Ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς, μέσω της ενεργοποίησης τριών χρηματοδοτικών εργαλείων, υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό να απορροφηθούν άμεσα από την Ελλάδα κονδύλια ύψους 2,25 δισ. ευρώ και να ξεκινήσουν το ταχύτερο δυνατό τόσο η αποκατάσταση των φυσικών καταστροφών που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel στη Θεσσαλία όσο και η δημιουργία νέων υποδομών.
Συνοπτικά, τα τρία χρηματοδοτικά εργαλεία που ενεργοποιούνται, είναι τα εξής:
- τα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014-2020 που δεν θα μπορούσαν να απορροφηθούν για άλλους σκοπούς και θα διατεθούν έως τις 31/12/2023 (υπολογίζεται ύψους 250 εκατ. ευρώ),
- η εκ νέου αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης με συμπερίληψη έργων ύψους 500 εκατ. ευρώ προς αποκατάσταση υποδομών και
- το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 με επιλέξιμα έργα ύψους 1,5 δισ. ευρώ που θα διατεθούν τα αμέσως επόμενα έτη.
Υπό το πρίσμα αυτό, η συζήτηση θα συνεχιστεί σε τεχνικό επίπεδο ώστε να κατανεμηθούν οι δαπάνες των έργων στα επιλέξιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν κατά τη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη στο Στρασβούργο ανακοίνωσε ότι στη χώρα μας μπορούν να δοθούν συνολικά έως 2,25 δισ. ευρώ.
«Έχω εκπλαγεί από τις καταστροφές στην Ελλάδα», τόνισε η ίδια, επισημαίνοντας ότι «θα δημιουργήσουμε μία task force για γρήγορη βοήθεια στους Έλληνες, μέσα σε μόλις δύο ημέρες».
Επιπλέον, μόλις καταγραφεί το ύψος της ζημίας, η χώρα θα αιτηθεί επιπλέον χρήματα από το αγροτικό αποθεματικό και το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο μπορεί να διαθέσει έως 400 εκατ. ευρώ, αναλόγως του ύψους της τελικής ζημίας.
Τι συζήτησαν Κυρ. Μητσοτάκης - Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στο Στρασβούργο
Νωρίτερα, κατά τη συνάντησή της με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, η πρόεδρος της Κομισιόν έκανε λόγο για πέντε πηγές χρηματοδότησης προς την Ελλάδα ανακοινώνοντας ότι στη χώρα μας θα δοθούν συνολικά 2,25 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, «η Ελλάδα μπορεί να κινητοποιήσει έως και 2,25 δισ. ευρώ σε κονδύλια της ΕΕ από τα μη αναλωθέντα και προκαταβολικά κονδύλια του Ταμείου Αλλελεγγύης. Επιπλέον, η Ελλάδα μπορεί να υποβάλει αίτημα στο πλαίσιο του Ταμείου Αλληλεγγύης και να εξετάσει το ενδεχόμενο δανεισμού στο πλαίσιο του NextGenEU».
«Θέλω η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός να γνωρίζουν ότι η Ευρώπη στέκεται στο πλευρό τους» τόνισε η ίδια και πρόσθεσε ότι «η Κομισιόν θα είναι εφευρετική, γρήγορη και ευέλικτη».
Greece could mobilise up to €2.25 billion in EU funds.
— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) September 12, 2023
From unspent and front-loaded cohesion money, ESF+, @EUAgri funds.
In addition Greece can submit a request under the Solidarity Fund and consider loans under #NextGenEU. pic.twitter.com/zIyIb4jAZM
«Ευχαριστώ για την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκατε και που στέκεστε δίπλα στην Ελλάδα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο πρωθυπουργός επισημαίνοντας την βαρύτητα της κατάστασης ανέφερε ότι η Ελλάδα μέσα σε ένα μήνα υπέστη δύο πολύ μεγάλες καταστροφές, τη μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο που είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ευρώπη και σαν να μην έφτανε αυτό στην συνέχεια είχαμε την κακοκαιρία Daniel στη Θεσσαλία και την Κεντρική Ελλάδα με τις χειρότερες πλημμύρες στην ιστορία της χώρας και της Ευρώπης.
Ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε τα συλλυπητήριά του στους ανθρώπους που έχασαν αγαπημένα πρόσωπα και ευχαρίστησε τις ομάδες μηχανισμού έκτακτης ανάγκης, την Πολιτική Προστασία, τους εθελοντές, που συμμετέχουν ακόμη ενεργά στην προσπάθεια.
Το σημαντικότερο, είπε, είναι οι ζωές των ανθρώπων και οι περιουσίες τους. «Προτεραιότητά μας είναι να επιστρέψουν στα σπίτια τους, στις επιχειρήσεις τους και στηριζόμαστε στην υποστήριξη της Ευρώπης. Το καλό είναι ότι η Οικονομία μας είναι σε καλή κατάσταση και είμαστε σε θέση να καλύψουμε πρώτες ανάγκες χωρίς να παρεκκλίνουμε από τους στόχους του προϋπολογισμού», υπογράμμισε.
Ο πρωθυπουργός ανέφερε πως υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόροι που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί και μέρος αυτής της στήριξης θα λάβουν οι άνθρωποι μέσα στις επόμενες εβδομάδες. «Επαναπρογραμματίζουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία στην ΕΕ για την επόμενη χρηματοδοτική περίοδο. Θα χρειαστούν πάνω από 2 δις για την ανακατασκευή αυτών που καταστράφηκαν. Με αυτό που βλέπουμε, όσα ξέραμε μέχρι τώρα, δεν ισχύουν και αυτό αφορά και τα μέσα και τα εργαλεία της ΕΕ για να βοηθήσει τους Έλληνες, δεδομένης της μεγάλης κλιματικής αλλαγής. Το Ταμείο Αλληλεγγύης δεν είχε λάβει υπόψη τέτοιες καταστροφές και δεν μπορούσε να έχει τέτοια κεφάλαια. Είναι προσωπική μου δέσμευση και θα προσπαθήσουμε να έχουμε περισσότερα κεφάλαια για να βοηθήσουμε τις χώρες σε περιπτώσεις τέτοιων καταστροφών», συνέχισε επαναλαμβάνοντας πως βλέποντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι σαφές ότι θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε και άλλους πόρους.
«Το σημαντικό είναι να μην απελπιζόμαστε. Η Ευρώπη θα υποστηρίξει τη χώρα μας και ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκατε στο αίτημά μου. Ήδη δημιουργήσαμε task force που θα κάνει τη λεπτομερή δουλειά για να ξεπεράσουμε κλασικά γραφειοκρατικά προβλήματα ώστε οι ευρωπαϊκοί πόροι να έρθουν το συντομότερο στην Ελλάδα. Εσείς προσωπικά και η Ε.Ε έχετε στηρίξει την Ελλάδα σε πολύ δύσκολες καταστάσεις και είμαι σίγουρος ότι το ίδιο θα γίνει και τώρα», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.
Στις διευρυμένες συνομιλίες έλαβαν μέρος, από την πλευρά της κυβέρνησης, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Λευτέρης Αυγενάκης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης και ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς.
Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμμετείχαν ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Valdis Dombrovskis, ο Αντιπρόεδρος Μαργαρίτης Σχοινάς, ο Επίτροπος αρμόδιος για τον Προϋπολογισμό και τη Διοίκηση Johannes Hahn, ο Επίτροπος αρμόδιος για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Δικαιώματα Nicolas Schmit, ο Επίτροπος αρμόδιος για την Οικονομία Paolo Gentiloni, ο Επίτροπος αρμόδιος για τη Γεωργία Janusz Wojciechowski και η Επίτροπος αρμόδια για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις Elisa Ferreira.
Στη συνέχεια, ο Πρωθυπουργός είχε συνάντηση με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Manfred Weber.
