Παρά το γεγονός πως πιστεύω ακράδαντα στην επιστήμη, ως το δρόμο εκείνο μέσω του οποίου ο άνθρωπος προχωράει, επιλύει προβλήματα και προετοιμάζεται για το μέλλον, οφείλω να ομολογήσω πως προβληματίζομαι σοβαρά ως προς τη χρήση πολλών επιτευγμάτων της από ιδιωτικούς οργανισμούς, οι οποίοι χωρίς δημόσιο έλεγχο καθορίζουν κανόνες συμπεριφοράς και εν γένει πολιτικές που αγκαλιάζουν ένα ευρύ φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Η πρόσφατη αρνητική εμπειρία που είχα με τον αποκλεισμό του λογαριασμού μου από την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Facebook, είναι ενδεικτική μιας τέτοιας χρήσης.
Όλα ξεκίνησαν από μία ανάρτηση, η οποία συνοδευόταν από μία φωτογραφία στην οποία απεικονιζόταν μερικά εξαθλιωμένα από την πείνα παιδιά, σε ένα ουκρανικό χωριό κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Λιμού, γνωστού ως Γκολοντομόρ, στις αρχές της δεκαετίας του ’30 του προηγούμενου αιώνα.
Υπάρχουν δύο εκδοχές - εξηγήσεις:
Η πρώτη εκδοχή: σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, ο περιβόητος αλγόριθμος της πλατφόρμας «εντόπισε» πορνογραφικό υλικό και αποφάσισε τον αποκλεισμό του λογαριασμού για 30 ημέρες. Με άλλα λόγια, διαπίστωσε το παράπτωμα, δίκασε και καταδίκασε χωρίς την παρουσία του «κατηγορούμενου», χωρίς τη δυνατότητα να αναπτύξει τα υπερασπιστικά του επιχειρήματα, χωρίς καν να έχει δικαίωμα απολογίας.
Θα μου πείτε άλλη δουλειά δεν έχει η εταιρεία με τα δισεκατομμύρια πελάτες - χρήστες, οι οποίοι παράγουν περιεχόμενο, το οποίο στη συνέχεια, αυτή με τη σειρά της, εκμεταλλεύεται για να έχει κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους διαφημιζόμενους - πελάτες της, από το να ασχολείται προσωπικά με τις αναρτήσεις ενός χρήστη. Σωστό.
Η ΜΕΤΑ, εταιρεία στην οποία ανήκει το Facebook, είναι ένας τεχνολογικός κολοσσός, ο οποίος έχει συγκεντρώσει στα χέρια του τρομακτική ως προς την έκταση της δύναμη. Επιπλέον, παρά τις προσπάθειες που έγιναν και γίνονται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ωκεανού, η ισχύς αυτή παραμένει εν πολλοίς ανεξέλεγκτη και μόνο το πεδίο της παραπληροφόρησης έχει υποτυπωδώς ρυθμιστεί με κάποιους γενικόλογους κανόνες.
Ωστόσο, η εμπειρία των τελευταίων χρόνων μας δείχνει πως πολλοί χρησιμοποιούν αυτή την πλατφόρμα για να διαδώσουν αντιεπιστημονικές, αντιδημοκρατικές ιδέες, να υπονομεύσουν το ίδιο το δημοκρατικό πολίτευμα με τη διάδοση διαφόρων θεωριών συνομωσίας. Η απάντηση στο πρόβλημα αυτό δεν είναι η ενεργοποίηση ενός αλγόριθμου Τεχνητής Νοημοσύνης, ούτε η δημιουργία μικρών, ανεξέλεγκτων ομάδων επιτηρητών. Ως προς τους τελευταίους έχουν διατυπωθεί δημόσια διάφορες αιτιάσεις σχετικά με την εκπαίδευση, τις οδηγίες και τον τρόπο λειτουργίας τους. Αυτά είναι μερικά, μόνο, από τα προβλήματα στα οποία θα κληθούν να απαντήσουν οι δημοκρατικά δομημένες κοινωνίες στο άμεσο μέλλον.
Η δεύτερη εκδοχή, έχει να κάνει με μαζικές αναφορές - καταγγελίες άλλων χρηστών, οι οποίοι θεώρησαν πως προσβάλλεται η μνήμη της σεσηπούσας εδώ και 32 χρόνια Ε.Σ.Σ.Δ. και η φωτεινή κληρονομιά της θεωρίας για τη «γέννηση ενός νέου τύπου ανθρώπου».
