Εμβέλειας παρόμοιας του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών και της Βενετίας, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου – η Berlinale– ενέχει περισσότερο πολιτικό στίγμα από τις «ξαδέρφες» διοργανώσεις του και φέτος (74η διοργάνωση) απασχόλησε τα διεθνή ΜΜΕ, κινηματογραφόφιλους και μη, προτού στρωθεί το χαλί υποδοχής των κινηματογραφικών αστέρων. Αιτία, η πρόσκληση σε στελέχη του AfD να παρευρεθούν στην τελετή έναρξης (14/2), κίνηση που πυροδότησε αντιδράσεις, καθώς συνέπεσε με την αποκάλυψη σχεδίων ακροδεξιών κύκλων –με τη συμμετοχή του AfD, αλλά και νεοναζιστικών πυρήνων– για μαζικές απελάσεις αλλοδαπών, αλλά και μεταναστών που έχουν αποκτήσει τη γερμανική υπηκοότητα.
Μπορεί οι προσκλήσεις να ανακλήθηκαν, με τους διοργανωτές του φεστιβάλ να τονίζουν ότι με την ανάκλησή τους θέλησαν να «πάρουν ξεκάθαρη θέση υπέρ μιας ανοιχτής δημοκρατίας», το συμβάν όμως είναι ακόμη νωπό και εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη σύνδεση πολιτικής και πολιτισμού, εν προκειμένω, μία τρόπον τινά απάντηση της πλευράς του πολιτισμού έναντι ακροδεξιών κινημάτων.
Ακόμη κι αν «η τέχνη είναι για τον καθέναν ξεχωριστά» (από τον «Άμλετ»), η παρουσία προσώπων τα οποία λόγω των πολιτικών πεποιθήσεών τους εγείρουν φόβο σε μεγάλη μερίδα του κοινού, προδίδει –εν προκειμένω μη ηθελημένα– έναν άλλο χαρακτήρα στις διοργανώσεις. «Δεν θα θεωρηθεί ασφαλές μέρος για τους Εβραίους, τις γυναίκες, τα μέλη των κοινοτήτων BIPOC, ΛΟΑΤΚΙ+, των ατόμων με αναπηρία, των Ρομά και Σίντι ή των Μαρτύρων του Ιεχωβά, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αντιμετώπισαν διώξεις και γενοκτονία από ένα άλλο ακροδεξιό, εθνικοσυντηρητικό κίνημα στη Γερμανία», ανέφεραν –σύμφωνα με την DW– οι υπογράφοντες που τάχθηκαν κατά της παρουσίας πολιτικών του AfD στην Berlinale.
Ας μη λησμονούμε τις πρόσφατες εικόνες σκοταδισμού στη Γερμανία, με τα σημαδεμένα με το αστέρι του Δαυίδ σπίτια Εβραίων λίγο μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ. Η συγκυρία ήρθε έτσι ώστε, η φετινή Berlinale να συμπίπτει με τις συζητήσεις περί αντισημιτισμού και την αύξηση της υποστήριξης του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ενόψει των φετινών ευρωεκλογών. «Αυτές οι πολιτικές συζητήσεις επισκιάζουν κατά κάποιο τρόπο την ψυχαγωγία, τις ταινίες και τον πολιτισμό που συνήθως βρίσκονται στο επίκεντρο του Βερολίνου», δήλωσε ο Scot Roxborough, Ευρωπαίος ανταποκριτής του Hollywood Reporter και βετεράνος του φεστιβάλ, σύμφωνα με το Reuters.
Αυτά, ενώ η Berlinale μόλις και μετά βίας στέκεται στα πόδια της μετά την πανδημία του κορονοϊού και την επακόλουθη ξηρή περίοδο στην κινηματογραφική παραγωγή, καταδεικνύοντας πως πολιτικά και γεωπολιτικά ζητήματα εισρέουν σε μία πολιτιστική διοργάνωση. Η τέχνη, άλλωστε, αποτυπώνει και εμπνέεται από την πραγματικότητα, γι’ αυτό και στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ περιλαμβάνεται –μεταξύ άλλων– η προβολή της ταινίας-μαρτυρίας του Αμπέλ Φεράρα για τον πόλεμο στην Ουκρανία «Turn in the Wound», στην οποία εμφανίζεται και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ το soundtrack έχει επιμεληθεί η Πάτι Σμιθ.
Το κινηματογραφικό γίγνεσθαι
Δίχως να παραμερίζουμε την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, η Berlinale δεν παύει να είναι ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ που επηρεάζει το κινηματογραφικό γίγνεσθαι. Από εμπορικής πλευράς, φαίνεται ότι θα είναι μια χρονιά γεμάτη επιτυχίες, με τους αγοραστές που παρευρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Αγορά Κινηματογράφου –η οποία παραδοσιακά διεξάγεται παράλληλα με το Φεστιβάλ– να είναι αισιόδοξοι μετά τη λήξη της απεργίας των σεναριογράφων και των ηθοποιών του Χόλιγουντ.