Αναλυτικά οι δηλώσεις της Προέδρου της Κομισιόν
«Αγαπητέ πρωθυπουργέ Κυριάκο, ευχαριστώ πολύ που ήρθες στο Στρασβούργο. Έχω εκπλαγεί από τις καταστροφές στην Ελλάδα, μου έδειξες τις φωτογραφίες. Πραγματικά δεν το έχω ξαναδεί αυτό. Είναι από τις φορές που η χώρα σας περνάει μια πολύ δύσκολη κατάσταση, πολύ δύσκολη για όλη την Ευρώπη. Ποτέ δεν είχαμε μια τόσο μεγάλη περιοχή να καταστραφεί από πλημμύρες. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της Ελλάδας έχει καταστραφεί από τις πλημμύρες, όπως ο κάμπος της Θεσσαλίας. Πραγματικά οι εικόνες από την Καρδίτσα είναι πολύ λυπηρές. Όλοι, οι άντρες, οι γυναίκες, τα παιδιά, υπομένουν αυτές τις καταστροφές με πολύ κουράγιο και πραγματικά θρηνούμε για τις ζωές που έχουν χαθεί.
Η Ευρώπη βρίσκεται δίπλα στους αδύναμους και στους Έλληνες. Και θέλω να ξέρετε ότι η Ευρώπη είναι δίπλα στην Ελλάδα και στους Έλληνες. Είμαστε μια ένωση αλληλεγγύης και είναι πολύ σημαντικό που είστε εδώ σήμερα και μπορέσαμε να συναντηθούμε. Σε ευχαριστούμε πολύ που ήρθες και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε αυτή την αλληλεγγύη με τους υπουργούς σου. Μιλήσαμε για τους καλύτερους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε τους Έλληνες. Πολλές επενδύσεις θα είναι απαραίτητες για να ξανά δημιουργήσουμε μετά τις καταστροφές και φυσικά χρειαζόμαστε και άμεση βοήθεια. Χρειάζεται και άμεση βοήθεια για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τις ανθρώπινες ζωές.
Θα είμαστε γρήγοροι, θα βρούμε λύσεις, θα είμαστε ευέλικτοι. Θα κινητοποιήσουμε όλους τους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και θέλω να εστιάσω σε πέντε πράγματα που μπορούν να κινητοποιηθούν άμεσα.
Πρώτον, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε χρήματα από την προηγούμενη περίοδο που δεν δαπανήθηκαν, διαφορετικά θα χαθούν. Οπότε μιλάμε για λεφτά που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί και από τα ταμεία συνοχής. Το δεύτερο αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Υποστήριξης. Κεφάλαια, τα οποία θα πρέπει να διοχετεύσουμε κάπου φέτος, οπότε αμέσως μπορούμε ένα μέρος αυτού του ποσού, να διοχετεύσουμε στους Έλληνες. Το τρίτο στοιχείο είναι η Κοινή Αγροτική Πολιτική, η οποία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.
Έχουμε λοιπόν, δύο ταμεία από το προηγούμενο πρόγραμμα και πλέον έχουμε και το νέο πρόγραμμα για την Αγροτική Πολιτική, το οποίο θα δούμε και θα εξετάσουμε και την αγροτική πολιτική για του χρόνου.
Όλα αυτά τα ταμεία θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν τα δάση και τις αγροτικές υποδομές που θα πρέπει να αποκατασταθούν. Όλα αυτά θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να έχουν έως και 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης είναι δίπλα σας για να μπορέσει να διοχετεύσει και κάποιους πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης. Θα πρέπει να το θέσουμε σε υψηλότερο επίπεδο και αν αυτό συμβεί, τότε του χρόνου θα μπορούμε να σας διαθέσουμε από εκεί 400 εκατομμύρια ευρώ.
Και φυσικά η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει και μερικούς κάποιους πόρους από την από το πρόγραμμα Νέα Γενιά 2, οπότε σίγουρα θα έχουμε πόρους και από εκεί.
