Προστατευτικός και συνάμα εύθραυστος ο κόσμος του ονείρου, πλαισιωμένος από ένα γυαλί που μπορεί να σπάσει ανά πάσα στιγμή. Εάν το όνειρο είχε πλαίσιο, θα μπορούσε να είναι οι γυάλινοι τοίχοι ενός σπιτιού· σπίτι, εάν ληφθεί υπόψιν ότι εντός του υπάρχει θαλπωρή, και το γυαλί διότι είναι ένα υλικό που μπορεί να σπάσει. Εντός των ορίων αυτού του γυάλινου σπιτιού τα όνειρα –οι επιθυμίες– πλάθονται και πραγματοποιούνται. Χρονικός ορίζοντας πραγμάτωσής τους το ρολόι που θα ηχήσει και τα πρόσωπα που πλάθουν τα όνειρα, ξυπνήσουν.
Σκέψεις σαν αυτές γεννήθηκαν κατά την παρακολούθηση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης» του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία, σκηνικά και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Τα σκηνικά σε μορφή περιγράμματος του σπιτιού θέτουν τα χωρικά αλλά και τα χρονικά όρια για την εκτύλιξη της υπόθεσης, ενώ φράσεις όπως «What’s in yοur dreams?», «You sleep now, go deeper and deeper in your dreams», «I love you» και «The young lovers» προσδίδουν την κατάσταση των προσώπων.
Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Η επανάληψη στο όνειρο και την αγάπη δηλώνει αφενός την επιβίωσή της (σ.σ της αγάπης) στον κόσμο του ονείρου αλλά και την αδήριτη ανάγκη ύπαρξής της στην πραγματικότητα, ώστε αυτή να αποτελέσει ένα όνειρο. Όσο για την πραγματικότητα, εισβάλει στην παραμυθένια εκδοχή του «Καρυοθραύστη» μέσω μίας κλακέτας που σηματοδοτεί τις σκηνές, καθώς και μέσω της κινούμενης εικόνας – στοιχείο από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Έτσι, ενώ το μπαλέτο εκτυλίσσεται, βλέπουμε στο πίσω μέρος, σε οθόνη, εικόνες από την έρημο και την πρασινάδα, πεταλούδες αλλά και καρχαρίες, την Μονρόε, εικόνες από σημερινές πόλεις. Κι ενώ οι εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη, ο Καρυοθραύστης φουσκώνει και υψώνεται σταδιακά ώσπου να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων – στην κορυφή της οθόνης, ώστε, συμβολικά, το παραμύθι να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος, πηγή φωτ.: ΕΛΣ
Έχουν μεταβληθεί τα όνειρα, οι επιθυμίες των παιδιών, από την εποχή που ο Τσαϊκόφσκι έγραψε τον «Καρυοθραύστη» έως σήμερα; Μία απάντηση είναι ότι το περιβάλλον, οι συνθήκες γύρω έχουν αλλάξει, τα όνειρα των παιδιών ώστε να νιώθουν ασφαλή έχουν μερικώς τροποποιηθεί αναλόγως της πραγματικότητας που βιώνουν ή αυτής που γίνεται γνωστή μέσω της οθόνης. Η αγάπη, όμως, παραμένει ως πανανθρώπινο αίτημα, σημαίνοντας, συνάμα, την αποδοχή.
Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Πηγή φωτ.: Facebook/ Greek National Opera – Εθνική Λυρική Σκηνή
Στον «Καρυοθραύστη», ο Κωνσταντίνος Ρήγος βλέπει το έργο μέσα από τα παιδιά που νιώθουν ότι βρίσκονται στο περιθώριο και είναι αναγκασμένα να δημιουργήσουν τα δικά τους όνειρα σε έναν κόσμο που «διέλυσαν οι μεγάλοι».
«Παραμονή Χριστουγέννων, η Μαρί-Κλάρα ανοίγει τα δώρα του νονού της και βρίσκει ένα παράξενο παιχνίδι, τον αγαπημένο της Καρυοθραύστη. Στον εύθραυστο παιδικό της κόσμο τα όνειρα και η πραγματικότητα μπερδεύονται γλυκά. Στην αγκαλιά του Καρυοθραύστη θα δει τα πιο υπέροχα όνειρα αλλά και τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες.
