Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τον Νοέμβριο 2024 την παρακολουθήσαμε να υποδύεται την αποφασιστική Πηνελόπη στην ταινία «Η Επιστροφή» (The Return) του Ουμπέρτο Παζολίνι, παραλαμβάνοντας επίσης τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για την προσφορά της στον κινηματογράφο, από κοινού με τον συμπρωταγωνιστή της στην ταινία, Ρέιφ Φάινς. Φέτος το καλοκαίρι αναμένεται να επιστρέψει στην Ελλάδα μετέχοντας σε παραγωγή που θα παρουσιαστεί στο επετειακό 70ο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
Ο λόγος για την Ζιλιέτ Μπινός η οποία πρωταγωνιστεί στο καλλιτεχνικό εγχείρημα «Ο όρκος της Ευρώπης» που ο Λιβανοκαναδός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός Ουαζντί Μουαουάντ θα παρουσιάσει σε παγκόσμια πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, το πρώτο διήμερο του Αυγούστου. Διεθνής συμπαραγωγή με το Théâtre national de la Colline του οποίου ο Μουαουάντ ασκεί καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή τα τελευταία χρόνια, και σε ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary Ancients, «Ο όρκος της Ευρώπης» είναι ένα έργο εμπνευσμένο από αρχαίες ηρωίδες.
Από «κείνες που θεωρούν ότι θα ξαναβρούν κάποτε τη μητέρα τους αλλά και για τη μητέρα που θεωρεί ότι κάποτε θα ξαναβρεί τις κόρες της. Είναι μια αρχαία ιστορία που επαναλαμβάνεται διαρκώς από τα βάθη του χρόνου: ένα κορίτσι παίζει στην ακρογιαλιά όταν ξαφνικά βλέπει να εμφανίζεται ένας λευκός ταύρος. Θαμπωμένη από την ομορφιά και τη δύναμή του, η κοπέλα καβαλά ανυποψίαστη τον ταύρο που, μεμιάς, ξαναγυρνά προς τη θάλασσα παρασύροντάς την μια για πάντα μακριά από την πατρίδα της», όπως αναφέρει – μεταξύ άλλων – στο σκηνοθετικό του σημείωμα ο Ουαζντί Μουαουάντ.
Η Ζιλιέτ Μπινός (Photo by Matt Licari/Invision/AP)
Η εν λόγω πολύγλωσση παράσταση, η οποία θα παρουσιαστεί μ’ έναν πολυεθνικό θίασο, εντάσσεται στα highlights του καλοκαιριού και αποτελεί μία από τις συνολικά οκτώ παραγωγές που θα ανεβούν στην Επίδαυρο: τέσσερις παραγωγές και τέσσερις συμπαραγωγές, ενώ τα επτά από τα οκτώ έργα θα παρουσιαστούν σε πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου αλλά και στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου για τον Ιούλιο.
Πολλές από τις παραγωγές θα παρουσιαστούν αποκλειστικά στην Επίδαυρο και δεν θα περιοδεύσουν. Κατ’ εξαίρεσιν δε, φέτος, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, θα εκτυλιχθεί και μία βραδιά συμφωνικής μουσικής – αμιγώς μουσικό είναι το πρόγραμμα του Αυγούστου στη Μικρή Επίδαυρο, το οποίο θα ανακοινωθεί προσεχώς, μαζί με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στην Αθήνα. Οι παραστάσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της Επιδαύρου εντάσσονται στην κατηγορία του δράματος και απουσιάζει η κωμωδία.
«Επίδαυρος σημαίνει Φεστιβάλ. Και Επίδαυρος σημαίνει Αρχαίο Δράμα. Επίκεντρο του προγραμματισμού μας και σταθερός πρωταγωνιστής παραμένει το Αρχαίο Δράμα και η μετεξέλιξή του μέσα στα χρόνια. […] Αποστολή μας είναι η σύνδεση της κληρονομιάς του Αρχαίου Δράματος με τις σύγχρονες παραστατικές φόρμες και δραματουργικές αναζητήσεις, και όχι η μουσειακή αναπαράσταση μιας εικασίας για το ποια ήταν κάποτε η μορφή αυτών των έργων/παραστάσεων. Στόχος μας είναι η δημιουργία θεατρικών γεγονότων που να αφορούν τον σύγχρονο θεατή και να εξελίσσουν την οπτική του – στον κόσμο και στην τέχνη», όπως αναφέρει – μεταξύ άλλων – στο σημείωμά της, η καλλιτεχνική διευθύντρια Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου.
Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου. Φωτ.: Θωμάς Δασκαλάκης, πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Σημειωτέον ότι, πέραν της υποστήριξης του υπουργείου Πολιτισμού, σταθερού συνοδοιπόρου του Φεστιβάλ, φέτος συνδράμει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ως μέγας δωρητής επετειακού προγράμματος στην Επίδαυρο.
Με την «Αντιγόνη» ανοίγουν τα Επιδαύρια
Το ισχυρό καλλιτεχνικό στίγμα που έχει εδραιωθεί στην Επίδαυρο τα τελευταία χρόνια συνεχίζεται αμείωτο και εφέτος στο άνοιγμα του θεσμού, με την ανάθεση σκηνοθεσίας έργων αρχαίου δράματος σε διακεκριμένους Ευρωπαίους σκηνοθέτες.
Έχοντας σκηνοθετήσει το 2022 τον «Αγαμέμνονα», ο Ούλριχ Ράσε επιστρέφει φέτος για το ανέβασμα της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, μία συμπαραγωγή του Φεστιβάλ με το Εθνικό Θέατρο, το τριήμερο 27-29 Ιουνίου. Σε παγκόσμια πρώτη, η παράσταση ανεβαίνει βασισμένη στη μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου για να αναδείξει την αγέραστη μορφή της Αντιγόνης την οποία θα υποδυθεί η Κόρα Καρβούνη.
Ο Ούλριχ Ράσε Φωτ.: Κατερίνα Πηνελόπη Γερασίμου, πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Ακολουθεί η «Ηλέκτρα» (4-5/7) του Σοφοκλή από το Θέατρο Πορεία, υπό τη σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Τάρλοου, θέτοντας το ερώτημα τι σημαίνει «αποκαθιστώ το δίκαιο». Η εν λόγω τραγωδία δεν είναι απλώς μία αφήγηση εκδίκησης, αλλά ένας καθρέφτης των ανθρώπινων διλημμάτων, της διαχρονικής σύγκρουσης ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την ηθική. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο η Λουκία Μιχαλοπούλου.
Τη σκυτάλη παίρνουν έπειτα (11-12/7) το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου για την παραγωγή «ζ - η – θ, Ο ξένος», με τη σημείωση «Μια επιστροφή στις πηγές: Επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας» υπό τη ματιά του σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρμαρινού. Η σκυτάλη περνά (19/7) στον Θεόδωρο Κουρεντζή ο οποίος διευθύνει την Utopia (σ.σ, την ανεξάρτητη ορχήστρα που ίδρυσε το 2022), στην «Τέταρτη συμφωνία» του Μάλερ, και κατόπιν επιστρέφει σε θεατρική παραγωγή, στον Γιάννη Χουβαρδά για το έργο «Οι δύο Οιδίποδες» (25-26/7). Συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του οργανισμού Λυκόφως, η παράσταση είναι μία διασκευή, σε ενιαίο έργο, των τραγωδιών «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ».
Ο Θεόδωρος Κουρεντζής. © Olya Runyova, πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Μετά τον «Όρκο της Ευρώπης», ο φεστιβαλικός Αύγουστος στην Επίδαυρο συνεχίζεται με την «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη (8-9/8) σε σκηνοθεσία - απόδοση - δραματουργική επεξεργασία της Μαρίας Πρωτόπαππα, και ολοκληρώνεται (22-23/8) με την επανάληψη του επιτυχημένου έργου της περυσινής οργάνωσης, «Ορέστεια» του Αισχύλου, από το Εθνικό Θέατρο και τον Θεόδωρο Τερζόπουλο στη σκηνοθεσία. Η παράσταση επιστρέφει στον τόπο από όπου έκανε πρεμιέρα το 2024, κι έπειτα από την περιοδεία που ακολούθησε στην Ελλάδα και την Κύπρο, την παρουσίασή της στη Βιτσέντσα της Ιταλίας, όπου άνοιξε τον 77ο Κύκλο Κλασικών Παραστάσεων στο ιστορικό θέατρο Olimpico.
Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
Λήψη του Μικρού Θεάτρου Αρχαίας Επιδαύρου. Πηγή φωτ.: Shutterstock
Όσο για το Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, εκεί, η Όλια Λαζαρίδου σκηνοθετεί (4-5/7) το έργο του Κυριάκου Χαρίτου, «Θήβα μοναξιά», εμπνευσμένο από την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Η δε παράσταση, συνομιλεί με την εναρκτήρια παραγωγή του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο, «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Ούλριχ Ράσε.
Στις «Ιαχές» που ακολουθούν (11-12/7) οι Χρήστος Στέργιογλου (σκηνοθεσία) και Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης (μουσική) θέτουν το ερώτημα πώς θα μπορούσε άραγε να ηχήσει μουσική από «τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια», όπως γράφει ο Σεφέρης στον «Τελευταίο σταθμό».
