Τριάντα επτά συναπτά έτη θέτουμε στην ΟΥΝΕΣΚΟ το θέμα της επανένωσης των γλυπτών του Παρθενώνα, και, επιτέλους, ύστερα από σκληρή δουλειά, και με τις σωστές συμμαχίες, καταφέραμε να ψηφισθεί μια απόφαση με την οποία η Μεγάλη Βρετανία εντέλλεται να επανεξετάσει τη στάση της και να ξεκινήσει μια συζήτηση καλής πίστης με την Ελλάδα.
Ο διάλογος, σύμφωνα με την απόφαση αυτή, δεν θα περιοριστεί σε επίπεδο μουσείων, αλλά θα πρέπει να είναι διακρατικός. Δεν πρόκειται για κάποια από τις «συστάσεις» (recommendations) που προτρέπουν δύο μέρη να συνεργαστούν, αλλά για μια απόφαση που στέλνει σοβαρό μήνυμα συμμόρφωσης στο Λονδίνο.
Η απόφαση υιοθετήθηκε ομόφωνα ύστερα από πρόταση της Ζάμπιας. Δηλώνει την παράλληλη απόφαση της Ελλάδας να αγωνιστεί πιο σθεναρά για το εθνικό ζήτημα, και αποτελεί το πρώτο, μόλις, αποτέλεσμα. Σίγουρα πολλή και καλή δουλειά θα φέρει ακόμα καλύτερα νέα, ήδη όμως η δυναμική αυτή επιτυχία, συζητείται με πολύ κολακευτικά σχόλια στα ανώτατα κλιμάκια της UNESCO.
Ας δούμε τι ακριβώς πετύχαμε. Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει μια Διεθνή Επιτροπή για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις χώρες προέλευσης, η οποία απαρτίζεται από 21 κράτη- μέλη με τετραετή θητεία. Η επιτροπή αυτή συνεδριάζει κάθε δύο χρόνια και εκδίδει «συστάσεις» για διμερείς επαφές ανάμεσα σε κράτη- μέλη του Οργανισμού, που έχουν μεταξύ τους θέματα διεκδικήσεων.
Η Ελλάδα θέτει διαρκώς το ζήτημα επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα από το 1984, λίγο μετά την έναρξη εκστρατείας για το θέμα από τη Μελίνα Μερκούρη. Η Μελίνα, ως υπουργός Πολιτισμού, είχε τοποθετηθεί μαχητικά στη γενική συνέλευση της ΟΥΝΕΣΚΟ, στο Μεξικό, όπου έλαβε αμέριστη συμπαράσταση και διεθνοποίησε το ενδιαφέρον για τα Παρθενώνεια γλυπτά που άρπαξε ο Έλγιν.
Σε κάθε συνεδρίαση η χώρα μας κατάφερε να αποκτήσει νέα σύσταση, βάση της οποίας γίνονταν οι συναντήσεις ανάμεσα σε εμπειρογνώμονες των δύο χωρών. Το θέμα έχουν χειριστεί με επιτυχία τόσο ο αείμνηστος Άγγελος Δελληβορριάς όσο και ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής.
Στη φετινή συνεδρίαση, η οποία έληξε προχθές, και έγινε καθυστερημένα λόγω κορονοϊού, η επιτροπή περιελάμβανε τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού Γιώργιο Διδασκάλου, τον Γενικό Διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης Νικόλαο Σταμπολίδη, την Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών Βασιλική Παπαγεωργίου.
Από πλευράς ΥΠΕΞ ήταν η Νομική Σύμβουλος της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών, Άρτεμης Παπαθανασίου.
Η επιτροπή αποφάσισε να ασκήσει τη δική της «πίεση» προς τα μέλη της ICRCP τοποθετώντας το «στρατηγείο» της, στην VIP αίθουσα του Μουσείου της Ακρόπολης, με τις κάμερες να δείχνουν εκτός από τα μέλη της και την κίνηση των επισκεπτών του Μουσείου στην αίθουσα με τα αριστουργηματικά γλυπτά της αρχαϊκής εποχής.
Ήταν επίσης εξοπλισμένη με φωτογραφικό υλικό που έδειχνε τη θέση του μουσείου απέναντι από τον Ιερό Βράχο. Ένα από τα βασικά μας επιχειρήματα προς το Βρετανικό Μουσείο είναι, άλλωστε, πως ταιριάζουν καλύτερα στην Αθήνα, σε «διάλογο» με τον Παρθενώνα από τον οποίο αποσπάσθηκαν βίαια και με την Ακρόπολη. Κάτω από τον αττικό ουρανό, με το φως στο οποίο τα γλυπτά «άνθιζαν» δείχνοντας τη μεγαλοσύνη του Φειδία.
Επίσης, η Ελλάδα επανέλαβε για μια ακόμα φορά τη διαβεβαίωση πως θα αποστείλει στο Λονδίνο έργα τέχνης με το «φως» της για μεγάλες περιοδικές εκθέσεις που θα οργανωθούν ως αντάλλαγμα.
Ακόμα και στη Σύσταση όμως, η Διακυβερνητική Επιτροπή ήταν αυστηρή προς τη Μεγάλη Βρετανία. Στο σχετικό ψήφισμα αποτυπώθηκε η ανησυχία που οι αίθουσες της Γκαλερί Ντιβέν, όπου βρίσκονται τα γλυπτά, είναι κλειστές λόγω εργασιών. Επίσης, η στάση των Βρετανών, θεωρείται παντελώς αρνητική, καθώς η Μεγάλη Βρετανία δεν δέχτηκε τη διαμεσολάβηση της ΟΥΝΕΣΚΟ όπως είχε προταθεί από τη χώρα μας, αλλά απορρίφθηκε.
Όπως απορρίφθηκε και πρόταση για συνάντηση, η οποία έγινε κατόπιν συστάσεως από την ICRCP στην προηγούμενη συνεδρίαση, τον Μάιο του 18. Θα αφορούσε διμερείς συναντήσεις, που γίνονται όλα αυτά τα χρόνια, αλλά οι Βρετανοί δεν δέχτηκαν κάτι που παγίως γινόταν μέχρι τώρα.
Στην Απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής που αφορά ειδικά στο θέμα της επιστροφής των Παρθενωνείων Γλυπτών, καλείται επιτακτικά το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει την στάση του και να συνομιλήσει με την Ελλάδα.
Αναγνωρίζεται έτσι πως το θέμα έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα -σε αντίθεση με τα όσα υποστηρίζει η βρετανική πλευρά ότι η υπόθεση αφορά στο Βρετανικό Μουσείο Κυρίως όμως αναγνωρίζεται ότι η Ελλάδα διεκδικεί δικαίως και νομίμως την Επιστροφή των Γλυπτών στη γενέθλια γη. Και τα δύο κείμενα, της Σύστασης και της Απόφασης, αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη στην καθ´ όλα νόμιμη διεκδίκηση της χώρας μας.
