Αντίθετα με τη ζωή, στον αθλητισμό, τα όρια υπάρχουν για να ξεπερνιούνται και να βαπτίζονται ρεκόρ, αποτελώντας την απόδειξη πως ο άνθρωπος μπορεί να επιτύχει οτιδήποτε για το οποίο κοπιάζει. Οτιδήποτε για το οποίο δοκιμαστεί μιας και δεν θα του έχει χαριστεί. «Πρωταθλητής είναι αυτός που σηκώνεται όταν δεν μπορεί» είχε σημειώσει ο Αμερικανός πρωτοπυγμάχος, Τζακ Ντέμπσι (1895-1983), υπογραμμίζοντας ότι τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο.
Περιορισμένης διαρκείας τα ρεκόρ μιας και με την πάροδο του χρόνου και την προσπάθεια των αθλητών, ξεπερνιούνται. Κάπως έτσι, τα ονόματα των αθλητών - πρωταθλητών ενίοτε και παροδικά λησμονούνται, μην καταλαμβάνοντας υψηλή θέση στην ανθρώπινη μνήμη, και αντικαθίσταται από άλλα. Μνημονεύονται στις αθλητικές διοργανώσεις σαν το φέρει η περίσταση καθώς (και) στον αθλητισμό οι κύκλοι των αθλητών - πρωταθλητών κλείνουν για να έρθουν νέοι με γνώμονα όλων –όσο είναι ενεργοί στο άθλημά τους– να πάνε όσο πιο μακριά μπορούν, αφήνοντας το σημάδι τους στην Ιστορία.
Ο χρόνος έχει δείξει ότι η ανθρώπινη αντοχή και δύναμη, μέσα από αντίστοιχη προπόνηση, μεγεθύνονται, τα χειροκροτήματα παραμένουν, τα ονόματα αλλάζουν και δεν χάνουν τον αντίκτυπό τους σαν έχουν συνδεθεί με κάτι νέο είτε αυτό είναι μεγαλειώδες είτε σκανδαλώδες.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες που ολοκληρώνονται στις 11 Αυγούστου 2024, στο Παρίσι, ανασύρουν από τη φιλμική μνήμη την ταινία «Εγώ, η Τόνια» (2017) του Κρεγκ Γκιλέσπι· εστιάζει στην πρώην Ολυμπιονίκη ατομικού καλλιτεχνικού πατινάζ Τόνια Χάρντινγκ (γενν. 1970), την πρώτη πατινέρ που εκτέλεσε τριπλό άξελ σε αγώνα καλλιτεχνικού πατινάζ αλλά και την αθλήτρια που φέρεται να είχε εμπλακεί στον τραυματισμό της αντιπάλου της, Νάνσι Κέριγκαν (γενν. 1969).
H Τόνια Χάρντινγκ χαιρετίζει το κοινό μετά το πετυχημένο τριπλό άξελ στο δρόμο προς την κατάκτηση του Αμερικανικού Πρωταθλήματος Καλλιτεχνικού Πατινάζ στις 16 Φεβρουαρίου 1991 στη Μινεάπολη. Η Χάρντινγκ, από το Πόρτλαντ του Όρεγκον, έγινε η πρώτη Αμερικανίδα που έκανε τριπλό άξελ σε αγώνα. Πηγή: AP Photo/Jim Mone
Αναφέρω την περίπτωση της Τόνια Χάρντινγκ ως ένα παράδειγμα τροφοδότησης θεμάτων προς συζήτηση που τίθενται σε κάθε αθλητική διοργάνωση και περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων– τα ιδεώδη του αθλητισμού, την ύπαρξη ή μη της ευγενούς άμιλλας, το σεβασμό αλλά και την αναγνώριση του επιτεύγματος κάθε συναγωνιστή, ακόμη και τον εσωτερικευμένο μισογυνισμό που ενίοτε υπάρχει. Διαχρονικό παραμένει το ερώτημα για ποιον/α αγωνίζονται ή τι αντιπροσωπεύουν οι αθλητές. Είτε τα καταφέρουν είτε όχι, με δικές τους δυνάμεις, αντιπροσωπεύουν μία χώρα.