H εφετινή διοργάνωση σήκωσε αυλαία (14/2) με την ταινία έναρξης «Small Things Like These» του Ιρλανδού Τιμ Μίλαντς και τον Κίλιαν Μέρφι στον πρωταγωνιστικό ρόλο, το υπόλοιπο πρόγραμμα περιλαμβάνει arthouse ταινίες ενώ εγείρεται ερώτημα για το είδος των ταινιών από την επόμενη διοργάνωση του Φεστιβάλ. Αυτό, καθώς το 74ο Φεστιβάλ του Βερολίνου θα είναι το τελευταίο που θα διεξαχθεί υπό τον καλλιτεχνικό διευθυντή Κάρλο Τσάτριαν, ο οποίος το συνδιοικούσε με τη Μαριέτ Ρίσενμπεκ και έτεινε περισσότερο προς τον λιγότερο γνωστό κινηματογράφο και μη δίδοντας έμφαση σε ταινίες με πρωταγωνιστές και τα μεγάλα στούντιο.
Ο ηθοποιός Κίλιαν Μέρφι στέκεται στο κόκκινο χαλί που οδηγεί στο Berlinale Palast για την έναρξη του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Berlinale, στο Βερολίνο, Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024. Πηγή: AP Photo/Markus Schreiber
Τι ταινίες προβάλονται φέτος το φεστιβάλ; Στο διαγωνιστικό τμήμα μετέχουν φέτος συνολικά 20 ταινίες, και μεταξύ όσων ευελπιστούν να κατακτήσουν τη Χρυσή Άρκτο είναι δύο Γερμανοί σκηνοθέτες. Ο λόγος για τον Αντρέα Ντρέζεν που υπογράφει την ταινία «Με αγάπη, Χίλντε», στην οποία η Λίζα Φρις, πρωταγωνίστρια της δημοφιλούς σειράς «Babylon Berlin», υποδύεται μία αγωνίστρια της αντίστασης στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Καθώς και για τον Ματίας Γκλάζνερ που σκηνοθετεί την ταινία «Θάνατος» με πρωταγωνιστή τον Λαρς Άιντινγκερ.
Τη Χρυσή Άρκτο διεκδικούν, επίσης, ο Ολιβιέ Ασαγιάς με την ταινία «Hors du temps» που εξιστορείται στην περίοδο της κοινωνικής απομόνωσης λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, καθώς και η Κλερ Μπερζέρ με την ταινία «Langue Étrangère», στην οποία πρωταγωνιστεί η πολυβραβευμένη Νίνα Χος. Στο διαγωνιστικό τμήμα περιλαμβάνονται, επίσης, το ντοκιμαντέρ «Dahomey» Ματί Ντιόπ, το «Black Tea» του Αμπντεραχμάν Σισακό, η πρώτη αγγλόφωνη ταινία που σκηνοθετεί ο Αλόνσο Ρουιζπαλάσιος με την Ρούνεϊ Μάρα, με τίτλο «La Cocina».
Χρυσή Άρκτος στον Σκορσέζε κι ελληνική παρουσία
Εν αναμονή ποια ταινία (από τις παραπάνω και αρκετές ακόμη) θα αποσπάσει το Μεγάλο Βραβείο του Φεστιβάλ, τη Χρυσή Άρκτο, έχει ανακοινωθεί ότι στις 20 Φεβρουαρίου ο Αμερικανός σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορτσέζε θα τιμηθεί στο Βερολίνο «για το σύνολο του έργου του», και στη συνέχεια θα προβληθεί η ταινία του «Πληροφοριοδότης» («Departed», 2006) με πρωταγωνιστές τους Τζακ Νίκολσον, Ματ Ντέιμον και Λεονάρντο ντι Κάπριο.
Την παρουσία της στο φεστιβάλ Βερολίνου δηλώνει κι εφέτος η Ελλάδα με τρία οπτικοακουστικά έργα. Στο διαγωνιστικό τμήμα «Encounters» πρόκειται να προβληθεί η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Γιώργου Ζώη, «Arcadia» με την υπόθεση να εκτυλίσσεται σε ένα παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο όπου λαμβάνει χώρα ένα θανατηφόρο τροχαίο ατύχημα. Ακόμη, στο πρόγραμμα Special Screenings του Φεστιβάλ κάνει πρεμιέρα το 14ωρο ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Αθυρίδη, «exergue - on documenta 14», η θεματική του οποίου αφορά στην έκθεση documenta 14, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και στο Κάσελ το 2017, και τον εμπνευστή της Άνταμ Σίμτσικ.
Ενώ, για πρώτη φορά στη δεκάχρονη ιστορία του τμήματος Berlinale Series Market της Αγοράς του Φεστιβάλ Βερολίνου, μέρος της οποίας είναι το Co-Pro Series, επιλέγεται να συμμετάσχει ελληνική σειρά. Ο λόγος για το «Τhe Coroner's Assistant» της Ελίνας Ψύκου που βασίζεται στο μυθιστόρημα «Ο ιατροδικαστής» του Βασίλη Βασιλικού, ένα πολιτικό θρίλερ με φόντο την Ελλάδα της δεκαετίας του 1970.
Κεντρική φωτ.: Οι καλεσμένοι περπατούν στο κόκκινο χαλί, περνώντας δίπλα από τους δημοσιογράφους στο Berlinale Palast για την έναρξη του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Berlinale, στο Βερολίνο, Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024. Πηγή: AP Photo/Markus Schreiber
