Μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος η «Ορέστεια» (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες) του Αισχύλου, μετά την πρεμιέρα της στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία του διεθνώς καταξιωμένου Έλληνα Θεόδωρου Τερζόπουλου, περιοδεύει σε Ελλάδα και Κύπρο. Την παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου παρακολούθησαν (12-13/7) στο αργολικό θέατρο 19.000 θεατές, η δε παράσταση πέρασε στην ιστορία ως μία από τις πιο σημαντικές στιγμές του ελληνικού θεάτρου.
Για την Ορέστεια
Tο 458 π.Χ., σε μια εποχή βίαιων κοινωνικών και πολιτικών ανατροπών, o Αισχύλος παρουσιάζει στη γιορτή των Διονυσίων την «Ορέστεια» (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), τη μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος και το τελευταίο σωζόμενο έργο του, που συνέταξε δύο μόλις χρόνια πριν από τον θάνατό του, αντανακλώντας πολλές από τις ραγδαίες μεταβολές της εποχής του.
Κεντρικός άξονας της τριλογίας είναι το τραγικό βραχυκύκλωμα του Ορέστη που διαχέεται σε όλα τα πρόσωπα του δράματος και στον χορό μέσα από διαδοχικά στάδια: από την αποσταθεροποίηση στο αδιέξοδο, στην τρέλα. Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύεται η Αθηνά στο τρίτο μέρος της τριλογίας, για να θεσμοθετήσει τη δημοκρατία με τη βία, μέσω μιας αμφιλεγόμενης σύναψης ειρήνης.
Στα δύο πρώτα μέρη της τριλογίας, στον Αγαμέμνονα και τις Χοηφόρους, οι δολοφονίες που βάζουν τέλος στις τυραννικές εξουσίες του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας αποτελούν την κορύφωση μιας νέας περιόδου κρίσης και αποσταθεροποίησης που αντανακλάται στις Ευμενίδες. Οι Ερινύες, οι χθόνιες θεότητες, εκπροσωπώντας τα ένστικτα και τις παρορμήσεις διαφυλάσσουν τη μνήμη. Γνωρίζοντας ότι κάθε διαμάχη με τους θεούς είναι προδιαγεγραμμένη ήττα, εξεγείρονται και απειλούν την ευταξία της πόλης. Ο Ορέστης πρέπει να πληρώσει για να τιμωρηθεί όχι μόνο το έγκλημα, αλλά και η επανάληψή του, και να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη της σύγκρουσης.
Από την παρουσίαση της «Ορέστειας». Φωτ.: Johanna Weber, πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Η Αθηνά προσπαθεί με κάθε τίμημα να συνάψει «σύμφωνο ειρήνης» ανάμεσα στους θεούς και τις Ερινύες, προσφέροντας ανταλλάγματα και προνόμια. Για να πετύχει τη συνθηκολόγηση, μεταφέρει τη βία στο πεδίο της γλώσσας. Ο λόγος της εισάγει τη δόλια πειθώ, το ψέμα και την παραπλάνηση στην πολιτική σφαίρα. Οι Ερινύες υποκύπτουν με τη θέλησή τους. Φορώντας τα χαρακτηριστικά πορφυρά ενδύματα των μετοίκων, ανακηρύσσονται σε Ευμενίδες και απομακρύνονται από τον πυρήνα της πόλης. Οδηγούνται στην αφάνεια, στη λήθη, στα έγκατα της γης. Το δημοκρατικό πολίτευμα έχει εγκαθιδρυθεί. Όχι όμως ανώδυνα. Ό,τι είναι ασύμβατο με το νέο καθεστώς –το μέρος του ζωντανού σώματος που συνδέεται με τη μνήμη, τα ένστικτα, τη ζωική ορμή– έχει εξοριστεί. Η νέα τάξη πραγμάτων επιβάλλεται από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς με τρόπο τέτοιο, ώστε αυτές οι ζωτικές δυνάμεις μοιάζει σαν να μην υπήρξαν ποτέ.
Οι Ερινύες συμβιβάζονται και αποδέχονται την κοινωνική θέση των μετοίκων, ωστόσο η εσωτερική δομή τους δεν αλλοιώνεται. Όπως τα φυσικά φαινόμενα που δεν εξαφανίζονται από τη γη, αλλά ακολουθούν μια σπειροειδή πορεία μετουσίωσης, κλιμάκωσης και αποκλιμάκωσης, έτσι μπορούμε να φανταζόμαστε και τις χθόνιες θεότητες να οπισθοχωρούν και να αποσύρονται, για να αναδυθούν εκ νέου, παίρνοντας συνεχώς νέες, απροσδόκητες μορφές.
Θ. Τερζόπουλος: Πρόθεσή μας η αναζήτηση του απρόβλεπτου, του ασυνήθιστου, του παράδοξου
«Γιατί η Ορέστεια συνεχίζει να ασκεί τρομακτική έλξη;» διερωτάται στο σκηνοθετικό του σημείωμα ο Θ. Τερζόπουλος, και συνεχίζει: «Μια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι επειδή στον άνθρωπο υπάρχει η ανάγκη για μια βαθύτερη σχέση με τον Μύθο. Ο μύθος της Ορέστειας είναι επικίνδυνος, ανήκει στον κόσμο του ανοίκειου και του παράξενου, προκαλεί τον τρόμο, επειδή αποκαλύπτει το ατίθασο, το βίαιο και τους νόμους του βάθους που δεν μπορούν να δαμαστούν. Η Κλυταιμνήστρα μας καλεί να σπάσουμε μαζί τον καθρέφτη, για να γεννηθεί από τα θραύσματά του μια νέα εφιαλτική εικόνα, που ωστόσο θα διατηρεί τις σκοτεινές ρίζες του μύθου».
Όπως ο Θ. Τερζόπουλος συμπληρώνει: «Πρόθεσή μας είναι η μελέτη του βάθους του μύθου της Ορέστειας και η αναζήτηση του απρόβλεπτου, του ασυνήθιστου, του παράδοξου. Τα πρόσωπα προσφέρουν τα σώματά τους στο θυσιαστήριο του ανοίκειου, θέτουν διαρκή ερωτήματα και διλήμματα. Η αισθητική της παράστασης προκύπτει από τη δυναμική σχέση του Σώματος με τον Μύθο, τον Χρόνο και τη Μνήμη. Θέτουμε ξανά το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα ''περί τίνος πρόκειται'', ένα ερώτημα που δεν επιδέχεται οριστικές απαντήσεις, αλλά διαρκώς μας ενεργοποιεί προς την κατεύθυνση της ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του ήχου, της λέξης, των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος και της ανακατασκευής ενός νέου Μύθου».
Από την παρουσίαση της «Ορέστειας». Φωτ.: Johanna Weber, πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Τη μετάφραση υπογράφει η Ελένη Βαροπούλου, τη σκηνοθεσία - δραματουργική επεξεργασία ο ΘεόδωροςΤερζόπουλος ο οποίος έχει επίσης επιμεληθεί τα σκηνικά, τα κοστούμια και τους φωτισμούς. Συνεργάτης σκηνοθέτης ο Σάββας Στρούμπος, στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση ο Παναγιώτης Βελιανίτης, σύμβουλος δραματολόγος η Μαρία Σικιτάνο, δραματολόγος παράστασης η Ειρήνη Μουντράκη, βοηθός σκηνοθέτη η Θεοδώρα Πατητή. Συνεργάτης σκηνογράφου ο Σωκράτης Παπαδόπουλος, συνεργάτιδα ενδυματολόγου η Παναγιώτα Κοκκορού, συνεργάτης φωτιστή ο Κωνσταντίνος Μπεθάνης, καλλιτεχνική συνεργάτιδα η Μαρία Βογιατζή. Το βίντεο είναι του Νίκου Πάστρα.
