Μποτιτσέλι, Γκρέκο, Βελάσκεθ, Ρέμπραντ, Νταβίντ είναι μερικά μόνο από τα σημαντικά ονόματα που άφησαν το Παρίσι για να βρεθούν δίπλα στους Έλληνες δασκάλους. Ο ολοκαίνουργιος, υπόγειος χώρος που προστέθηκε κατά την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης, παρουσιάστηκε χθες Δευτέρα, για πρώτη φορά, στους δημοσιογράφους, στο νέο αμφιθέατρο του κτιρίου.
Πρόκειται να στεγάσει τις περιοδικές εκθέσεις του ιδρύματος, καθώς και τη δυτικοευρωπαϊκή συλλογή της Πινακοθήκης, κάνοντας την αρχή με μία αφιερωματική έκθεση στο πρόσωπο και τις απεικονίσεις του στην τέχνη.
«Νομίζετε ότι είμαστε αφανείς και εξαφανισμένοι» δήλωσε στον χαιρετισμό της η διευθύντρια Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα που αναφέρθηκε εισαγωγικά στις κατασκευαστικές δυσκολίες του «νέου προσώπου» της Πινακοθήκης και στα επιτεύγματα των συνεργατών της (μεγάλος αριθμός έργων απεντομώθηκε και συντηρήθηκε υπό τη στενή επίβλεψη των επιμελητών).
«Η αίθουσα (που ξεπερνά τα 2.000 τ.μ.), μαζί με την έκθεση, πέρασε από 40 κύματα» δήλωσε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας ότι πολλοί είδαν «το είδωλό μου ενταφιασμένο στο “γεφύρι” της Πινακοθήκης». Η διευθύντρια, λοιπόν, απαντά σε όσους την έχουν αμφισβητήσει τον τελευταίο καιρό, με μία μνημειακή έκθεση που φέρνει στο κοινό το κοσμαγάπητο θέμα του πορτρέτου. Και το κάνει με γνωστά έργα από το περίφημο μουσείο του Λούβρου.
Η διευθύντρια της Πινακοθήκης ήθελε η πρώτη σημαίνουσα έκθεση – μετά τις ανακαινιστικές εργασίες - να αφιερωθεί σε ένα εκθεσιακό γεγονός, που θα αποτελούσε φόρο τιμής της νέας Εθνικής Πινακοθήκης προς ένα μεγάλο αδελφό ξένο μουσείο.
«Επιλέξαμε το Λούβρο, όχι μόνο λόγω του τεράστιου πλούτου των συλλογών του, αλλά και λόγω των παραδοσιακών δεσμών ανάμεσα στις δυο χώρες Ελλάδα και Γαλλία». Η έκθεση είχε ήδη παρουσιαστεί στην Ιαπωνία, αλλά έχει εμπλουτιστεί με νέα έργα από τις πλούσιες συλλογές του μουσείου, ειδικά για την Εθνική Πινακοθήκη.
«Περίπλοκη» χαρακτηρίζει την έκθεση η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στην παράθεση ιστορικών πορτρέτων, αλλά εμπλουτίζεται με αγάλματα και περίτεχνα αντικείμενα. Γυναίκες, παιδιά, οικογένειες και όχι μόνο εξέχουσες προσωπικότητες, αντιπροσωπεύονται από μεγάλους καλλιτέχνες, ενώ καμιά κοινωνική κατηγορία δεν απουσιάζει από τη συλλογή.
Εκείνο που τονίστηκε από τη διευθύντρια και τους δύο γάλλους συνεπιμελητές – τον Λυντοβίκ Λωζιέ και Κομ Φαμπρ - είναι ότι επέλεξαν, όχι μία γραμμική ιστορική παρουσίαση των έργων, αλλά μια θεματική οργάνωση του υλικού, με βάση κυρίως την κοινωνική λειτουργία του πορτραίτου σε κάθε εποχή. Έτσι, κάθε εποχή αντιπροσωπεύεται από χαρακτηριστικά έργα που εικονογραφούν την λειτουργία και τον συμβολισμό του πορτραίτου τη συγκεκριμένη περίοδο.
