Μια έκθεση που αναμένουμε με ενδιαφέρον την προσεχή Παρασκευή (8/3), φέρει την υπογραφή της Ευαγγελίας Καϊράκη. Πρόκειται για εικαστικό αφιέρωμα 40 καλλιτεχνών στον χώρο της Artevisione (Πηλίου 5 στην πλατεία Κολιάτσου) με θέμα τη γυναίκα. Η ιστορικός τέχνης έχει κατανείμει ισότιμα θέση στα δύο φύλα, οπότε δε συζητάμε για έκθεση που συγκεντρώνει αποκλειστικά γυναικείες υπογραφές – το επισημαίνω σκεπτόμενος το πολύμηνο αφιέρωμα «Kι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» στο ΕΜΣΤ, σ’ έναν χώρο που κατεξοχήν έχει στο τιμόνι του γυναίκες.
Η Καϊράκη συνθέτει ένα μωσαϊκό της γυναικείας φύσης μέσα από τη γυναικεία, αλλά κι από την ανδρική ματιά (που σημαίνει ότι δεν επιχειρεί να δώσει στην έκθεση «φεμινιστικό» ή «στρατευμένο» χαρακτήρα). Κι επειδή δεν μιλάμε για την παρουσίαση ενός ή έστω λίγων καλλιτεχνών με πολλά ή αντιπροσωπευτικά έργα, έχουμε να κάνουμε με το φίλτρο και τις επιλογές ενός συγκεκριμένου βλέμματος, αυτό της επιμελήτριας που κλήθηκε να επιλέξει ανάμεσα σε σύγχρονους δημιουργούς, να βρει τον άξονα και να συγκροτήσει ένα αφιέρωμα χωρίς αποκλεισμούς (αυτό, άλλωστε, δεν είναι το διακύβευμα της εποχής;).
Έργο από την έκθεση «Εκ γυναικός τα κρείττω»
Απολαμβάνω να διαβάζω τα τεχνοκριτικά της σημειώματα στο Facebook γιατί, ακόμη και τις φορές που διαφωνώ, τα «ζει» στο πετσί της. Με αυτό δεν εννοώ ότι το βίωμα πρέπει να υποτάσσει την κριτική. Μας πλουτίζουν τα κείμενα ανθρώπων που έχουν τις γνώσεις και την ικανότητα να γράφουν τεκμηριωμένες και καλογραμμένες κριτικές, κυρίως όταν καταφέρνουν να κρατήσουν στην άκρη συμπάθειες και εμπάθειες.
Όμως, η ζωγραφική, η τέχνη γενικώς, είναι εμπειρίες που βιώνονται. Και η Καϊράκη τις μοιράζεται, όχι ως «ειδική» αραδιάζοντας γνώσεις ή εξυπνακίστικα τσιτάτα. Όποιος την ακολουθεί ψηφιακά, «γνωρίζει» και μπορεί να καταλάβει πώς το μυαλό της οδηγείται σε παράδοξες διαδρομές – σε αρχεία προσωπικά, θύμησες ή στην επικαιρότητα – φωτίζοντας το έργο τέχνης έξω από ράγες εννοιολογικές. Συχνά, η περιπλάνηση είναι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε το κρυμμένο, το κλειστό. Έτσι, το έργο δεν προσλαμβάνει μια και μόνο διάσταση, δεν περιορίζεται από σχολές και συνεπαγωγές.
«Εκ γυναικός τα κρείττω» τιτλοφορεί την τελευταία της έκθεση και προσκαλεί το κοινό γράφοντας:
«Το χρωμόσωμα Χ που οροθετεί φυλετικά τον ένα πόλο της ζωής. Πολλές περισσότερες, όμως, οι υποστάσεις του θήλεος από αυτό το ένα και μόνο ιδεόγραμμα της βιολογίας.
Η άφατη πλευρά της φύσης, η Σεληνιακή, κατά την αποκρυφιστική ερμηνεία του κόσμου. Χθόνια ως Εκάτη, παμμήτωρ ως Γαία, που στέργει στη θαλπωρή της "μήτρας" της την υλικότητα, ηγέτιδα σε μια οργιαστική λατρεία η Πότνια Θηρών. Το "αιώνιο θήλυ" των Ορφικών ύμνων που κινητοποιεί ως ''νόμιμος'' αποδέκτης τον έρωτα, την αρσενική έκφανση της ενόρμησης, τη βορβορώδη.
Ηδονιστικό αρχέτυπο της ενοχής η πρωτόπλαστη, κατά τη βιβλική αφήγηση. Χρεώθηκε ως εξιλαστήριο θύμα την έκπτωση από την παραδείσια ευδαιμονία, φέροντας το στίγμα της αμαρτίας, για να εξακοντιστεί με χρυσόβουλο από τον νόμο του ισχυρού στη σκιώδη πλευρά της ιστορίας.
