Κορινθιακό κιονόκρανο, μαρμάρινο λέοντα σε οκλάζουσα στάση και άλλα γλυπτά λαξευμένα με πεντελικό μάρμαρο, ασύλητες ταφές οι οποίες απέδωσαν πολύτιμα κτερίσματα, ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας μεταξύ των οποίων κοσμήματα από χρυσό, είναι ορισμένα από όσα έφερε στο φως η φετινή συστηματική ανασκαφική έρευνα στο πλάτωμα της Τραπεζάς, οκτώ χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Αιγίου. Η εν λόγω έρευνα ολοκληρώθηκε στις αρχές Οκτωβρίου, όσο για τη συγκεκριμένη θέση, ταυτίζεται με τις Ρύπες, πόλη της Αχαΐας που άκμασε κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους και μετείχε στον αποικισμό ιδρύοντας τον Κρότωνα στη μεγάλη Ελλάδα.
Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε κυρίως στην έρευνα του κτιρίου Γ νοτιοανατολικά του ανδήρου των ναών το οποίο ανήκε στη δημόσια σφαίρα των λειτουργιών της πόλης. Το κτίριο κάλυπτε η ερείπωση της ανωδομής του αποτελούμενη από ασβεστολιθικές και κροκαλοπαγείς λιθοπλίνθους. Μετά την αποτύπωση, την αρίθμηση και την απομάκρυνσή τους, αποκαλύφθηκε πλήρως η κρηπίδα τής κύριας, νότιας μακράς του πλευράς με τον στυλοβάτη, μήκους 16,80μ.
Το άνδηρο των ναών και το κτίριο Γ. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Οι σύνδεσμοι σχήματος Η και Ζ στην κρηπίδα και τα στοιχεία της ανωδομής, συστήνουν χρονολόγηση πριν το 300 π.Χ. Στην πρόσοψη αυτή αποκαθίστανται κορινθιακοί ημικίονες. Επάνω τους έτρεχε αδιάρθρωτος θριγκός με ταινία επιστυλίου που είχε κατατομή δωρικού ράμφους. Η διάμετρος των ημικιόνων και το ολικό ύψος του κίονα, έχει ως αποτέλεσμα κορινθιακό κίονα με τις χαμηλότερες αναλογίες όλων των εποχών. Οι σιγμοειδούς κατατομής βάσεις των ημικιόνων είναι Πελοποννησιακού τύπου, όπως αυτοί που βρίσκονται στο ναό του Απόλλωνα στις Βάσσες.
Τα μέχρι τώρα ανασκαφικά δεδομένα ανασυνθέτουν μνημειακή όψη τριών μέτρων. Τα μετακιόνια διαστήματα ανάμεσα στους σύνθετους στύλους καλύπτονταν από ορθοστατικές πλάκες-θωρακεία. Το κορινθιακό κιονόκρανο φέρει μικροσκοπικό, αργό, κυμάτιο κάτω από τις ακάνθους, καθώς και 20 σχηματοποιημένες άκανθες-φύλλα στην ημιπεριφέρεια του καλάθου, γεγονός που επιτρέπει κάθε είδους συγκρίσεις με τα πρώιμα παραδείγματα, όπως είναι αυτό στον κορινθιακό κίονα στο ναό του Απόλλωνα των Βασσών.
Κορινθιακό κιονόκρανο. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Επιπλέον, αποτελεί την πρωιμότερη ολοκληρωμένη κορινθιακή σύνθεση που γνωρίζουμε στο εσωτερικό ενός μνημείου, ενώ για πρώτη φορά συνδέεται άμεσα με ταφική χρήση, όπως ακριβώς παραδίδεται στην ανεκδοτολογική αναφορά του Βιτρούβιου. Στους λιθοπλίνθους του ερειπιώνα περιλαμβάνονται και αρχιτεκτονικά μέλη που δεν προέρχονται από το κορινθιακό οικοδόμημα. Πρόκειται κυρίως για μέλη ενιαίου ιωνικού θριγκού με επιστύλιο και συνδυασμό ζωφόρου και οδόντων, θραύσματα κιόνων αετωματικούς λίθους και ιωνικό κιονόκρανο που συνέχεται με ημικίονες συμφυείς σε σύνθετες λιθοπλίνθους. Προέρχονται από κτίριο το οποίο θα αναζητηθεί πολύ κοντά στο υπό έρευνα μνημείο.
Η έως τώρα έρευνα του κτιρίου Γ μαρτυρά την αναγνώρισή του ως του Ηρώου τής αρχαίας πόλης. Κάτω από τον ερειπιώνα που κάλυπτε την πρόσοψή του, βρέθηκαν πεσμένα από την αρχική θέση τους, μαρμάρινος λέοντας σε οκλάζουσα στάση, μικρότερος του φυσικού μεγέθους με την πλίνθο του, ένας δεύτερος μεγαλύτερος λέοντας με τμήμα τής πλίνθου του επίσης σε οκλάζουσα στάση με ανατομικές λεπτομέρειες και χαίτη σε απαλό ανάγλυφο, κεφαλή μικρότερου μαρμάρινου λέοντα με τη χαίτη του καθώς και το άνω μέρος μεγάλης, μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης νεανικής ανδρικής μορφής. Όλα τα γλυπτά είναι λαξευμένα σε πεντελικό μάρμαρο. Οι λέοντες ήταν ένθετοι σε ξεχωριστές λίθινες βάσεις.
Ο μικρός μαρμάρινος λέων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Το άνω μέρος επιτύμβιας στήλης. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Στο εσωτερικό του μνημείου και σε μεταγενέστερη φάση της χρήσης του, βρέθηκαν και ερευνήθηκαν ασύλητες ταφές σε κιβωτιόσχημους τάφους και σε μία σαρκοφάγο, οι οποίες απέδωσαν πολύτιμα κτερίσματα, ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας.
Μεταξύ άλλων, ζεύγος χρυσών ενωτίων με κεφαλές λεόντων στην κορυφή τους, ένα συμπαγές ενώτιο γυμνού φτερωτού έρωτα με σκήπτρο στο δεξιό και στεφάνι στο αριστερό χέρι του, χρυσό περιδέραιο με τα άκρα του να απολήγουν σε συμπαγείς προτομές λεόντων, χρυσό δαχτυλίδι, χρυσή δανάκη, χαρώνειο οβολό, με χελώνα στον εμπροσθότυπο, δύο σιδερένια κομβία που περιβάλλονται με ύφασμα και σιδερένια στλεγγίδα. Τα κτερίσματα των τάφων στο εσωτερικό του κτιρίου, αποτελούν μάρτυρες της ευμάρειας και της υψηλής κοινωνικής θέσης των ενοίκων τους.
Χρυσό συμπαγές ενώτιο. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Λεπτομέρεια από χρυσό περιδέραιο. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Μικρή ερευνητική τομή κάτω και εξωτερικά τής όψης του μνημείου, απέδωσε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και κεραμική του 8ου αι. π.Χ. Η έρευνα του Ηρώου θα συνεχιστεί κατόπιν έγκρισης του νέου πενταετούς προγράμματος της ανασκαφής.
Πήλινη υδρορρόη σε σχήμα λεοντοκεφαλής. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Την συστηματική ανασκαφή στην Τραπεζά Αιγίου-αρχαίες Ρύπες, διευθύνει ο Δρ Ανδρέας Γ. Βόρδος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Η έρευνα χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη. Ενισχύεται από την Ολυμπία Οδό ΑΕ.
Κεντρική φωτ.: Ο μεγάλος μαρμάρινος λέων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
