Αυτή τη στιγμή στη Λάρισα, η Δημοτική Πινακοθήκη Κατσίγρα φιλοξενεί μια έκθεση που είναι περισσότερο από ένα απλό αφιέρωμα σε έναν μεγάλο, αλλά πάντως άγνωστο στο ευρύ κοινό ζωγράφο. Ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος (1914-1995), που παραμένει «αταξινόμητος» στον εικαστικό μας χάρτη, αποκαλύπτεται μέσα από την ένταση και την αντιφατικότητα της εποχής του. Και ίσως, η μεγαλύτερη προσφορά της έκθεσης είναι το γεγονός ότι, παρά την απόσταση που τον χωρίζει από την επικαιρότητα, το έργο του παραμένει ζωντανό, φωτισμένο μέσα από το πρίσμα της εγχώριας κι ευρωπαϊκής παράδοσης, αλλά και μέσα από το έργο σύγχρονων καλλιτεχνών.
Ο Μάνος Στεφανίδης που υπογράφει την έκθεση, μιλά με τόλμη για τη γενιά του ’30 σε καιρούς που δάσκαλοι της ιστορίας της τέχνης την απορρίπτουν. Και παρότι αυτή η γενιά είναι πια μια ιστορική περίοδος, δεν την περιορίζει σε έναν μύθο, αλλά αναδεικνύει τη γοητεία και τη δύναμή της στους κατοπινούς δημιουργούς. Να το πούμε με έμφαση, όπως το γράφει ο μελετητής του ζωγράφου: αυτή η «γενιά» της οποίας ο Διαμαντόπουλος αποτελεί κεφάλαιο, έθεσε τα θεμέλια μιας σχολής εθνικής που ισορροπεί ανάμεσα στην κλασική παράδοση και την αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.
Η έκθεση λοιπόν είναι μια σφαιρική τοποθέτηση του Διαμαντόπουλου στον καμβά της ελληνικής τέχνης. Έχουμε τη συμμετοχή έργων από διάσημες συλλογές, όπως του Μουσείου Μπενάκη ή του Διονύση Φωτόπουλου, έχουμε όμως και τη συνεχιζόμενη παρουσία του Διαμαντόπουλου όχι απλώς ως δημιουργού, αλλά και ως πηγή έμπνευσης σε καλλιτέχνες όπως οι Χρόνης Μπότσογλου και Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος.
Διαμαντής Διαμαντόπουλος, «Οικοδόμος» (λάδι σε καμβά). Συλλογή οικογένειας Στάμου
Θυμάμαι τον αλησμόνητο Άγγελο Δεληβορριά που δεν μπορούσε να εξηγήσει το «γιατί» της σύγκρουσης του Διαμαντόπουλου με τον Τσαρούχη. Είναι πολλά που δεν μπορούμε διατυπώσουμε με σαφήνεια και μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Ο ερμητικός χαρακτήρας του Δ.Δ. και η ηθελημένη απόσυρσή του από το σύστημα αγοράς, τον κράτησαν στο ημίφως της ελληνικής τέχνης.
Ίσως το αίνιγμα του Διαμαντόπουλου, όπως κάθε αίνιγμα, δεν απαιτεί λύση, αλλά αποδοχή. Στην τέχνη, όπως και στη ζωή, το να κατανοούμε πλήρως το αίνιγμα ίσως να είναι λιγότερο σημαντικό από το να το ζήσουμε και να το νιώσουμε. Ο καλλιτέχνης, όπως ο άνθρωπος, είναι ένα μυστήριο που δεν επιδέχεται εξηγήσεις, αλλά ανοίγει μπροστά μας τον δρόμο για το ανεξερεύνητο. Κι εκεί, ακριβώς, βρίσκεται η αξία του. Το έργο του ζωγράφου δεν είναι απλώς μια αντανάκλαση της εποχής του, αλλά και ένα καμπανάκι για την ανάγκη να μην ξεχάσουμε το βάρος και την αξία των δημιουργών που σφράγισαν τη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή.
Διαμαντής Διαμαντόπουλος, «Το σχέδιο» (1937 - 1949, τέμπερα σε μουσαμά). Συλλογή Ζ. Πορταλάκη. Λεπτομέρεια στην κεντρική φωτ.
Μαζί με το αφιέρωμα στον Διαμαντόπουλο, η Πινακοθήκη φιλοξενεί έκθεση του Μάριου Πράσινου με έργα της συλλογής του Γιώργου Κωστόπουλου, η οποία αξίζει ξεχωριστό σημείωμα. Σύντομα θα επανέλθουμε.
Όσο για την έκθεση με τίτλο «Η ζωγραφική σαν αίνιγμα. Ο Διαμαντόπουλος και η εποχή του» περιλαμβάνει 15 συνολικά καλλιτέχνες που συνδέουν τη γενιά του '30 με το σήμερα. Πιο συγκεκριμένα: τον δάσκαλο του Διαμαντόπουλου, Κωνσταντίνο Παρθένη, τους Γιάννη Τσαρούχη, Γιώργο Μαυροΐδη, Γιώργο Σικελιώτη, Γιάννη Μόραλη, τον Θεόφιλο που τον ενέπνεε αλλά και νεότερους καλλιτέχνες που ενέπνευσε εκείνος, τους αείμνηστους Βασίλη Φωτόπουλο - στη μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένη η έκθεση - τον Χρόνη Μπότσογλου και τον Πάνο Φειδάκη. Επιπλέον τους Εδουάρδο Σακαγιάν, Κώστα Παπατριανταφυλλόπουλο, Χρήστο Αντωναρόπουλο, Ανδρέα Πατράκη, Κώστα Σπυριούνη και Κώστα Αγγελάκη.
Διαβάστε τη συνέντευξη του ζωγράφου στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, όταν επιχείρησε να φωτίσει το αίνιγμα «Διαμαντόπουλος» («Τα Νέα», Μάιος 1978), εδώ.