Έργο από την έκθεση «Εκ γυναικός τα κρείττω»
Κυρίαρχη μούσα στα ερωτικά ανθολογήματα –από τις σαπφικές ωδές στην Αφροδίτη έως τη Μαντάμ ντε Μποβαρύ– η αέναη αγαπημένη των δραματουργών, εκείνες οι "τρελές" που "κάνουν όρκους και ύστερα ξεχνούν", όπως –o tempora– έγραφε ο Χρήστος Χαιρόπουλος στο γνωστό αποκριάτικο tango του 1930.
Πανάχραντη, ως ηθικό αντιστάθμισμα, η Πλατυτέρα των Ουρανών, ανυψούται εν δόξη στην αψίδα, δεόμενη για τη Σωτηρία. Η Μαρία της Pieta ή η Εκάβη ολοφυρόμενη στα τείχη της Τροίας σείουν το άχθος του συλλογικού πόνου μέσα από την αρχετυπική εικόνα τους ως θρηνωδών, ακόμη κι αν ο πόνος "είναι άνδρας", όπως αυτογνωσιακά έλεγε ο Γιαννούλης Χαλεπάς.
Γυναίκες που καθαγιάζονται μέσα από την προσφορά και την υπομονή τους, που λυτρώνονται από το προπατορικό αμάρτημα, συντρέχοντας για να σπογγίσουν ως παραμυθία τα δάκρυα της Εύας. Η ομήρεια Πηνελόπη που καρτερεί, η αναγεννησιακή Σιμονέττα στο πρόσωπο της οποίας ταυτίζεται πλατωνικά το ωραίο με το ηθικό, η Θηρεσία που έχει, λόγω πνευματικής τελείωσης, το προνόμιο της θείας ενόρασης. Η γυναίκα ως θεματοφύλακας της αρετής, φρόνιμη, άσπιλη και αμόλυντη, που αποκαθίσταται ως τίκτουσα στις συνειδήσεις, αλλά επωμίζεται τη δυστοκία ευθυνών και συμβάσεων.
Έργο από την έκθεση «Εκ γυναικός τα κρείττω»
Πολλοί οι ρόλοι που έχουν από κτίσεως αποδοθεί σε αυτό το χρωμόσωμα Χ, είτε με το φορτίο της χάρης, είτε με τον ψόγο της ενοχής. Μάταια, όμως. Καθώς η θηλυκή φύση δεν είναι θέμα προ-, αλλά αυτο-διάθεσης στη νεωτερική διανόηση. " Γυναίκα δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι", κατά τη Σιμόν ντε Μπουβουάρ, σε μια υπαρξιακή αντιπρόταση, που αποβάλλει τα πρόσημα και τα προσχήματα, κατοχυρώνοντας το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού της στην κοινωνία ως αυτεξούσιας οντότητας. Δίνοντάς της την επιλογή να ενδυθεί πέρα από το φωτοστέφανο του ανυψούντος Αγγέλου, τα λαβωμένα φτερά του εκπέσοντος Εωσφόρου και να διεκδικεί με θέρμη τα κρείττω, όχι -πια -κατά συνθήκη, αλλά κατά βούληση...».
Συμμετέχουν αλφαβητικά οι εικαστικοί: Angelo Saracini, Νατάσα Αγγελάκη, Κώστας Αγγελάκης, Εύη Αθανασίου, Χρήστος Αλατσάκης, Γιάννης Αντωνόπουλος, Μαρία Αργυρακοπούλου, Ανδρέας Βεντούρης, Γιάννης Δημουλάς, Αργυρώ Δρίβα, Μαρίλη Ζ., Κρυσταλλία Ιωαννίδου, Άννα Καζάκου, Δημήτρης Καρυστινός, Σταμάτης Καρυστινός, Γιώργος Κεβρεκίδης, Κατερίνα Κονδύλη, Καλλιόπη Κουκλινού, Φίλιππος Κούτρικας, Χάρης Μανωλίδης, Μαίρη Μαραγκουδάκη, Άγγελος Μαυραειδής, Σταυρούλα Μητσάκου, Ορφέας Μπάτσιος, Γεωργία Μπλιάτσου, Ισμήνη Μπονάτσου, Χριστόφορος Μπότσης, Μιχάλης Νικολινάκος, Γιώτα Ντάτσικα, Ελένη Παπαγιαννοπούλου, Άγγελος Παπαδημητρίου, Τζένη Πετροπούλου, Χαρίκλεια Πίνιου, Μαρίνα Ροβίθη, Σπύρος Ρωμάνος, Νίκος Σιαλακάς, Νάντια Σκιαδά, Άγγελος Σκούρτης, Βασίλης Σούλης, Νίκος Τσιώτας, Ρόζμαρι Φάκα, Άννα -Μαρία Χατζηστεφάνου, Νίκος Χιωτίνης.
Διάρκεια έως 22/3.
