστώνω σε κάθε μου επίσκεψη σε σχολεία -και έχω πάει σε πάνω από 400 σε όλη τη χώρα- και σε κάθε εξαγγελία μίας καινοτομίας, στην οποία συμπράττουν με όρεξη και φιλομάθεια.
Τι να πρωτοθυμηθώ;Την καθολική τηλεκπαίδευση στην πανδημία παρά τις δυσκολίες, την προσαρμοστικότητά τους, τη συμμετοχή τους στο συντριπτικό ποσοστό 99,7% σε -μη υποχρεωτικές και μη αμειβόμενες, σημειωτέον- επιμορφώσεις και σεμινάρια εκτός ωραρίου, τη δημιουργικότητά τους που αναδεικνύεται μέσα από πρωτότυπες δράσεις στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων ή άλλων δραστηριοτήτων, την εξωστρέφεια και τη διάκριση των σχολείων μας σε ευρωπαϊκές και διεθνείς διοργανώσεις με πρωτοβουλία και σκληρή δουλειά των ιδίων - και των μαθητών τους βέβαια.
Δεν αξίζουν οι εκπαιδευτικοί μας την ταύτισή τους με κάποιους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους που υπερασπίζονται κατεστημένα και παθογένειες δεκαετιών. Το ανθρώπινο δυναμικό είναι το πιο πολύτιμο κεφάλαιο της εκπαίδευσής μας και οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε, στο εγγύς μέλλον και με καλύτερες απολαβές για τους εκπαιδευτικούς μας, όπως δεσμεύτηκε και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, εφόσον επανεκλεγεί η Νέα Δημοκρατία.
Εσχάτως παραιτήθηκε η υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης του Βραδεμβούργου, που είναι και σύζυγος του καγκελάριου Σολτς. Αιτία το ότι οι βουλευτές του κόμματός της απέρριψαν την κάλυψη 200 κενών θέσεων εκπαιδευτικών από κοινωνικούς λειτουργούς. Εσείς είχατε καθόλου εμπόδια από την κυβέρνησή σας στον προγραμματισμό του υπουργείου σας;
Το αντίθετο. Άλλωστε, όπως έχω ήδη αναφέρει, εφαρμόσαμε πλήρως το κυβερνητικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας στον τομέα της Παιδείας. Τόσο τα μέλη της κυβέρνησης όσο και η κοινοβουλευτική μας ομάδα στήριξαν τις μεταρρυθμίσεις, μέσα και έξω από τη Βουλή. Όσο για το συγκεκριμένο θέμα που αναφέρετε, κατά τη διάρκεια της θητείας μας ανανεώσαμε σημαντικά το ανθρώπινο δυναμικό της εκπαίδευσης με 25.000 διορισμούς εκπαιδευτικών αλλά και διπλασιάσαμε τους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς στα σχολεία μας, από 1.600 σε 3.200.
Μπορείτε να αναφέρετε ένα περιστατικό από τη δραστηριότητά σας ως υπουργός, το οποίο σας συγκίνησε;
Κάθε χρόνο συγκινούμαι ιδιαίτερα από τα σχολεία που έρχονται τα Χριστούγεννα στο υπουργείο να μας πουν τα κάλαντα. Δεν πρόκειται, πιστέψτε με, για τυπική διαδικασία ρουτίνας. Από κάθε γωνιά της χώρας φέρνουν μαζί τους τα ήθη και τα έθιμα του τόπου τους και του ξεχωριστού τους σχολείου, παιδιά όλων των ηλικιών. Μας γεμίζουν ευχές και χαρά. Μουσικά σχολεία, ειδικά σχολεία, νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια, εκπαιδευτικοί και μαθητές που προετοιμάζουν για καιρό τη μουσική και τα τραγούδια τους. Μας συγκινούν βαθιά.
Αν στην επόμενη κυβέρνηση δεν έχετε εσείς το υπουργείο Παιδείας αλλά κάποιος άλλος είτε από αντίπαλο είτε και από το δικό σας κόμμα, πιστεύετε ότι μπορεί να ανατρέψει σε μια μέρα όσα δημιουργήσατε, όπως έγινε στο παρελθόν με την κ. Διαμαντοπούλου, ή πιστεύετε αντίθετα ότι οι κατακτήσεις απέκτησαν βαθιές ρίζες και δεν κινδυνεύουν;
Κοιτάξτε, θεωρώ ότι το βασικό κριτήριο είναι η κοινωνία - αν οι πολίτες έχουν αγκαλιάσει μία μεταρρύθμιση, τότε είναι κατά τη γνώμη μου δύσκολο η οποιαδήποτε ηγεσία του Υπουργείου να την καταργήσει. Θα καταργήσει, δηλαδή, τι; Τα αγγλικά στο νηπιαγωγείο ή το ολοήμερο σχολείο ως τις 5:30΄;
Τις νέες θεματικές στα σχολεία, όπως η οδική ασφάλεια, η περιβαλλοντική συνείδηση και η σεξουαλική αγωγή; Τα πρότυπα και τα πειραματικά σχολεία που ολοένα πληθαίνουν; Θα αντιστρέψει τους 25.000 μόνιμους διορισμούς; Θα ευτελίσει την αναβαθμισμένη πλέον Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση; Θα μειώσει τα 6 δις προϋπολογισμού που διαθέτουμε πλέον για την Παιδεία;
Θα καταργήσει την εσωτερική Pisa, το εσωτερικό Erasmus, τα προγράμματα συνεργασίας με κορυφαία Πανεπιστήμια του εξωτερικού;
Υπάρχουν άλλες βεβαίως μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν μία μεγαλύτερη ιδεολογική φόρτιση –κακώς κατά τη γνώμη μου γιατί είναι αυτονόητες– όπως η αξιολόγηση εκπαιδευτικών. Την απόλυτη συνέχεια στις σημαντικές αυτές μεταρρυθμίσεις μπορεί να την εξασφαλίσει μία νέα Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη.