Θα συνεργαστούμε και θα συνεργαστούμε στενά με τις ελληνικές αρχές. Θα δημιουργήσουμε μια Task force, η οποία θα ξεκινήσει τις εργασίες της πολύ γρήγορα, σε δύο μόλις μέρες, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους Έλληνες πολύ γρήγορα και οι Έλληνες πραγματικά θα μπορούν να στηρίζονται στην Ευρώπη για γρήγορη υποστήριξη, μέγιστη ευελιξία και είμαστε δίπλα σας όχι μόνο σε αυτή την πολύ δύσκολη στιγμή, αλλά και για να μπορέσουμε να ανα δημιουργήσουμε ότι καταστράφηκε.
Αναλυτικά οι δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ευχαριστώ, κα Πρόεδρε, αγαπητή Ursula. Πρώτα απ’ όλα, σε ευχαριστώ για την ταχύτητα με την οποία ανταποκρίθηκες στο αίτημά μου να συναντηθούμε με εσένα και το επιτελείο σου ώστε να συζητήσουμε, όπως κάναμε σήμερα, σε μια πολύ εποικοδομητική συνάντηση, τους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη μπορεί να σταθεί στο πλευρό του ελληνικού λαού σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες στιγμές.
Θα ήθελα αρχικά να αναφερθώ στη σοβαρότητα της παρούσας κατάστασης. Τον τελευταίο μήνα η Ελλάδα υπέστη δύο καταστροφικές φυσικές καταστροφές ιστορικών διαστάσεων. Η mega πυρκαγιά στην περιοχή του Έβρου είναι η μεγαλύτερη πυρκαγιά στην ιστορία της Ευρώπης. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ύστερα μας χτύπησε και η μεγάλη κακοκαιρία Daniel, η οποία έπληξε ιδιαίτερα έντονα τις περιοχές της Θεσσαλίας και της κεντρικής Ελλάδας. Είχαμε τις χειρότερες πλημμύρες στην ιστορία μας. Πρόκειται ίσως για μία από τις ισχυρότερες καταιγίδες που έχουν πλήξει την Ευρώπη.
Θα ήθελα να εκφράσω και πάλι τα συλλυπητήριά μου σε όσους έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα σε αυτήν την κακοκαιρία. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα συνεργεία έκτακτων αναγκών, την Πολιτική Προστασία, τις Ένοπλες Δυνάμεις μας, όλους τους εθελοντές που εξακολουθούν, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, να επιχειρούν στο πεδίο, αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες αυτής της πρωτοφανούς φυσικής καταστροφής.
Αυτή είναι μόνο μία φωτογραφία από το χωριό Μεταμόρφωση -πώς ήταν πριν την καταιγίδα, πώς είναι τώρα. Δυστυχώς έχουμε δεκάδες οικισμούς που βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση. Είχαμε τεράστιες ζημιές στην αγροτική μας παραγωγή, σημαντικές ζημιές στις υποδομές μας και κυρίως επλήγησαν οι ζωές των ανθρώπων, τα σπίτια των οποίων έχουν πλημμυρίσει. Επομένως, πρώτη μας προτεραιότητα είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ότι οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να επαναλειτουργήσουν. Και βασιζόμαστε στη στήριξη της Ευρώπης για να μπορέσουμε να το πετύχουμε αυτό.
Είναι θετικό ότι, αν μη τι άλλο, η οικονομία μας έχει πολύ καλές επιδόσεις. Είμαστε σε θέση να καλύψουμε πολλές άμεσες ανάγκες χωρίς να αποκλίνουμε από τους δημοσιονομικούς μας στόχους. Θεωρώ όμως ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει γρήγορα, όπως είπατε, να δείξει τη μέγιστη δυνατή στήριξη αλλά και τη μέγιστη δυνατή ευελιξία, να παρουσιάσει καινοτόμες ιδέες για το πώς θα στηρίξει την Ελλάδα άμεσα, αλλά επίσης σε βραχυπρόθεσμο προς μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Πιστεύω ότι αναφερθήκατε σε πολλά από τα θέματα που συζητήσαμε. Έχουμε ακόμη πρόσθετα αχρησιμοποίητα κονδύλια που θα είχαν χαθεί, όπως συμβαίνει σε αυτά τα προγράμματα, και τα οποία μπορούν να διατεθούν για την άμεση στήριξη των πολιτών και των επιχειρήσεων. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να είναι γνωστό ότι μέρος της υποστήριξης που θα λάβουν τις επόμενες εβδομάδες θα περιλαμβάνει και ευρωπαϊκά χρήματα.