Στη νέα εποχή ο Καρυοθραύστης του Μπαλέτου της ΕΛΣ αναδεικνύει τη σκοτεινή αλλά και τη φωτεινή, φαντασμαγορική πλευρά του γνωστού παραμυθιού. Ένας νέος παράξενος κόσμος δημιουργείται επί σκηνής, όπου το γυάλινο δωμάτιο-βιτρίνα της Μαρί-Κλάρας συναντά τα φωτεινά πολύχρωμα αντικείμενα που αιωρούνται στη σκηνή, τις μπαρόκ πύλες που οδηγούν στα υπόγεια του βασιλείου των ποντικιών, αλλά και το πάμφωτο χριστουγεννιάτικο δέντρο», σημειώνει ο Ρήγος.
Τα σκηνικά της παράστασης με την υπογραφή του, κεντρίζουν τον αμφιβληστροειδή. Μέσα από το γυάλινο δωμάτιο-βιτρίνα, η Μαρί-Κλάρα ονειρεύεται και ταξιδεύει μέσω της φαντασίας της. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο της παράστασης είναι μια πλαστική μινιατούρα μέσα στο δωμάτιο-βιτρίνα και η Μαρί-Κλάρα βλέπει το αληθινό μόνο στην οθόνη της. Ο Καρυοθραύστης της γενιάς Ζ ισορροπεί ανάμεσα σε μια σύγχρονη εικόνα και στην κλασική παράδοση του χορού. Καλείται επίσης να αντιμετωπίσει τον πυροβολισμό που ακούγεται, ως έναν ήχο που επαναφέρει τα πρόσωπα στην πραγματικότητα. Με το ερώτημα που τίθεται, εάν στην επιστροφή στην πραγματικότητα, διατηρηθεί κάτι από τη λάμψη του παραμυθιού.
Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Πηγή φωτ.: Facebook/ Greek National Opera – Εθνική Λυρική Σκηνή
Θεωρούμενο ως ένα από τα δημοφιλέστερα μπαλέτα του κλασικού ρεπερτορίου, ο «Καρυοθραύστης» βασίζεται –στην αρχική του υπόθεση– στο διήγημα «Ο καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικιών» του Ε.Τ.Α. Χόφμαν. Στην αρχική δίπρακτη μορφή του, σε χορογραφία του Λεφ Ιβάνοφ και λιμπρέτο του Μαριύς Πετιπά, για το οποίο συνέθεσε τη μουσική του ο Τσαϊκόφσκι, ο «Καρυοθραύστης» πρωτοπαρουσιάστηκε στο αυτοκρατορικό Θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης στις 18 Δεκεμβρίου 1892.
Ο διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ, Κωνσταντίνος Ρήγος, εξελίσσει τη χορογραφία του «Καρυοθραύστη, την οποία δημιούργησε για το Μπαλέτο της ΕΛΣ το 2021. Για τα κοστούμια της παραγωγής, ο Ρήγος συνεργάζεται ακόμα μία φορά με τους Deux Hommes, οι οποίοι δημιουργούν μια μείξη από ποπ, glam, πολύχρωμα, εντυπωσιακά κομμάτια υψηλής ραπτικής και μαζί εθνικές στολές και υφάσματα με επιρροές από παλιότερες παραστάσεις της ΕΛΣ.
Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Πηγή φωτ.: Facebook/ Greek National Opera – Εθνική Λυρική Σκηνή
Τους φωτισμούς επιμελείται ο Περικλής Μαθιέλλης, η Μαίρη Τσαγκάρη είναι συνεργάτιδα αρχιτέκτονας και τα βίντεο είναι του Βασίλη Κεχαγιά. Τη μουσική διεύθυνση υπογράφει ο διακεκριμένος, και γνώριμος στο κοινό της ΕΛΣ, αρχιμουσικός Γιώργος Ζιάβρας, την Παιδική Χορωδία διευθύνει η Κωνσταντίνα Πιτσιάκου.
Με την Ορχήστρα, τους Α΄ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους, το Corps de ballet και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής, καθώς και με τη συμμετοχή σπουδαστών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού ΕΛΣ.
Επόμενες παραστάσεις του «Καρυοθραύστη» στην αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στις 5, 6 και 14 Ιανουαρίου 2024 (ώρα έναρξης: 19:30, Κυριακή: 18:30). Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
«Καρυοθραύστης» - Εθνική Λυρική Σκηνή, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Λεωφ. Συγγρού 364
Κεντρική φωτ.: Από την παρουσίαση του μπαλέτου «Καρυοθραύστης στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Φωτ.: Βαλέρια Ισάεβα, πηγή φωτ.: ΕΛΣ
