Ένας αιώνας συμπληρώνεται από τον θάνατο του Κάφκα – έφυγε από φυματίωση μόλις 41 χρόνων το καλοκαίρι του 1924. Τον Ιούνιο που μας πέρασε η Ένωση Τσέχων χαρακτών προσκάλεσαν στην Πράγα Έλληνες συναδέλφους τους να συνεκθέσουν έργα εμπνευσμένα από τη γραφίδα του. Το γεγονός με τη συμμετοχή 55 Ελλήνων και Τσέχων δημιουργών, μεταφέρθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Μελίνα Μερκούρη» και θα διαρκέσει όλο τον Οκτώβριο με ελεύθερη είσοδο.
Τον Κάφκα, εκτός του ότι μας τον συστήνουν συμπατριώτες του καλλιτέχνες που διαθέτουν περισσότερες προσλαμβάνουσες από τις δικές μας, τον γνωρίζουμε από ένα ευρύ φάσμα μέσων, ενδεχομένως πιο ουσιαστικών για το μπάσιμο στον κόσμο του. Του έχουν αφιερώσει ταινίες (θυμόμαστε τη «Δίκη» του Όρσον Γουέλς), μουσικές, και βεβαίως κόμικς, ενώ στις μέρες μας έχουμε πολύ γερά γκράφικ νόβελς ως και βιντεοπαιχνίδια.
Η χαρακτική με τις ιδιαίτερες τεχνικές της – είτε πρόκειται για ξυλογραφίες, λιθογραφίες ή χαλκογραφίες – μοιάζει ιδανική για να αποδοθεί η καφκική ατμόσφαιρα. Η αυστηρή, ασπρόμαυρη γλώσσα της με τις έντονες αντιθέσεις ανάμεσα στο φως και τη σκιά, αντανακλά τη διαρκή σύγκρουση που χαρακτηρίζει τα βιβλία του. Αυτή η σύγκρουση δεν είναι απλώς εξωτερική, αλλά κυρίως εσωτερική, καθώς οι ήρωές του συχνά παλεύουν με αόρατες δυνάμεις ή προσπαθούν να βρουν νόημα μέσα σε ένα παράλογο και καταπιεστικό σύμπαν.
Ακόμη και η ίδια η διαδικασία της χαρακτικής, η οποία απαιτεί προσήλωση και ακρίβεια, αντικατοπτρίζει την αίσθηση της μηχανιστικής επανάληψης και του καταναγκασμού, που είναι παρούσα στο καφκικό έργο. Ο συγγραφέας περιγράφει έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι νιώθουν παγιδευμένοι σε συστήματα που δεν κατανοούν και δεν μπορούν να ελέγξουν. Οι γραμμές της χαρακτικής, με την επαναλαμβανόμενη, λεπτομερή τους φύση, δημιουργούν ένα περιβάλλον που συχνά μοιάζει με κλουβί, έναν χώρο περιορισμένο, γεμάτο από αόρατες απειλές και ανυπέρβλητες δυνάμεις.
Το φως δεν είναι ποτέ αρκετό στην τέχνη της χαρακτικής για να αποκαλύψει πλήρως την πραγματικότητα, παρόμοια με τα καφκικά γραπτά όπου η αλήθεια είναι πάντα κρυμμένη, ανεξιχνίαστη και αόριστη. Κι όμως, πόσες εικόνες μας δίνει η μελάνη του! Στα πρώτα του χρόνια αφιερώθηκε στη ζωγραφική και οι μινιμαλιστικές ραβδωτές φιγούρες του κοσμούσαν αργότερα τις σελίδες στους τίτλους των έργων του. Η μορφή του ίδιου του Κάφκα μας αποκαλύπτεται στην αφίσα της έκθεσης ως μια άλλη εκδοχή της «Μεταμόρφωσης», εκεί που νιώθει έντομο αποκρουστικό, ξένο από τον κόσμο των ανθρώπων. Δίπλα του, τα χαρακτικά με την παραμόρφωση στις φιγούρες, βγαλμένα λες από μια πηχτή σαν θάλασσα σκοτεινή ατμόσφαιρα, δεν προσφέρουν απλώς εικόνες, αλλά μια άλλη διάσταση στο παράλογο.
Η αφίσα της έκθεσης
Στο Θησείο βρίσκουμε χαρακτική από όλες τις γενιές των Ελλήνων καλλιτεχνών. Συχνά το επισημαίνουμε πως η χαρακτική στον τόπο μας είναι παραγνωρισμένη. Οι Τσέχοι που έχουν μακρά παράδοση στο είδος, δεν θα καλούσαν Έλληνες συναδέλφους τους και μάλιστα σε ένα επετειακό γεγονός υψηλού συμβολισμού, αν δεν πίστευαν στην αξία τους.
Συμμετέχουν οι: Αγγελόπουλος Χρήστος, Αναγνωστάτου Ελένη, Αννιτσάκης Οδυσσέας, Ανούση Ρένα, Αντωνιάδη Ειρήνη, Αρβανίτης Ζαχαρίας, Βαλέρη Αντιγόνη, Βασιλάκου Αργυρή / Βαρδάκη Στέλα, / Γιαλαμά Βασιλική, Δερβίσογλου Ελένη, Δρογώση Τάνια, Κατσαδιώτης Χριστόφορος, Καμαλακίδου Κορίνα, Κομπατσιάρη Μαρία, Κότσαρης Μιχάλης, Κουμαντάκη Δήμητρα, Κωνσταντάκου Αναστασία, Κώτσιου Ντίνα, Λιανού Ιωάννα, Μαυροδόγλου Βαλεντίνη, Μαυροειδή Βάντα, Μαχαιρίδη Ευστρατία, Μονογυιός Ιωάννης, Μπάκαλου Αλεξάνδρα, Μπενάκη Πολυτίμη Μαρία, Μπίζου Αλεξάνδρα, Μπλιούμη Λία, Μπόμπου Μαρίνα, Ξαναλάτου Ίρις, Παπαδοπούλου Ναταλία, Παπαδοπούλου Σοφία, Πατρικίου Στεφανία, Πετροπούλου Μιμή, Πριστούρης Παναγιώτης, Προβατά Έλενα, Προβατίδου Μαρίνα, Ρόκος Στέφανος, Σαρελάκου Ρουμπίνα, Σιατερλή Δήμητρα, Σταυρακαντωνάκης Νίκος, Σχοινά Μαίρη, Τουζλούκοφ Βανέσσα, Φαλκώνης Μιχάλης, Juddy Attwood, Pino Pandolfini, Xρυσάνθη Μάλαμα, Αθανασία Ρίβα, Γιατάς Νίκος, Ρουμπή Βασιλική, Κεβρεκίδης Γιώργος, Κότσιρας Άγγελος, Χαμάκου Ελένη, Ταράλλη Αντωνία, Μονιάκη Κατερίνα, Παπαστεργίου Γιώργος, Σύρου Μπέσσυ, Σπηλιωτοπούλου Άντζυ.
Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων, Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης, Θησείο. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή 11:00 - 19:00 | Σάββατο & Κυριακή 10:00 - 15:00. Έως 31/10. Οι φωτογραφίες είναι από τα εγκαίνια της έκθεσης στον λογαριασμό της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών στο Facebook.