Παίζουν οι Έβελυν Ασουάντ (Κασσάνδρα), Τάσος Δήμας (Φύλακας/Κορυφαίος/Προπομπός), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Πυλάδης), Έλλη Ιγγλίζ (Τροφός), Κώστας Κοντογεωργόπουλος (Ορέστης), Δαυίδ Μαλτέζε (Αίγισθος), Άννα Μαρκά Μπονισέλ (Προφήτις), Νίκος Ντάσης (Απόλλων), Ντίνος Παπαγεωργίου (Κήρυκας), Αγλαΐα Παππά (Αθηνά), Σάββας Στρούμπος (Αγαμέμνων), Αλέξανδρος Τούντας (Οικέτης), Νιόβη Χαραλάμπους (Ηλέκτρα), Σοφία Χιλλ (Κλυταιμνήστρα/Το Είδωλον της Κλυταιμνήστρας).
Ο Xορός αποτελείται από τους Μπάμπη Αλεφάντη, Έβελυν Ασουάντ, Ναταλία Γεωργοσοπούλου, Κατερίνα Δημάτη, Κωνσταντίνο Ζωγράφο, Πύρρο Θεοφανόπουλο, Έλλη Ιγγλίζ, Βασιλίνα Κατερίνη, Θάνο Μαγκλάρα, Ελπινίκη Μαραπίδη, Άννα Μαρκά Μπονισέλ, Λυγερή Μητροπούλου, Ρόζυ Μονάκη, Ασπασία Μπατατόλη, Νίκο Ντάση, Βαγγέλη Παπαγιαννόπουλο, Σταύρο Παπαδόπουλο, Μυρτώ Ροζάκη, Γιάννη Σανιδά, Αλέξανδρο Τούντα, Κατερίνα Χιλλ, Μιχάλη Ψαλίδα και Giulio Germano Cervi. Στο Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου ο Giulio Germano Cervi αντικατέστησε τον Γιάννη Σανιδά.
Πρόγραμμα Περιοδείας
Από την παρουσίαση της «Ορέστειας». Φωτ.: Johanna Weber, πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Παρασκευή 19-Ιουλ | Θεσσαλονίκη | Θέατρο Δάσους | Ώρα έναρξης: 21.00
Παρασκευή 26-Ιουλ | Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης | Ώρα έναρξης: 21.00
Παρασκευή 2-Αυγ | Λεμεσός | Αρχαίο Θέατρο Κουρίου | Ώρα έναρξης: 21.00
Σάββατο 3 Αυγ | Λεμεσός | Αρχαίο Θέατρο Κουρίου | Ώρα έναρξης: 21.00
Σάββατο 24-Αυγ | Καβάλα | Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων | Ώρα έναρξης: 20.30
Τετάρτη 28-Αυγ | Αρχαίο Θέατρο Δίου | Ώρα έναρξης: 20.30
Τετάρτη 4-Σεπ | Ωδείο Ηρώδου Αττικού | Ώρα έναρξης: 21.00
Πέμπτη 5-Σεπ | Ωδείο Ηρώδου Αττικού| Ώρα έναρξης: 21.00
Κυριακή 8-Σεπ | Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά» | Ώρα έναρξης: 21.00
Τετάρτη -11 Σεπ | Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά» | Ώρα έναρξης: 21.00
Παρασκευή 13-Σεπ | Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά» | Ώρα έναρξης: 21.00
Σάββατο 14-Σεπ | Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά» | Ώρα έναρξης: 21.00
Η παράσταση διαρκεί 200 λεπτά
Προπώληση εισιτηρίων: ticketservices.gr
Κεντρική φωτ.: Από την παρουσίαση της «Ορέστειας». Φωτ.: Johanna Weber, πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
