«Το '60 υπήρχε μια ανθελληνική κατάσταση στην Κωνσταντινούπολη» και μια τακτική αποδυνάμωσης του ελληνορθόδοξου στοιχείου. «Ο ελληνικός πληθυσμός που έμενε στην Κωνσταντινούπολη βίωνε ήδη καταστάσεις μη φιλικές και καθόλου ειρηνικές από το '30 οπότε υπογράφτηκε η σύμβαση φιλίας περί εμπορίας και το σύμφωνο ειρήνης και φιλίας μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας».
Τα παραπάνω αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ιστορικός από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Μαρία Καζαντζίδου, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων, το 2024, από τις απελάσεις των Ελλήνων υπηκόων της Κωνσταντινούπολης.
Η αφορμή για την επιδείνωση της κατάστασης το '60, σε βάρος των Ελλήνων της περιοχής, ήταν τα γεγονότα στην Κύπρο. Όπως διευκρινίζει η κα. Καζαντζίδου, «ο ελληνισμός τότε είχε ήδη βιώσει πολλούς περιορισμούς και διώξεις αλλά η αφορμή για την επιδείνωση της κατάστασης δόθηκε από τα γεγονότα στην Κύπρο, τις διακοινοτικές συγκρούσεις και την ανάπτυξη της ΕΟΚΑ Α που οι Κύπριοι προσπαθούσαν να απελευθερωθούν από τους Βρετανούς και αυτό βέβαια με τις ευλογίες της Βρετανίας που δεν επέτρεπε την ανεξαρτησία και προσπάθησε να βάλει σε διχόνοια τις δύο κοινότητες, πράγμα που έγινε».
Το επόμενο χτύπημα ήταν οι απελάσεις για τον Ελληνισμό της Πόλης. Ξεκίνησαν στα μέσα του 1964, οι τελευταίες απελάσεις έγιναν το '65, ήταν επιλεκτικές και κατά ομάδες. Αρχικά αποτελούνταν από 80 άτομα, έπειτα αυξάνονταν και εφτασαν έως και τια 180 άτομα ανά εβδομάδα.
Η κατάσταση που επικρατούσε στην Κωνσταντινούπολη
Στην Κωνσταντινούπολη, ακόμη και στους δρόμους, οι Ρωμιοί «κυκλοφορούσαν με το φόβο να μην ακουστεί ότι μιλάνε ελληνικά, γιατί υπήρχε μια οδηγία που έλεγε ''πολίτη μίλα τουρκικά'' και ο καθένας μπορούσε να τους κάνει παρατήρηση επειδή μιλούσαν τη μητρική τους γλώσσα», σημειώνει, μεταξύ άλλων, η κα. Καζαντζίδου περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατούσε στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως επεξηγεί, «ο μόνος τρόπος για να κοπούν οριστικά οι δεσμοί των Ρωμιών με την Κωνσταντινούπολη ήταν η απέλαση, η δίωξή τους με την αιτιολογία ότι ήταν ανεπιθύμητοι και επιζήμιοι. Αυτός ο χαρακτηρισμός είναι πάρα πολύ βαρύς ειδικά για τους Κωνσταντινουπολίτες, γιατί προσέφεραν πάρα πολλά στην οικονομία του τουρκικού κράτους. Ο τρόπος, δε, που έγιναν οι απελάσεις ήταν απαραράδεκτος καθώς υπήρξε και καταπάτηση όλων των ειδών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι άνθρωποι εκείνοι υπέγραφαν ένα έγγραφο που δεν επιτρεπόταν να το διαβάσουν και παραδέχονταν ότι είχαν διαπράξει οτιδήποτε μπορεί να οδηγήσει σε απέλαση: πορνεία, διπλοκατασκοπεία, εμπόριο ναρκωτικών, σωματεμπόριο, μαύρη αγορά, οτιδήποτε…».
Η κεντρική φωτογραφία παραχωρήθηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού
