Όλο και πιο έντονα συζητιέται τελευταία η «σιγή ασυρμάτου» του καλλιτεχνικού κόσμου, απέναντι στα τεκταινόμενα στην Ουκρανία. Με αφορμή προγενέστερες θορυβώδεις εκδηλώσεις τους, η εκκωφαντική σιωπή εγείρει ερωτήματα, τόσο για την επιλεκτική ευαισθησία, όσο και για τα πειραγμένα ελατήρια της ηθικής πλάστιγγας που καθορίζει τη στάση τους.
Έχω την πεποίθηση, ότι διακατεχόμαστε από μία αναχρονιστική αντίληψη για τον καλλιτεχνικό κόσμο. Δεν ζούμε στο πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα, όταν οι άνθρωποι των γραμμάτων αποτύπωναν το έργο τους, στην Ελλάδα του μόχθου και της ανέχειας. Τότε που οι περισσότεροι Έλληνες ήταν αγράμματοι και υπήρχε η ανάγκη για μία πρωτοπορία της διανόησης να πάρει τη χώρα από το χέρι.
Παράλληλα συγχέουμε την πρόσφατη πραγματικότητα, με τις δεκαετίες που ακολούθησαν τον πόλεμο. Όταν ο τόπος μας αντανακλούσε τη λάμψη της έκρηξης ενός καινοφανούς αστέρα. Η εποχή που δέσποζαν φυσιογνωμίες τεράστιου εκτοπίσματος και ειδικού βάρους, Επίτηδες δεν αναφέρω ονόματα για να μην αδικήσω κανέναν. Η Ελλάδα των Νόμπελ, της ανεξάντλητης έμπνευσης και της πολιτισμικής ανάτασης.
Ύστερα ήρθε η μεταπολίτευση και τα ισοπέδωσε όλα. Η τέχνη έγινε επιχορηγούμενη και ειδικά στη μουσική έπρεπε κάποιος να πάρει το χρίσμα από το ιερατείο συγκεκριμένης πολιτικής απόχρωσης, για να διεκδικήσει μια θέση στον ήλιο. Φυσικά, δεν έλειψαν φωτεινές εξαιρέσεις.
Ο καλλιτεχνικός κόσμος είναι συνυφασμένος με τη δημοσιότητα. Η έκθεση προς το κοινό είναι αναπόφευκτη και πολύ συχνά άνιση. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν διατρέχεται από την επιθυμία να αντικαταστήσει τους σχολιαστές θεωρείου, ούτε να παραστήσει το δημόσιο κατήγορο. Άσε που και να ήθελαν οι άνθρωποι να εκφράσουν την άποψή τους, φοβούνται τον διασυρμό από τους Ταλιμπάν συναδέλφους τους, ή την ιερά εξέταση των συλλογικών τους οργάνων.
Ωστόσο, αρκετοί από το σινάφι τους, έχουν κλιμακώσει την ένταση με τις συνεχείς παρεμβάσεις τους στη δημόσια σφαίρα. Παρακινούμενοι, άλλοτε από εσωτερική ανάγκη, άλλοτε από ματαιοδοξία, επιδίδονται σε υπερφίαλες τοποθετήσεις επί παντός επιστητού.
Ατομικά ή συλλογικά έχουν μία έφεση προς την αμετροέπεια και την αδολεσχία. Ασκούν κριτική μέσα από το φάσμα των ιδεολογικών εμμονών τους. Διαπράττοντας συχνά το ατόπημα να ερμηνεύουν την επικαιρότητα επιβάλλοντας μια «προκρούστεια ηθική» προσέγγιση, δικής τους επινόησης.
Επιπλέον, κάνουμε το σφάλμα να προσδίδουμε στους καλλιτέχνες ιδιότητες που δεν έχουν. Εμείς οι παλαιότεροι έπρεπε να είμαστε περισσότερο υποψιασμένοι, καθώς είδαμε τα ινδάλματα μας να κατακρημνίζονται από τους θρόνους τους. Είχαμε την αφέλεια να πιστεύουμε πως κάτι βαθύτερο προσπαθούσαν να μας πουν και εμείς έπρεπε να το αποκωδικοποιήσουμε. Ώσπου διαπιστώσαμε ότι οι ορίζοντές τους εξαντλούνταν στην καλοπέραση τους και στη «μικροαστική» πρακτική της αύξησης των καταθέσεων τους.
Και για να μην αδικούμε την εγχώρια εσοδεία, είδαμε προσωπικότητες παγκόσμιας ακτινοβολίας, που κοσμούσαν τις αφίσες των εφηβικών μας δωματίων, να εξαργυρώνουν πλουσιοπάροχα τον ακτιβισμό και τη φιλανθρωπική τους δράση, ακόμα και τις αντιπολεμικές κραυγές τους. Δεν ευθύνονται, αν είχαμε μεγάλες προσδοκίες ή ζαλιστήκαμε από την ψευδαίσθηση ανύπαρκτων συμβολισμών.
Κακώς λοιπόν τους ενθαρρύνουμε να εκφέρουν γνώμη. Τα περισσότερα θέματα ξεπερνούν το γνωστικό τους πεδίο. Είναι προτιμότερο να κρατούν το στόμα τους κλειστό και να το ανοίγουν μόνο όταν πρόκειται να τραγουδήσουν. Έτσι και αλλιώς δεν μπορούν να ξεφύγουν από τα τετριμμένα της πνευματικής κατήχησης που έχει υποστεί ο εγκέφαλός τους και της πολιτικής καθοδήγησης που τηρούν με θρησκευτική ευλάβεια.
Τα περισσότερα μουσικά δρώμενα έχουν την κηδεμονία και την πατρωνία συγκεκριμένου πολιτικού χώρου και είναι απολύτως φυσιολογικό η αντιδραστική στάση, να έχει γίνει δεύτερη φύση.
Θαυμάστε τους για το ταλέντο που τους έχει προικίσει η φύση και μην ψάχνετε για εμπνευσμένα ρητορικά σχήματα. Οι ώμοι τους αδυνατούν να σηκώσουν μεγαλύτερο βάρος από αυτό της ίδιας της μοναχικής ύπαρξης τους.
Το γεγονός ότι κάποιος γράφει στίχους που σε κάνουν να δακρύζεις, δεν σημαίνει πως αποκλείεται στην πραγματική του ζωή, να είναι ένας κόπανος. Κάποιος που όλη του η ευαισθησία έχει εξαντληθεί σε ένα τετράστιχο. Ότι οι πομπώδεις φράσεις που χρησιμοποιεί είναι πιο άδειες και κούφιες, από ένα άδειο τενεκέ.
Όταν ένας ταλαντούχος ηθοποιός αφήνει στη μέση την παράσταση και τους συντελεστές, γιατί ακούει τον πνευματικό του και όχι την επιστήμη, υποδηλώνει ένα φοβισμένο και βαθιά οπισθοδρομικό άτομο και όχι υπεράνθρωπο όπως πιθανόν κάποιοι πίστευαν.
Είναι υποκριτικό όταν κατηγορούν τους πολιτικούς πως ψεύδονται και εξαπατούν τους ψηφοφόρους τους, την ώρα που οι ίδιοι φοβούνται να πάρουν ξεκάθαρη θέση μήπως τυχόν δυσαρεστήσουν το ακροατήριο τους ή πάνε κόντρα στους πολιτικούς τους πάτρωνες.
Όσον αφορά την εμπροσθοφυλακή της παρωχημένης αγανάκτησης, δεν χρειαζόταν να ξεκινήσει να κακοποιεί το πληκτρολόγιο για να σκορπίσει απογοήτευση. Τα σημάδια ήταν εμφανή από καιρό. Από τη χαμηλή αισθητική ως την επιτηδευμένη δραματική ερμηνεία που φλέρταρε με γκροτέσκα κακοτεχνία. Εμείς επιλέξαμε να εθελοτυφλούμε.
Βέβαια, τώρα έφτασε απρόσμενα η ώρα της απομυθοποίησης. Η σκληρή εικόνα να απογυμνώνεται το είδωλο μπρος στον καθρέπτη. Πιστεύω ότι ο κόσμος έχει την ωριμότητα να αποσυνδέσει τον καλλιτέχνη από το έργο του. Εκείνοι είναι προετοιμασμένοι να ζήσουν σε ένα κόσμο που δεν θα τους λατρεύει σαν ημίθεους; Θα το επιτρέψει η πληθωρική τους φύση και ο ναρκισσισμός τους;