Τη σκυτάλη παίρνει έπειτα (18/7) ο κινηματογράφος με την προβολή ταινίας εμπνευσμένης από την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή. Φέρει τον τίτλο «Ηλέκτρα 7» (50'), τη σεναριακή υπογραφή του Παναγιώτη Χριστόπουλου, και θα αποτελείται από επτά κεφάλαια, το καθένα σκηνοθετημένο από διαφορετικό/ ή σκηνοθέτ/τιδα: Αλέξανδρος Βούλγαρης, Σοφία Εξάρχου, Νεριτάν Ζιντζιρία, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Μπάμπης Μακρίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και Ελίνα Ψύκου. Την εκτέλεση της παραγωγής έχει αναλάβει η εταιρεία Marni Films με παραγωγό τη Μίνα Ντρέκη.
Λήψη του Μικρού Θεάτρου Αρχαίας Επιδαύρου. Πηγή φωτ.: Shutterstock
Η τελευταία θεατρική παραγωγή στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, αποτελείται από γυναικείους μονολόγους εμπνευσμένους από το αρχαίο δράμα με την υπογραφή των σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων, Γιάννη Παλαβού και Άρη Αλεξανδρή, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη. Γραμμένοι με ανάθεση του Φεστιβάλ, αντλούν και οι δύο ελεύθερα από τους αρχαίους μύθους αποκαλύπτοντας σύγχρονες πτυχές τους σε πρωτότυπα, ανατρεπτικά έργα.
Πρόκειται για τα έργα «Δεξιά της κοίτης» του Γιάννη Παλαβού αντλώντας έμπνευση από τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» του Σοφοκλή, και «Συνεδρία πολέμου» του Άρη Αλεξανδρή με έμπνευση από τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη.
«Αντιγόνη. Νόμος και Ανυπακοή»
Τα Επιδαύρια δεν περιορίζονται σε θεατρικά και μουσικά γεγονότα. Με αφορμή την παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης της «Αντιγόνης» στο άνοιγμα των Επιδαυρίων, ο εκθεσιακός χώρος του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου φιλοξενεί μια νέα περιοδική έκθεση, με τίτλο «Αντιγόνη. Νόμος και Ανυπακοή», σε σύλληψη και γενική εποπτεία Κατερίνας Ευαγγελάτου.
Ανοιχτή για το κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια των παραστάσεων στο αργολικό θέατρο, η έκθεση παρουσιάζει τις μεταμορφώσεις που γνώρισε στα 70 χρόνια των Επιδαυρίων ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της αρχαίας δραματουργίας, που καθόρισε τη δυτική νεωτερική συνείδηση.
Τεκμήρια από το αρχείο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και πολλών ακόμη πολιτιστικών οργανισμών και θιάσων της Ελλάδας και του εξωτερικού (φωτογραφίες, κοστούμια, μακέτες, παρτιτούρες και οπτικοακουστικό υλικό) ανακαλούν στη μνήμη του επισκέπτη σημαντικές στιγμές του θεσμού των Επιδαυρίων και αναδεικνύουν το παλίμψηστο της θεατρικής ερμηνείας μέσα σε μια ιστορική προοπτική, καλώντας τον θεατή να αποπειραθεί τον δικό του αναστοχασμό πάνω στα θεμελιώδη ερωτήματα του έργου: την έννοια του νόμου και την ανυπακοή ως προσωπική και πολιτική επιλογή, τις τραγικές εσωτερικές αντιφάσεις της έννοιας της δικαιοσύνης, τη σύγκρουση του εθιμικού και του πολιτικού δικαίου, της οικογένειας και του κράτους, τα εξουθενωτικά προσωπικά διλήμματα μπροστά στον εμφύλιο σπαραγμό.
Ως είθισται, τα παιδιά δεν μένουν αμέτοχα στο Φεστιβάλ. Στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος συνεχίζεται και φέτος το πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών (ηλικίας 5-12 ετών) στην Επίδαυρο «Μικροί Ιχνευτές», το οποίο διαρκεί από την πρώτη έως την τελευταία ημέρα των Επιδαυρίων, εφέτος, μεταξύ 27 Ιουνίου και 23 Αυγούστου.
Ενώ οι μεγάλοι παρακολουθούν την παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου απερίσπαστοι, τα παιδιά απασχολούνται δημιουργικά προσεγγίζοντας το περιεχόμενο του ίδιου έργου. Στο πρόγραμμα συμμετέχει ομάδα έμπειρων θεατροπαιδαγωγών και δασκάλων μουσικοκινητικής και αισθητικής αγωγής, φέρνοντας κοντά στα παιδιά το υπέροχο και μυστηριώδες σύμπαν των αρχαίων μύθων.
Κεντρική φωτ.: Λήψη του Αρχαίου Θεάτρου Επιδαύρου. Πηγή φωτ.: Shutterstock