Και βέβαια, ο επαναπρογραμματισμός των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτουμε για την επόμενη περίοδο θα μας επιτρέψει να ανακατευθύνουμε περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ προς την ανοικοδόμηση, αλλά και να ξαναχτίσουμε καλύτερα ό,τι έχει καταστραφεί. Θέλω να το τονίσω αυτό, διότι είναι ξεκάθαρο ότι οι παλιοί «κανόνες του παιχνιδιού» δεν ισχύουν πλέον για αυτό που βιώνουμε. Και, φυσικά, αυτό ισχύει και για τα μέσα που πρέπει να κινητοποιήσει η Ευρώπη ώστε να στηρίξει τις χώρες που υφίστανται τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Έχουμε συζητήσει πολλές φορές -και η Επιτροπή είναι πολύ υποστηρικτική- τη διοχέτευση σημαντικά περισσότερων κονδυλίων στο Ταμείο Αλληλεγγύης. Το Ταμείο Αλληλεγγύης σχεδιάστηκε πριν από 20 χρόνια. Είναι σαφές ότι δεν εξυπηρετεί τον σκοπό του, όχι από πλευράς διαδικασιών αλλά από την άποψη του μεγέθους των διαθέσιμων κονδυλίων. Θα αποτελέσει, λοιπόν, προσωπική μου αποστολή να πείσω τους συναδέλφους μου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να αυξήσουμε σημαντικά τα κονδύλια του Ταμείου Αλληλεγγύης, προκειμένου να στηρίξουμε χώρες που πλήττονται από φυσικές καταστροφές οι οποίες συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.
Υπάρχουν όμως και άλλοι τύποι φυσικών καταστροφών για τις οποίες κράτη χρειάζονται υποστήριξη. Αυτό ασφαλώς ισχύει και για το γεωργικό αποθεματικό, το οποίο είναι λιγότερο από 500 εκατομμύρια, εν μέσω των σημαντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Είναι επίσης πολύ σαφές ότι πρέπει να κινητοποιήσουμε πρόσθετα κεφάλαια για τον σκοπό αυτό.
Υπάρχουν πολλές ιδέες, αλλά πρέπει να πείσουμε τους συναδέλφους μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι αυτό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Νομίζω ότι το σημαντικό τώρα είναι, όπως επισημάνατε, να μην απελπιστούμε. Θα ανοικοδομήσουμε, η Ευρώπη θα μας στηρίξει σε αυτή την προσπάθεια. Και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και πάλι, κα Πρόεδρε, για την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκατε στο αίτημά μου.
Θα ήθελα να επισημάνω ότι έχουμε ήδη συστήσει, όπως είπατε, μια ειδική ομάδα εργασίας που θα εργαστεί ενδελεχώς για να ξεπεραστεί η παραδοσιακή γραφειοκρατία και να διασφαλιστεί ότι τα όποια χρήματα εκταμιεύονται από την Ευρώπη θα φτάσουν στον τελικό προορισμό τους το συντομότερο δυνατό. Και ξέρω ότι, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, μπορούμε να υπολογίζουμε στην προσωπική σας υποστήριξη. Μπορούμε να βασιστούμε στην υποστήριξη της Ευρώπης. Η Ευρώπη έχει στηρίξει την Ελλάδα σε πολύ δύσκολες περιόδους και είμαι βέβαιος ότι θα κάνει το ίδιο και τώρα.
