Παράξενη χώρα των εκρηκτικών αντιθέσεων. Πολυτελή ξενοδοχεία και ουρανοξύστες δίπλα σε γειτονιές απύθμενης φτώχειας και υπερκορεσμένους σκουπιδότοπους. Νωχελικές αγελάδες με την αύρα τις ιερότητας στους δρόμους, ενώ ακριβά αυτοκίνητα να περιμένουν με σεβασμό το πέρασμά τους. Αρχαίες δοξασίες, με την ισχύ σιδερένιων νόμων για τα μέλη των καστών και τεχνολογική υπερανάπτυξη. Λαμπροί ναοί από μάρμαρο και αμέτρητα εκατομμύρια άστεγοι. Μυστικισμός των γιόγκι, υπαίθριες καύσεις νεκρών στις όχθες του Γάγγη και θαυμαστά πανεπιστήμια…
Και κάπου εκεί, πνιγμένη στα χρώματα των ρούχων, στα γυναικεία σάρι και τα σαρίκια των Σιχ, στη μυρωδιά των μπαχαρικών ανακατεμένη με την μπόχα των σκουπιδιών, προβάλει η Ινδία του αύριο που θα διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στον πλανήτη.
Γύρω στα 27 χρόνια πριν, ο δρόμος από το Νέο Δελχί στη «ροζ πόλη» την Τζαϊπούρ, ήταν ένα στενό μίζερο δρομάκι με φτενή και φτηνή άσφαλτο, γεμάτο λακκούβες, όπου τα Ι.Χ., τα τουριστικά λεωφορεία, τα ρίκσος (τρίκυκλα μοτοσακό με δυο ξύλινους πάγκους στην πλατφόρμα τους) καθώς και οι ιερές αγελάδες, είχαν την ίδια ταχύτητα.
Τώρα μια εθνικής οδός με πέντε λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, είναι το απεικόνισμα της εκρηκτικής ανόδου της πολυπληθούς χώρας του ενάμισι δισεκατομμυρίου.
Γύρω στα 27 χρόνια πριν, τα τρένα της Ινδίας που ευτύχησα να προλάβω και να νιώσω τη χαρά του περιηγητή, παρουσίαζαν τη γνωστή σε όλο τον πλανήτη μυριοκέφαλη, παρανοϊκή εικόνα. Όσοι δεν προλάβαιναν να μπουν μέσα ως επιβάτες, χιλιάδες άνθρωποι, σκαρφάλωναν στο κουβούκλιο των βαγονιών και ταξίδευαν. Σε κάποιους στοίχισε τη ζωή τους αυτό.
Ακόμα χειρότερα. Αυτοί που είχαν καθυστερήσει αρπάζονταν απ τις πόρτες, το πόδι τους με τη σαγιονάρα στηριζόταν σε μια προεξοχή, γαντζωνόταν από τα παράθυρα ή κάποιο μικρό στήριγμα, και το κορμί τους βρισκόταν στον αέρα, έτοιμο να ξεφύγει και να συνθλιβεί καθόλη η διάρκεια της μετακίνησης. Και δε συνεθλίβησαν λίγοι…
Τώρα ούτε χέρι δεν εξέχει από τα παράθυρα των τρένων. Οι θέσεις - στα χιλιάδες τρένα - είναι αριθμημένες, δεν υπάρχει όρθιος ούτε για δείγμα, και για μια διαδρομή 2-3 ωρών προσφέρεται εμφιαλωμένο νερό, τσάι, καφές, και ένα υποτυπώδες γεύμα, κατ’ έμπνευση του γεύματος που παρέχεται στους επιβάτες των αεροσκαφών.
Πριν από 27 περίπου χρόνια η πλειοψηφία των ρίκσος ήταν ποδήλατα με καρότσα για να μεταφέρουνε εμπορεύματα, ή με κουβούκλιο και πάγκους για μεταφορά ανθρώπων. Συχνά έβλεπες εξαθλιωμένα γεροντάκια στα στερνά τους να αγκομαχούν να μεταφέρουν μια οικογένεια, για να βγάλουν τον γλίσχρο επιούσιο. Και τα λίγα εγχώρια ΙΧ που κυκλοφορούσαν, της ινδικής βιομηχανίας ΤΑΤΑ ήταν αρκετά ταπεινά και εμφανώς παρωχημένης τεχνολογίας και σχεδιασμού.
Τώρα τα ΤΑΤΑ έχουν μοντέρνο σχεδιασμό, έγιναν πολυτελή SUV ενώ δε λείπουν πλέον και τα κορεάτικα, τα ιαπωνικά και σποραδικά τα γερμανικά και τα γαλλικά όμοιά τους. Και το Σάββατο μία το βράδυ, η έξοδος των κατοίκων του Δελχί (παρότι οι Ινδοί από κουλτούρα δεν ξενυχτούν ούτε έρχονται στο τσακίρ κέφι) θύμιζε γνωστή μας ρήση «ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια»!
