Παίζοντας στον χωροχρόνο

Παίζοντας στον χωροχρόνο

Το παιχνίδι ενέχει κανόνες, ομοίως και η κοινωνία, το ίδιο θα μπορούσε να λεχθεί και για την πολιτική. Ενίοτε χρησιμοποιείται η λέξη νόμοι. Στους ανθρώπινους δεσμούς χρησιμοποιούμε αντίστοιχες λέξεις όπως κώδικας επικοινωνίας, «κόκκινες γραμμές» για να μην «πνιγεί» ο χώρος, να μην καταρριφθούν τα όρια. Δεσμοί χτίζονται με βάσεις γερές, σαν το χτίσιμο ενός πύργου με τουβλάκια/ λέγκο όπως όταν ήμασταν παιδιά ή όπως παρατηρούμε τώρα τα παιδιά να φτιάχνουν τις δικές τους κατασκευές χρησιμοποιώντας λέγκο. Πλάθουν το δικό τους κόσμο, ή έναν κόσμο όπως θα ήθελαν να είναι μιας και, αργότερα, τυγχάνει η πραγματικότητα να διαφέρει τρόπον τινά από τις προσδοκίες.

Ανακαλώ το έργο του Βασίλη Πέρρου (γενν. 1981), «Όσοι χρόνια κολυμπάτε αμέριμνοι μέσα στα μάτια μου, κάποτε θα βάλω τα κλάματα και θα σας πνίξω» (2022), στο οποίο εμφιλοχωρούνται ζωή και δημιουργία. «Σημαιοφόρος του μαγικού ρεαλισμού» όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο ιστορικός τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς, ο Βασίλης Πέρρος απαθανατίζει με ένα κράμα ευαισθησίας και ειλικρίνειας τη σημασία του παιχνιδιού στη ζωή μας, πώς περιπλέκεται το παραμύθι και η πραγματικότητα – μεταξύ άλλων.

Η ζωγραφική σύνθεση φέρει το περίγραμμα σπιτιού και εντός του η πραγματικότητα πλέκεται με τη φαντασία. Διακρίνονται πολλαπλά επίπεδα που αφορούν διάφορες ζώνες όπου μπορεί να υπάρχει ή να φιλοξενείται ζωή: ένα στέρεο περιβάλλον στο κάτω δεξί μέρος, ένα υγρό περιβάλλον στο αριστερό μέρος, ο ουρανός και αστερισμοί στο επάνω μέρος της σύνθεσης. Σε όλα αυτά μετέχει η ανθρώπινη φιγούρα που βρίσκεται σε κάθετο άξονα αποτελώντας τον πρωταγωνιστή ή τον ταξιδιώτη σε ένα σύμπαν. Το βλέμμα του δεν αποτραβιέται από ό,τι εκτυλίσσεται έξω από το δικό του κόσμο καθώς η φιγούρα κοιτά κατάματα το θεατή μέσα από δύο διαφορετικές εκδοχές: σε ηλικία 5 και 40 ετών.

Η έννοια του χρόνου είναι έκδηλη, ανιχνεύεται στην κλεψύδρα, στο ρολόι/πυξίδα, στα διάφορα παιχνίδια συμπεριλαμβανομένων των λέγκο. Παρά τη διαφορά 35 χρόνων το πρόσωπο καταπιάνεται με την ίδια διαδικασία: ως παιδί έπλαθε έναν κόσμο μέσω των παιχνιδιών του, ως ζωγράφος φιλοτεχνεί έναν κόσμο μέσω των πινέλων και των χρωμάτων του.

Από το τετράγωνο παράθυρο στο επάνω μέρος της σύνθεσης μάς κοιτά ο 40χρονος ζωγράφος, το υπόλοιπο μέρος της φιγούρας αποτελεί ο 5χρονος που τρόπον τινά βρίσκεται προστατευμένος αλλά και συνάμα εύθραυστος σε έναν κόσμο που διαχωρίζεται από την κοινωνία με γυάλινα τείχη. Ο 5χρονος που παίζει με τα λέγκο του όπως ο 40χρονος κατά τη δημιουργική διαδικασία «παίζει» με τα χρώματα του σαν να ήταν τα λέγκο του και ανακαλύπτει τον κόσμο όπως ο 5χρονος με τα λέγκο του· στο παρόν, το κάνει ο 40χρονος με τα πινέλα του.