«Κάπου πίσω από την αθλήτρια που έχεις γίνει, τις ατέλειωτες ώρες προπόνησης και τους προπονητές που σε πίεσαν να εξελιχθείς, υπάρχει ένα μικρό κοριτσάκι που κάποτε είχε ερωτευτεί το παιχνίδι και δεν κοίταξε ποτέ του πίσω. Παίξε γι’ αυτό το κοριτσάκι» ανακαλώ τα λόγια της Αμερικανίδας ποδοσφαιρίστριας και χρυσής Ολυμπιονίκη, Μία Χαμ (γενν. 1972). Καθώς ο αθλητισμός ενέχει στιγμές χαράς όπως κατά κόρον το παιχνίδι.
Εγώ, η Τόνια
«Ποτέ δεν ήμουν μια στερεοτυπική πατινέρ» είχε δηλώσει η Τόνια Χάρντινγκ, κι αυτό καταδεικνύεται στην ταινία του Γκιλέσπι με τη Μάργκοτ Ρόμπι στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το εάν η ταινία καταδεικνύει με ακρίβεια τα γεγονότα είναι κάτι το οποίο γνωρίζουν εκείνοι που πρωταγωνίστησαν στον τραυματισμό της Κέριγκαν.
Η ταινία ξεκινά με την εισαγωγική κάρτα «βασισμένη στις γεμάτες ειρωνεία, αντικρουόμενες αλλά εντελώς αληθινές συνεντεύξεις με την Τόνια Χάρντινγκ και τον Τζεφ Γκιλόουλι», τον πρώην σύζυγο της Χάρντινγκ. Καθένας τους διηγείται διαφορετικά τα γεγονότα, η δομή αφήγησης αποκλίνει από την παραδοσιακή, το σενάριο γράφτηκε με οδηγό τις συνεντεύξεις και αναφέρεται, επίσης, στο περιβάλλον της Χάρντινγκ.
Η επίτευξη του τριπλού άξελ και των συναισθημάτων ικανοποίησης της Χάρντινγκ είναι έκδηλα με φράσεις όπως «όλη μου τη ζωή μου έλεγαν ότι δεν θα καταφέρω κάτι. Ξέρετε κάτι, ίσως και να τα κατάφερνα», «τα κατάφερα για πρώτη φορά, ήξερα ότι είμαι η καλύτερη αθλήτρια καλλιτεχνικού πατινάζ στον κόσμο» και «το πατινάζ είναι η ζωή μου» με την τελευταία φράση να συνοδεύεται από πλάνα που δείχνουν τη Χάρντινγκ να επιτυγχάνει το τριπλό άξελ. Την αγωνία αλλά και το ζέσταμα πριν από τον αγώνα σκιαγραφεί μονοπλάνο στο χώρο της προετοιμασίας. Η επίγνωση του σημαντικού γεγονότος που επιτυγχάνεται σε ένα αγώνισμα απαντάται στην φράση της «εγώ είμαι μεγάλη ιστορία όταν πατινάρω».
Η απόκλισή της από τα πρότυπα του καλλιτεχνικού πατινάζ δεν θα μπορούσε να απουσιάσει από την ταινία η οποία είναι διαθέσιμη προς (δωρεάν) προβολή στο ertflix. Μία φράση της είναι αρκετή για να καταλάβουμε προτού αναζητήσουμε: «δεν έχω υγιή αμερικανική ζωή. Δεν μπορεί να σας ενδιαφέρει μόνο το πατινάζ;». Με τη διαφοροποίησή της αυτή ξεκινούν και οι πληροφορίες που δίνονται για την Χάρντινγκ στην ιστοσελίδα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Από ένα τοπικό παγοδρόμιο στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες
«Μια αθλήτρια του ατομικού πατινάζ που είναι ίσως η πιο αμφιλεγόμενη αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ στην αμερικανική ιστορία» είναι η πρώτη πρόταση για την Τόνια Χάρντινγκ, όπως σημειώνεται στην ιστοσελίδα που αναφέραμε. «Σε αντίθεση με τους περισσότερους αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ, η Χάρντινγκ προερχόταν από φτωχή οικογένεια, αποφασιστικά από τη λάθος πλευρά της πίστας του καλλιτεχνικού πατινάζ. Κυνηγούσε και ψάρευε, ήταν ικανή μηχανικός αυτοκινήτων, έπαιζε μπιλιάρδο, κάπνιζε τσιγάρα και ήταν εντελώς έξω από το κατεστημένο του πατινάζ. Ξεκίνησε όμως να κάνει πατινάζ σε ένα τοπικό παγοδρόμιο και η αθλητική της ικανότητα την έκανε σπουδαία άλτρια, μία από τις καλύτερες στην ιστορία του γυναικείου πατινάζ.
Η Αμερικανίδα πρωταθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ, Τόνια Χάρντινγκ, κάνει πατινάζ κατά τη διάρκεια της προπόνησής της στις 31 Ιανουαρίου 1994 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Η Χάρντινγκ, η οποία ερευνάται για την υπόθεση επίθεσης της Νάνσι Κέριγκαν, εξακολουθεί να βρίσκεται στο ρόστερ των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Λιλεχάμερ της Νορβηγίας τον επόμενο μήνα. Πηγή: AP Photo/Jack Smith
»Το 1987, η Χάρντινγκ είχε το πρώτο της μεγάλο βάθρο με τη δεύτερη θέση στο Skate America. Σε εκείνη τη διοργάνωση, η αλτική της ικανότητα ήρθε στο προσκήνιο, καθώς ήταν η πρώτη γυναίκα που έκανε τριπλό άξελ στο σύντομο πρόγραμμα, η πρώτη γυναίκα που έκανε δύο τριπλά άξελ σε ένα πρόγραμμα και η πρώτη γυναίκα που έκανε συνδυασμό τριπλού άξελ (με διπλό toe loop). Το 1989 ήταν τρίτη στο πρωτάθλημα των ΗΠΑ, αλλά η μεγάλη της επιτυχία ήταν το 1990, όταν κέρδισε το Skate America και το Κύπελλο Εθνών. Το 1991 κατέκτησε τον τίτλο στις ΗΠΑ και ήταν δεύτερη στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και στο NHK Trophy.
»Η Χάρντινγκ ήταν τέταρτη στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992 και πηγαίνοντας προς τη σεζόν του 1994, η μεγάλη της αντίπαλος ήταν η Νάνσι Κέριγκαν, μια παραδοσιακή πατινέρ, αλλά χωρίς την ικανότητα άλματος της Χάρντινγκ. Όμορφη, ήσυχη και αριστοκρατική, η Κέριγκαν άρχισε να καρπώνεται τα οφέλη του πιο παραδοσιακού κόσμου του πατινάζ και έλαβε αρκετές εμπορικές διαφημίσεις».
Η Αμερικανίδα αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ Τόνια Χάρντινγκ (στο κέντρο), ακούει τη βαθμολογία της με τη χορογράφο της Έρικα Μπάκατς (αριστερά), και την προπονήτρια Νταϊάν Ρόουλινσον (δεξιά), αφού ολοκλήρωσε το πρόγραμμα ελεύθερου πατινάζ, στις 25 Φεβρουαρίου 1994, στο Χάμαρ της Νορβηγίας. Πηγή: AP Photo/Doug Mills
Όπως διευκρινίζεται, «η Χάρντινγκ δεν έπαιρνε τίποτα από όλα αυτά. Για να πάρει διαφημίσεις και χρήματα, έπρεπε να κερδίσει το χρυσό μετάλλιο στο Λίλεχαμερ και για εκείνη αυτό σήμαινε να εξαλείψει την Κέριγκαν ως αντίπαλο».
Κεντρική φωτ.: H πατινέρ Τόνια Χάρντινγκ από το Πόρτλαντ, Όρεϊ, κάνει πατινάζ στο τμήμα ελεύθερου πατινάζ του διαγωνισμού καλλιτεχνικού πατινάζ γυναικών στους XVI Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αλμπέρβιλ της Γαλλίας. 21 Φεβρουαρίου 1992. Πηγή: AP Photo/John Gaps,File