Η ορμητική ανάπτυξη της ινδικής οικονομίας άρχισε τη δεκαετία του 90. Το 91, είκοσι χρόνια πριν από μας, η χώρα εισήλθε σε κρίση και η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Ναρσιμχά Ράο αναγκάστηκε, και υπό την πίεση του γνωστού μας ΔΝΤ, να προβεί σε μεγάλη φιλελευθεροποίηση της Οικονομίας, που σημαίνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις:
Ήτοι άνοιγμα σε ξένες επενδύσεις, ιδιωτικοποίηση παθογόνων κρατικών επιχειρήσεων και μείωση των προστατευτικών δασμών, που μύριζαν όχι τον ανεύρετο σοσιαλισμό αλλά τη γραφειοκρατική σοσιαλιστική πτωμαΐνη. Έτσι το αργόσυρτο 3-4% του ρυθμού ανάπτυξης πριν τις μεταρρυθμίσεις έγινε ελπιδοφόρο 5-6%, και στη συνέχεια τη δεκαετία 2.000- 2010 ρωμαλέο, κυμαινόμενο μεταξύ 7 και 9%!
Ήδη διεθνείς οργανισμοί (IMF, Goldman Sachs, κ.α.) θεωρούν ότι μόλις τα αμέσως επόμενα πέντε χρόνια, δηλαδή το 2030, η Ινδία θα είναι η τρίτη οικονομική δύναμη του πλανήτη, πίσω μόνο από τις ΗΠΑ και την Κίνα, και έχοντας ξεπεράσει την Ιαπωνία και τη Γερμανία!
Αν μάλιστα προχωρήσει και ο IMEC (India -Middle East-Euripoe Economic Corridor = Ινδία- Μέση Ανατολή -Ευρωπαϊκός Οικονομικός διάδρομος), η Ινδία θα εκτοξευτεί. Ο διάδρομος, ανταγωνιστικός προς αυτόν της Κίνας (Belt and Road initiative), που ήδη προηγείται, θα περιλαμβάνει σιδηροδρομικές γραμμές, λιμάνια, δίκτυα ενέργειας και ψηφιακές υποδομές. Γι΄αυτό η κυβέρνηση και η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να δράμουν ταχέως, και να αναζητήσουν συμμετοχή της χώρας μας στο φιλόδοξο σχέδιο, μη αρκούμενοι μόνο στον αντίστοιχο της Κίνας.
Το αυτονόητο ερώτημα για τον καχύποπτο είναι αν αυτή η ορμητική ανάπτυξη θα διαχυθεί και στον λαό! Δύσκολη η ειλικρινής απάντηση. Η Ινδία είναι λάμπουσα δημοκρατία εν μέσω του δεσποτισμού πολλών ασιατικών κρατών. Είναι μια χώρα με την έκταση περίπου της Ε.Ε. Έχει ενάμισι δισεκατομμύριο πληθυσμό. Κυρίως όμως έχει μια παράξενη ταξική διάρθρωση που δεν τη δημιούργησε ο καπιταλισμός αλλά η ιστορία χιλιάδων χρόνων βασισμένη σε αρχαίους ινδουιστικούς νόμους.
Οι κάστες είναι ένα παραδοσιακό σύστημα κοινωνικής διαστρωμάτωσης όπου οι άνθρωποι που γεννιούνται σε μια κοινωνική ομάδα, παραμένουν σε αυτή σε όλη τους τη ζωή. Η κάστα καθορίζει τις δουλειές που μπορούν να κάνουν, ποια θέση θα έχουν στην κοινωνία και ποιους μπορούν να παντρευτούν.
Εδώ υπάρχει το παράδοξο. Οι προγαμιαίες ερωτικές σχέσεις είναι αποδεκτές στην ινδική κοινωνία. Νέοι διαφορετικών καστών μπορούν να έχουν δεσμό και να συνευρεθούν. Απαγορεύεται όμως να παντρευτούν! Θα πρέπει να παντρευτούν άτομα από την ίδια κάστα! Οι δυτικές αξίες περί αυτοδιάθεσης του ατόμου είναι καλές, αλλά συνθλίβονται στους ατσάλινους κληροδοτημένους κοινωνικούς νόμους χιλιετιών. Αν παρακούσουν την κοινωνική επιταγή, δε θα είναι απλώς η ντροπή της οικογένειας. Στην ελαφρύτερη περίπτωση οι γονείς θα τους αποκληρώσουν!
Οπότε όχι. Η κάστα των ανέγγιχτων (λόγω πιο έντονου σκούρου χρώματος θεωρήθηκαν μιαροί), δυστυχώς θα είναι η τελευταία που θα απολαύσει τα οφέλη της ανάπτυξης. Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει την προσωπική προκοπή ενός εκάστου. Όμως θα πρέπει να τρέχει εκεί που τα μέλη των ανώτερων καστών πάνε περπατώντας.
Η Ινδία βρίσκεται σε διαρκή μετάβαση, γίνεται ένα εκ ων τριών πλανητικών leader (οι άλλοι δυο οι ΗΠΑ και Κίνα) προσφέροντας ευκαιρίες στην ελληνική επιχειρηματική τάξη.
Και αυτό ανεξάρτητα αν στο Βαρανάσι θα εξακολουθήσουν να καίγονται οι πλούσιοι νεκροί που έρχονται από τα πέρατα της χώρας για να καούν εκεί. Παγκοσμιοποίηση δε σημαίνει οδοστρωτήρας εθίμων που άντεξαν + χιλιάδες χρόνια.
