Το έγκλημα στο Ισραήλ μου έφερε στο νου ένα βιβλίο για τον Τζωρτζ Στάινερ που σχετικά πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα ελληνικά. Το «μακρύ Σάββατο» (εκδόσεις«Δώμα») διαβάζεται νεράκι καθώς φανερώνει τον ζωντανό και παλλόμενο χαρακτήρα ενός στοχαστή στον επίλογο της ζωής του, μέσα από ερωταπαντήσεις στη Λωρ Αντλέρ.
Να θυμίσω ότι ο Στάινερ, ο οποίος μας χάρισε βιβλία κλασικά – όπως «Οι Αντιγόνες» (Καλέντης, 2001) και «Ο θάνατος της τραγωδίας» (Δωδώνη, 1988) – συνεργάστηκε για πάνω από 30 χρόνια με τον Economist και το New Yorker, δίνοντας σελίδες άγρυπνης φιλελεύθερης και βαθιά καλλιεργημένης συνείδησης. Σε μία από τις συζητήσεις, λοιπόν, η Γαλλίδα δημοσιογράφος δεν κρύβει την απορία της διατυπώνοντας το ερώτημα καθαρά: «Είστε πολύ σκληρός απέναντι στο Ισλάμ. Γιατί;».
«Πρώτα απ’ όλα επειδή αυτή τη στιγμή αντιπροσωπεύει μια όλο και πιο ζοφερή απειλή. Και επειδή υπάρχουν δύο πράγματα τα οποία δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε. Πρώτον, η πλήρης εγκατάλειψη της επιστήμης από τον 15 αιώνα και μετά – οι έννοιες της εμπειρικής πραγματικότητας, της ορθολογικής απόδειξης, της συλλογιστικής κρίσης, του θεωρήματος δεν αναγνωρίζονται από το Ισλάμ. Δεύτερον, η μοίρα που επιφυλάσσει στις γυναίκες, η αντιμετώπιση της μισής ανθρωπότητας ως κατώτερης. Γι’ αυτούς τους δύο λόγους, δεν πιστεύω στον οικουμενισμό και δεν πιστεύω σε καμία συνεννόηση.
»Ο Μαλρώ είχε δηλώσει ότι οι θρησκευτικοί πόλεμοι του 21ου αιώνα θα είναι οι σημαντικότεροι της ιστορίας. Αυτό που θα μπορούσε να σώσει τους Εβραίους θα ήταν ο πόλεμος μεταξύ σιιτών και σουνιτών, ένας πόλεμος που διαρκώς γεννά συγκρούσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Στη Συρία υπάρχουν δεκαεπτά ισλαμικές σέχτες που αλληλομισούνται περισσότερο απ’ όσο μισούν τον Χριστιανό ή τον Εβραίο. Το μίσος ανάμεσα στις ισλαμικές σέχτες είναι ασύλληπτα μεγάλο και βίαιο, και δεν γνωρίζει έλεος.
»Ίσως ο Θεός μας βοηθήσει, ίσως ο ιουδαϊσμός στο Ισραήλ επιβιώσει χάρη στους τρομακτικούς εμφύλιους πολέμους του Ισλάμ. Δεν είναι ωραία ελπίδα, προς Θεού, αλλά έχουμε δει κι άλλα θλιβερά θαύματα. Πιστεύω πολύ σ’ αυτήν την έννοια που νομίζω πως πρώτος διατύπωσα: την έννοια του «θλιβερού θαύματος».
Κάποιος θα έλεγε – ένας ξυδάκης ίσως – ότι τώρα μας μιλάει ένας Εβραίος. Για τον Στάινερ το να είναι κανείς Εβραίος σημαίνει να ανήκει στο λαό του Βιβλίου και να αγαπά τη μελέτη. Δεν είναι μια φυλή, είναι επιθυμία για μάθηση. Κι εδώ βεβαίως συγγενεύει με τους στοχαστές του ευρωπαϊκού κόσμου, γι’ αυτό και όταν τον ρωτούν αυτοπροσδιορίζεται ως «Ευρωπαίος Εβραίος». «Μ’ αρέσει να είμαι μαθητής. Έχω δασκάλους» απαντά.
Ενώ γνωρίζουμε ότι το ισλάμ δεν είναι βέβαια ο βραχίων της δημοκρατίας, ενώ γνωρίζουμε ότι οι Άραβες βάζουν στόχο όποιον δηλώνει εκτός τζιχάντ, πολλοί βλέπουν τους μουσουλμάνους Παλαιστίνιους ως μαχητές της ελευθερίας! Το ισλάμ είναι πολιτική θεοκρατία, και βεβαίως περιφρονεί βαθύτατα τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Στάινερ δεν είναι Σιωνιστής, ούτε καν θρησκευόμενος γι’ αυτό και δε μιλά, παρά μονάχα ευχόμενος, για το κράτος του Ισραήλ στο μέλλον. Έχει, όμως, ακλόνητη πεποίθηση με αίσθημα υπερβατικό καθώς πιστεύει: «Θα υποφέρουμε φρικτά, θα είμαστε περιπλανώμενοι προσκυνητές, θα είμαστε οι αλήτες της γης, αλλά στο τέλος δεν θα εξαφανιστούμε».
