Εκτεταμένες αναφορές γίνονται στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης από χθες για τον νικητή του διαγωνισμού αναστήλωσης της Αγίας Σοφίας. Πρόκειται για φίλο του προέδρου Ερντογάν και του κόμματός του, έναν εργολάβο ο οποίος, συνήθως, παίρνει τις εργολαβίες, όπως αναφέρουν τα ΜΜΕ της γείτονος. Αυτό όμως δεν είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το θέμα που κανείς μέχρι τώρα δεν αντιλαμβάνεται είναι πως την αναστήλωση αναθέτει η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων. Που σημαίνει ότι θα πρέπει να ξεχάσουμε τις ειδικές πρόνοιες για μνημεία.
Το κορυφαίο μνημείο της χριστιανοσύνης πληρώνει την άφρονα μετατροπή του από μουσείο που ήταν, σε τζαμί, με διάφορα περιστατικά κακοποίησης να βλέπουν το φως τις τελευταίες ημέρες. Η Αγία Σοφία από εδώ και πέρα θα αποτελεί, δυστυχώς, κλασική περίπτωση περί του τι εννοούμε προστασία μνημείου η οποία χάνεται όταν αυτό μετατρέπεται σε ευκτήριο οίκο οποιασδήποτε θρησκείας. Ο διαγωνισμός που προκηρύχθηκε στις 30 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, είχε θέμα του τη «προετοιμασία των έργων αναστήλωσης του Συγκροτήματος της Αγίας Σοφίας και αποκατάσταση των τάφων, του δημοτικού σχολείου και της προσωρινής κατοικίας στο συγκρότημα».
Νικήτρια ήταν μια κοινοπραξία που ιδρύθηκε από τρεις εταιρείες, τις Hassa Architecture, Iras Yapı και Adamak Restoration, για 23 εκατομμύρια 51 χιλιάδες τουρκικές λίρες. Οι εταιρείες έχουν κληθεί να ολοκληρώσουν τις εργασίες αποκατάστασης και προετοιμασίας του έργου έως τον Ιανουάριο του 2024.
Ο Muharrem Hilmi Şenalp, ιδιοκτήτης της Hassa Architecture Company, μιας από τις τρεις εταιρείες για τις οποίες κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός, είναι «στενός φίλος» του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο ίδιος έχει πάρει πολλά ακόμα δημόσια έργα, και συγκεκριμένα 19 μέσα σε δέκα χρόνια, προϋπολογισμού 114 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών.
Οι διαγωνισμοί για την Αγία Σοφία έχουν προκαλέσει αντιπαραθέσεις στο παρελθόν. Η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων είχε διοργανώσει διαγωνισμό 950 χιλιάδων λιρών για την ανακαίνιση των τουαλετών της Αγίας Σοφίας, η οποία μετατράπηκε σε τζαμί το 2020. Ανακοινώθηκε ότι ο διαγωνισμός διοργανώθηκε για την κατασκευή «νέων νιπτήρων κατάλληλων για το τζαμί».
Πέρυσι η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων πραγματοποίησε διαγωνισμό για την ανανέωση των συστημάτων ελέγχου με κάμερες. Ο διαγωνισμός κατακυρώθηκε στην DMS Design Company, η οποία υπέβαλε προσφορά 850 χιλιάδων λιρών. Αποκαλύφθηκε ότι οι ιδιοκτήτες της εταιρείας στην οποία κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός, Ντιντέμ Νουρ και Μεχμέτ Εμίν Χαζίρογλου, είναι παιδιά του πρώην Αντιπροέδρου της επαρχίας Κωνσταντινούπολης του AKP και πρώην μέλους της Συνέλευσης του IMM Murat Hazratoğlu.
Είτε είναι είτε δεν είναι άξια η εργολήπτρια εταιρεία, το μνημείο θα αντιμετωπίσει προβλήματα, καθώς ουδείς εργολάβος είναι εξειδικευμένος σε ειδικές εργασίες. Το κυριότερο είναι πως για να προκύψουν τα σωστά συμπεράσματα, πρέπει να κληθούν ειδικοί επιστήμονες, που γνωρίζουν τα «μυστικά» της Αγίας Σοφίας. Όμως, το υπουργείο Πολιτισμού ακόμα και αν ήθελε δεν θα μπορούσε να παρέμβει, καθώς ο περικαλλής κάποτε ναός δεν ανήκει σε αυτό.
Τις τελευταίες ημέρες στα τουρκικά ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βλέπουμε συχνά αναφορές για καταστροφές. Κάτι αναμενόμενο, δυστυχώς, αφού μαζί με τον χαρακτήρα ενός μνημείου χάνεται και η προστασία του. Είναι άλλο να μπαίνουν στο αρχιτεκτόνημα άτομα ανά ομάδες, συγκεκριμένες ώρες, και άλλο να παραμένει αυτό ανοικτό όλο το 24ωρο, με διπλασιασμό (και μερικές γιορτές και πενταπλασιασμό) των ανθρώπων που εισέρχονται και παραμένουν εκεί.
Η Ελλάδα αναμένει την 45η σύνοδο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO για να θέσει το θέμα για μια ακόμη φορά. Ωστόσο, η σύνοδος, που επρόκειτο να συγκληθεί τον Ιούνιο επί ρωσικού εδάφους, έχει αναβληθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