Βασίλης Πέρρος, «"Όσοι χρόνια κολυμπάτε αμέριμνοι μέσα στα μάτια μου, κάποτε θα βάλω τα κλάματα και θα σας πνίξω». Αυτοπροσωπογραφία σε ηλικία 5 και 40 ετών» (2022, 82x125 εκ., λάδι σε ντεκουπαρισμένο καμβά). Τμήμα του έργου στην κεντρική φωτογραφία.

«Όλα έχουν τις ρίζες τους στο αρχέγονο έδαφος του παιχνιδιού» διατείνεται ο Huizinga στο βιβλίο του «Ο άνθρωπος και το παιχνίδι» (1938), καθώς, όπως επεξηγεί:το παιχνίδι αποτελεί μία «σημαίνουσα λειτουργία». Στο παιχνίδι «"παίζεται" κάτι που υπερβαίνει τις άμεσες ανάγκες της ζωής και προσδίδει νόημα στη δράση» καθώς «κάθε παιχνίδι σημαίνει κάτι. […] Κατά μία θεωρία, το παιχνίδι συνιστά μία εκγύμναση του νεαρού πλάσματος για το σοβαρό έργο που θα απαιτήσει αργότερα η ζωή από αυτό».

Στην προκειμένη, το παιχνίδι, δίνει τα «αντισώματα» στον 5χρονο ώστε αργότερα, ακόμη και 35 χρόνια μετά, να αντιμετωπίσει τη χαώδη πραγματικότητα μέσω της ζωγραφικής. Το τελάρο, εξάλλου, ακόμη κι όταν είναι λευκό, είναι ένα πλήρες χάος, επάνω σε αυτό ο καλλιτέχνης καλείται να ζωγραφίσει το χάος της πραγματικότητας. Ζωγραφίζοντάς το, το αντιμετωπίζει, το ονομάζει και τρόπον τινά μπορεί να το εξουσιάσει. «Όπλα» του τα πινέλα/ παιχνίδια μιας και, παίζοντας, το υποκείμενο πλάθει έναν κόσμο επιθυμητό, ενίοτε παραμυθένιο και ενέχει κάστρο όπως διακρίνουμε στο κάτω δεξιά μέρος της σύνθεσης. 

Η πραγματικότητα έχει άλλη όψη από το παραμύθι, τα χείλη του ζωγραφικού υποκειμένου είναι σφραγισμένα, το βλέμμα του έντονο αποζητά προστασία και συνάμα είναι έτοιμο να αντιμετωπίζει οτιδήποτε. Υπό αυτή την οπτική, η στάση του σώματός του είναι ενός πλάσματος έτοιμου να αμυνθεί, να κάνει ένα πελώριο άλμα. Διότι, «όσοι χρόνια κολυμπάτε αμέριμνοι μέσα στα μάτια μου, κάποτε θα βάλω τα κλάματα και θα σας πνίξω» κι αυτός ο τίτλος –δάνειο στοιχείο από τίτλο ποιήματος του Βαρβέρη– «διαβάζεται» ως κατακραυγή για το περιβάλλον, ως οδύνη και ταυτόχρονα απειλή προερχόμενες από συναισθήματα πόνου και απογοήτευσης μιας και η κοινωνία τρομάζει.

Ο Πέρρος αμύνεται ζωγραφίζοντας, στην προκειμένη ορίζει το ζωτικό χώρο μέσω του περιγράμματος του σπιτιού, συγχέοντας εντός διαφορετικές χρονικές στιγμές και χώρους. Παροτρύνοντάς μας, να ορίσουμε το δικό μας ζωτικό χώρο και χρόνο.