Εντυπωσιακή σε χρονική έκταση, η έκθεση καλύπτει περισσότερα από 3000 χρόνια ιστορίας, ξεκινώντας από την πιο βαθιά αρχαιότητα, από τα βασίλεια της Μέσης Ανατολής και την Αίγυπτο, με τη μορφή του πρώτου νομοθέτη και ηγεμόνα της Βαβυλώνας Χαμουραμπί.
Διατρέχει την ελληνορωμαïκή περίοδο, με τα εμβληματικά πορτραίτα του Ομήρου, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του ρωμαίου αυτοκράτορα Τραïανού, για να καταλήξει στα νεκρικά προσωπεία του Φαγιούμ. Η επιλογή των έργων συνεχίζεται με την επικράτηση του Χριστιανισμού, όταν ο ιδεαλισμός επικαλύπτει την προσωπικότητα του ατόμου, για να μας οδηγήσει τελικά στη θριαμβευτική ανάδυση του ανθρώπινης μορφής στα χρόνια της Αναγέννησης.
Διασχίζοντας το επιδεικτικό Μπαρόκ, με τα επίσημα πορτραίτα βασιλέων και ευγενών, αλλά και με τις αιφνίδιες συνταρακτικές ψυχολογικές παρεκβάσεις του, η έκθεση παρουσιάζει τους φιλοσόφους του Διαφωτισμού, αναφέρεται στη Γαλλική Επανάσταση με το συγκλονιστικό πορτραίτο του Ζακ Λουί Νταβίντ («Ο θάνατος του Μαρά»).
Ξεχωριστή θέση στην έκθεση κατέχει ο Ναπολέων, αρχικά θριαμβευτής στο αριστούργημα του Αντουάν Ζαν Γκρο «Ο Ναπολέων διασχίζει την Γέφυρα της Αρκόλης», και αργότερα ηττημένος και εξόριστος, με τη συνταρακτική νεκρική του μάσκα. Η έκθεση φτάνει ως τα χρονικά όρια των συλλογών του μουσείου του Λούβρου με χαρακτηριστικά έργα του Ένγκρ και του Ντελακρουά.
Συνολικά, θα εκτεθούν στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων 95 έργα και 27 αρχαιότητες που προέρχονται από την Αίγυπτο, την Εγγύς Ανατολή, την ελληνορωμαϊκή επικράτεια: γλυπτά, ειδώλια, ψηφιδωτά, κοσμήματα, καμέο, φαγιούμ.
«Η Τέχνη του Πορτρέτου στις Συλλογές του Μουσείου του Λούβρου» δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί στην Αθήνα και να λαμπρύνει την Εθνική μας Πινακοθήκη, χωρίς την πολύτιμη αρωγή της Τράπεζας Citi. Η σημαντική χορηγία έρχεται να προστεθεί στις πολλές και πολυδιάστατες πρωτοβουλίες του τραπεζικού ιδρύματος, που «συνεισφέρει με το δικό του τρόπο στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας» όπως σημείωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Citi, Αιμίλιος Κυριάκου.
Κάποτε το όνειρο των Ελλήνων ζωγράφων ήταν να μπορέσουν να ταξιδέψουν στο Παρίσι και να γνωρίσουν από κοντά το έργο των μεγάλων μαστόρων της Δύσης. Σήμερα η Εθνική Πινακοθήκη ανοίγει ξανά τις πύλες της με έργα που δεν έχουμε δει στον τόπο μας και τα οποία σπάνια μετακινούνται από το εξωτερικό (καθώς μάλιστα κοστίζουν δεκάδες εκατομμύρια, η ασφάλισή τους είναι απαγορευτική).
Ήδη, την Πινακοθήκη μας έχει επισκεφθεί από την περασμένη άνοιξη, το διόλου ευκαταφρόνητο νούμερο των 90.000 επισκεπτών. Όσοι το επαναλάβουν θα έχουν την ευκαιρία μίας θέασης που ενισχύεται από την υπογραφή κορυφαίων δημιουργών οι οποίοι με τον τρόπο τους στάθηκαν Δάσκαλοι για τους Έλληνες καλλιτέχνες. Είναι ένα εικαστικό γεγονός που δύσκολα θα ξαναδούμε.