Είναι κοινό μυστικό πως στο αρχιπέλαγος του Facebook πλέουν άπειρες φελούκες «θεματοφυλάκων»» αυτής της κληρονομιάς, οι οποίοι, όπως είναι φυσικό, εκδηλώνουν τη δυσανεξία τους σε κάθε τι που αμαυρώνει, κατά τη γνώμη τους, το «ιερό κληροδότημα». Οργανωμένοι σε σέκτες, επιτίθενται σε κάθε βέβηλο - εχθρό, σε μία προσπάθεια φίμωσης κάθε αντίθετης γνώμης. Οι παλαιότεροι χρήστες της πλατφόρμας, το έζησαν αυτό κατά τη διάρκεια της ταραγμένης εποχής 2010 - 2019, όταν τα στίφη του αντιμνημονιακού μετώπου, τα έμμισθα τρολ των υπογείων και οι αφελείς μα κακεντρεχείς οπαδοί τους περιφέρονταν από σελίδα σε σελίδα τρομοκρατώντας τους χρήστες.
Ευτυχώς, τόσο στην κοινωνία, όσο και στο ψηφιακό ωκεανό, υπάρχουν ισχυρά αντισώματα στις ολοκληρωτικές πρακτικές. Η δημοσίευση ενός άρθρου για το Γκολοντομόρ με ιστορικά στοιχεία από το περιοδικό Book’s journal, αναδημοσιεύτηκε - κοινοποιήθηκε από χιλιάδες, κυριολεκτικά, χρήστες, με αποτέλεσμα αντίθετο των επιδιώξεων των επίδοξων λογοκριτών. Χιλιάδες χρήστες πληροφορήθηκαν την ιστορική αλήθεια, για ένα γεγονός που ελάχιστα είχε απασχολήσει μέχρι πρόσφατα το δημόσιο χώρο στην πατρίδα μας.
Την ίδια στιγμή, λειτούργησε ως θρυαλλίδα, η οποία ενεργοποίησε αντανακλαστικά προστασίας της ελευθερίας του λόγου, του δικαιώματος στην γνώση όλων των πτυχών διαφόρων ιστορικών γεγονότων και άρα της ιστορικής, τεκμηριωμένης αλήθειας.
Το κέρδος είναι μεγάλο. Και αυτό όχι μόνο γιατί πολλοί πληροφορήθηκαν για την μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία του Γκολοντομόρ, αλλά γιατί προκλήθηκε μία ακόμη, βαθιά ρωγμή στην καθεστηκυία αφήγηση και στην παρά φύση αγιοποίηση ενός σκληρού και απάνθρωπου καθεστώτος, όπως αυτό του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού.
Ένα δεύτερο θετικό συμπέρασμα είναι πως μεγάλη μερίδα των Ελλήνων χρηστών του Facebook είναι πια περισσότερο υποψιασμένο. Υπάρχουν μεγάλες ομάδες, οι οποίες δεν χρησιμοποιούν την πλατφόρμα μόνο για διασκέδαση ή αναψυχή, αλλά για την επικοινωνία, την ανταλλαγή απόψεων, τον διαμοιρασμό γνώσεων. Αυτό μόνο στα θετικά της νέας ψηφιακής εποχής μπορεί να προσμετρηθεί.
Τέλος, ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η συμπαράσταση που εκδηλώθηκε από εκατοντάδες χρήστες με την κοινοποίηση του κειμένου του Book Journal, βοηθώντας έτσι άλλους συμπολίτες μας να πληροφορηθούν την ιστορική αλήθεια. Τους ευχαριστώ όλους και σφίγγω θερμά το χέρι καθενός χωριστά.
Επί του προσωπικού.
Η συμπαράσταση που εκδηλώθηκε από συναδέλφους μου στα ΜΜΕ, όπως ο Κυριάκος Αθανασιάδης στην Athens Voice, ο Σάκης Μουμτζής στο Liberal.gr, ο Άρης Πορτοσάλτε στον ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό SKY, αλλά και από διάφορους άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς της ελληνικής επαρχίας, ήταν συγκινητική για εμένα προσωπικά και ιδιαίτερα σημαντική για όλους όσους τολμούν να αρθρώνουν σήμερα στον δημόσιο χώρο, μία άποψη που ενοχλεί και ταράζει τα λιμνάζοντα νερά της ιδεολογικής αντιπαράθεσης με στοιχεία και, κυρίως, αρχειακό υλικό, το οποίο ανατρέπει κατεστημένα στερεότυπα.
Η αποκατάσταση της λειτουργίας του λογαριασμού με την πάροδο 24 ωρών, είτε ήταν αποτέλεσμα της ένστασης που είχα υποβάλει στο Εποπτικό Συμβούλιο της εταιρείας, είτε προκλήθηκε από το θόρυβο που δημιουργήθηκε στον δημόσιο χώρο, δεν παύει να είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι που ακόμη και σε περιβάλλοντα που δεν υπόκεινται σε δημόσιο έλεγχο, μπορούν να υπάρξουν αλλαγές προς το καλύτερο.
