«Σήμερα και κάθε σήμερα γράφω ποιήματα. Γράφω πολλά ποιήματα. Γράφω ποιήματα για τα ποιήματα, για την ποίηση και για τους ποιητές. Και για τον τρόπο γραφής. Για την τιμή των όπλων. Με αυτοσαρκασμό. Με ειρωνεία. Με αυτοδιάθεση. Με χιούμορ. Με έλλειψη σοβαρότητας. Ο μόνος τρόπος να σωθώ».
Ο Ντίνος Σιώτης είναι αναγεννησιακός δημιουργός. Ποιητής, μεταφραστής, εκδότης λογοτεχνικών περιοδικών, κριτικός και πεζογράφος δεν σταματά να βρίσκεται μέσα στην τέχνη του ούτε λεπτό. Το αναγνωρίζει κι ο ίδιος:
«Παράλληλα και ταυτόχρονα όλο και κάτι μεταφράζω ή γράφω κανένα διήγημα κατά παραγγελία ή καμία κριτική βιβλίου. Το “κάτι” που γράφω είναι ένα άθροισμα πραγμάτων. Διαχέομαι σε πολλά πρότζεκτ ταυτόχρονα. Δεν αφοσιώνομαι σε ένα μόνο πράγμα ολοκληρωτικά. Γίνομαι χύμα και γεμίζω πολλά σωληνάρια δημιουργίας», θα μας πει στο Liberal.gr και θα μας αποκαλύψει όλα τα συγγραφικά του μυστικά:
«Συχνά μια φράση είναι κίνητρο εξόρμησης μιας έμπνευσης ή μιας ιδέας και αυτή η φράση επαναλαμβάνεται μέσα στο ποίημα, κάτι σαν μότο» υποστηρίζει και όχι, δεν έχει συγγραφικές εμμονές: «Επανέρχομαι όμως στο στοιχείο της έκπληξης, του αιφνίδιου, του αιφνιδιασμού, του ξαφνιάσματος, της ανατροπής, της στοιχειοθετημένης αναπαράστασης, της αναπάντεχης στροφής».
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
Κύριε Σιώτη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Δεν υπάρχει, γράφω στα πιο απίθανα μέρη, αρκεί να έχω χαρτί και στυλό. Τα πρωινά γράφω περισσότερο απ’ ότι άλλες ώρες. Γράφω σε ταξί, σε λεωφορεία, σε βαπόρια, σε αεροδρόμια, σε καφέ, σε σούπερ μάρκετ. Αρκετές φορές γράφω μέσα στο νου μου και μέχρι να βρω χαρτί και μολύβι έχω ξεχάσει τα μισά. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χώρος. Φυσικά τις περισσότερες φορές γράφω απ’ ευθείας στον υπολογιστή και εδώ πρέπει να πω ότι πρέπει να ’χω κάτι δίπλα μου να διαβάζω, ακόμη και μια εφημερίδα, να κοιτάζω λέξεις, είναι σαν να κρατιέμαι από πάνω τους. Σε μια συνέντευξή του ο μέγας Τζον Άσμπερυ είχε πει το ίδιο, ότι όταν γράφει θέλει να ’χει κάτι δίπλα του να διαβάζει, οτιδήποτε.
Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Όλα αυτά ισχύουν εκτός από το πλάνο. Συνήθως πιάνομαι από μια λέξη που άκουσα ή που είδα ή που διάβασα ή και από μια εικόνα που κάπου με παρέπεμψε. Συχνά μια φράση είναι κίνητρο εξόρμησης μιας έμπνευσης ή μιας ιδέας και αυτή η φράση επαναλαμβάνεται μέσα στο ποίημα, κάτι σαν μότο. Ας πούμε διάβασα έναν στίχο που λέει για πιθάρια γεμάτα λάδι κι εγώ γράφω για πιθάρια γεμάτα αντηλιακό. Κλέβω με άλλα λόγια φράσεις και τις παραποιώ. Παρακούω κάτι που βγαίνει σε καλό. Αλλά υπάρχουν περιπτώσεις που ξεκινώ να γράφω και δεν ξέρω πού θα βγω. Το αφήνω και με πηγαίνει μόνο του το διαολάκι της δημιουργίας. Πολλές φορές είμαι στη μέση του ποιήματος και με πιάνει πανικός διότι δεν ξέρω προς τα πού να το πάω. Είναι όμως ένας πρόσκαιρος πανικός, διότι εκεί που φαίνεται η ανυδρία του τοπίου ξαφνικά βρέχει δροσούλα μεταμορφωμένη σε διέξοδο.
Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Δύο βιβλία μου είναι κάπως ιδιαίτερα. Το πρώτο είναι το «Τήνος, ποιητική περίληψη» που γράφτηκε σε λιγότερο από ένα μήνα το καλοκαίρι του 1994. Γράφτηκε με παράξενο τρόπο διότι πήγαινα και ερχόμουν μεταξύ Αθηνών και Τήνου, δεν είχα λάπτοπ αλλά έναν υπολογιστή κανονικό γραφείου, βαρύ, με σκληρό δίσκο που τον μετέφερα στο πλοίο με ένα κορδόνι. Ήταν ολόκληρη διαδικασία και δοκιμασία εκείνη την εποχή. Να προσέχω μη σπάσει ή μη μου πέσει. Και το ποίημα να «γράφεται» και να «τρέχει» στο μυαλό μου. Το άλλο είναι το «Οι φτωχοί μας άνθρωποι» που είναι μεν μία συλλογή αλλά είναι το αποτέλεσμα συρραφής πολλών μικρών ποιημάτων που τα «έδεσα». Ένα 16σέλιδο είναι, μη φανταστείτε τίποτα μεγάλο, αλλά ο τρόπος που γράφτηκε είναι αλλόκοτος διότι είναι σαν ένα παζλ, σαν ένα κολάζ από διαφορετικές εικόνες, μέρη, καταστάσεις, παραστάσεις και τόπους. Με κοινό παρονομαστή και κεντρικό πυρήνα την οικονομική κρίση του 2009.
Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Εμμονές δεν θα έλεγα. Επανέρχομαι όμως στο στοιχείο της έκπληξης, του αιφνίδιου, του αιφνιδιασμού, του ξαφνιάσματος, της ανατροπής, της στοιχειοθετημένης αναπαράστασης, της αναπάντεχης στροφής.
Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να είναι ο απλός άνθρωπος, ο απλός ανώνυμος, καθημερινός συνάνθρωπος, ο πονεμένος, ο μη έχων πού την κεφαλήν κλίναι.
Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ο τόμος με τα ποιήματα του Σεφέρη του Ίκαρου. Με εντυπωσίασαν για πολλούς λόγους. Τα διάβασα και παλάβωσα. Είπα στον εαυτό μου, «Αν είναι να γράφεις κάπως έτσι, προχώρα το, αλλιώς παράτα τα».
Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Υπάρχουν τρία με τέσσερα, ο Σεφέρης, ο Παζ, ο Μίλος. Παλιά δεν μπορούσα να γράψω λέξη αν δεν είχα ένα βιβλίο τους πλάι μου. Έκλεβα εικόνες, φράσεις, ιδέες, σχήματα. Με ταξίδευαν. Ήταν σαν αγκυροβόλιο. Επιστέφω σ’ αυτούς τους ποιητές ξανά και ξανά, κι ας έχουν περάσει πάνω από πενήντα χρόνια από την πρώτη επαφή.
Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Σολωμός, Κάλβος, Καβάφης, Σεφέρης, Ρίτσος, Ελύτης, Νερούδα, Μάρκες, Παζ, Ίβο, Μίλος, Ζαγκαγιέφσκι.
Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Ακούω συνήθως αμερικάνικο ραδιόφωνο, τζαζ ή κλασική μουσική. Η απόλυτη σιωπή επ’ ουδενί με καθησυχάζει και ασφαλώς δεν με εμπνέει, χρειάζομαι θόρυβο, φασαρία. Σίγουρα έχω πλάι μου βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ακόμη και καταλόγους ντελίβερι ταχυφαγείων. Σε εικαστικά έργα όχι, δεν καταφεύγω, ούτε σε φωτογραφίες.
Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Σήμερα και κάθε σήμερα γράφω ποιήματα. Γράφω πολλά ποιήματα. Γράφω ποιήματα για τα ποιήματα, για την ποίηση και για τους ποιητές. Και για τον τρόπο γραφής. Για την τιμή των όπλων. Με αυτοσαρκασμό. Με ειρωνεία. Με αυτοδιάθεση. Με χιούμορ. Με έλλειψη σοβαρότητας. Ο μόνος τρόπος να σωθώ. Παράλληλα και ταυτόχρονα όλο και κάτι μεταφράζω ή γράφω κανένα διήγημα κατά παραγγελία ή καμία κριτική βιβλίου. Το «κάτι» που γράφω είναι ένα άθροισμα πραγμάτων. Διαχέομαι σε πολλά πρότζεκτ ταυτόχρονα. Δεν αφοσιώνομαι σε ένα μόνο πράγμα ολοκληρωτικά. Γίνομαι χύμα και γεμίζω πολλά σωληνάρια δημιουργίας.
