Ένας από τους κύριους εκπρόσωπους του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, βραβευμένος σκηνοθέτης, ηθοποιός και συγγραφέας, ο Λάκης Παπαστάθης, «έφυγε» από τη ζωή τα ξημερώματα της Τετάρτης, σε ηλικία 79 ετών.
Πολύπλευρα δημιουργικός άνθρωπος, ο Λάκης Παπαστάθης (γενν. 1953, Βόλος) άφησε το αποτύπωμά του σε ποικίλες μορφές τέχνης και διαφορετικά μέσα έκφρασης (κινηματογράφος, τηλεόραση, λογοτεχνία, κριτική, μεταξύ άλλων.). Θεωρείται επίσης ένας από τους θεμελιωτές του πολιτιστικού ντοκιμαντέρ στην ελληνική τηλεόραση, κυρίως μέσω της εκπομπής «Παρασκήνιο» την οποία δημιούργησε μαζί με τον σκηνοθέτη Τάκη Χατζόπουλο.
Η εκπομπή άρχισε να προβάλλεται στην ΕΡΤ το 1976, έκανε περισσότερα από 900 επεισόδια, και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της ελληνικής τηλεόρασης, για τη διεισδυτικότητα της έρευνας, την ποιότητα της καταγραφής και της ευαισθησίας, με την οποία προσέγγιζε πρόσωπα και θέματα.
Απόφοιτος του Κέντρου Σπουδών Κινηματογράφου, ο Λάκης Παπαστάθης ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του το 1963, σκηνοθετώντας μικρού και μεγάλου μήκους κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες απέσπασαν επαίνους για την αισθητική αρτιότητα και το βάθος του περιεχομένου τους, καθώς και πλήθος βραβείων.
Η κινηματογραφική του πορεία επηρεάστηκε καθοριστικά από την «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού, στην οποία ταινία είχε εκτελέσει καθήκοντα βοηθού σκηνοθέτη και βασικού συντελεστή για την ολοκλήρωση της παραγωγής. Αργότερα, εξέδωσε («Πατάκης», 2006) την εκτενή μονογραφία «Όταν ο Δαμιανός γύριζε την Ευδοκία», ειδικά αφιερωμένη στο παρασκήνιο μιας ταινίας-σταθμού στην ιστορία του νέου ελληνικού κινηματογράφου.
Φιλμογραφία και διακρίσεις
Τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες σκηνοθέτησε συνολικά ο Λάκης Παπαστάθης. Πρόκειται για τις ταινίες «Τον καιρό των Ελλήνων» (1981), «Θεόφιλος» (1987), «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» (2001, βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Γεωργίου Βιζυηνού) και «Ταξίδι στη Μυτιλήνη» (2010), οι οποίες τιμήθηκαν με βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ενδεικτικά, η ταινία «Θεόφιλος» συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου (1980), ενώ «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» συμμετείχε στο επίσημο πρόγραμμα στο Φεστιβάλ του Τορόντο (2001).
Νωρίτερα, το 1972, η ταινία «Γράμματα από την Αμερική» απέσπασε το βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Εκτός αυτών, ο Λάκης Παπαστάθης σκηνοθέτησε ιστορικά ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο της σειράς «Αναζητώντας τη Χαμένη Εικόνα», η οποία στηρίχθηκε αποκλειστικά σε κινηματογραφικά ντοκουμέντα. Το κύκνειο άσμα του στη μικρή οθόνη ήταν η σκηνοθεσία εκπομπών στο πλαίσιο της σειράς «Υστερόγραφο» της ΕΡΤ, έως και το 2022.
Η ενασχόληση με τη λογοτεχνία
Η ενασχόληση του Παπαστάθη με τη λογοτεχνία ήταν εκείνη που έκανε το κινηματογραφικό του βλέμμα μοναδικό. «Ξεκίνησα κάνοντας σινεμά επηρεασμένος από τη λογοτεχνία και τώρα γράφω λογοτεχνικά κείμενα που τα έχει καθορίσει ο τρόπος αφήγησης του κινηματογράφου» είχε πει (2011) σε μια συνέντευξή του στο «Βήμα».
Εκτός από το βιβλίο για την «Ευδοκία», έγραψε τέσσερις συλλογές διηγημάτων: «Η νυχτερίδα πέταξε» (εκδ. «Νεφέλη», 2002), «Η Ήσυχη και άλλα διηγήματα» (εκδ. «Νεφέλη», 2005), «Το καλοκαίρι θα παίξει την Κλυταιμνήστρα» (εκδ. «Πόλις», 2011) και «Ο δάσκαλος αγαπούσε το βωβό σινεμά» (εκδ. «Πόλις», 2014).
Συλλυπητήριο μήνυμα Λίνας Μενδώνη
«Στις ταινίες του και μέσα από την ποιητικότητα των εικόνων του, είτε πρόκειται για μυθοπλασία είτε για ντοκιμαντέρ, περνούν ο Θεόφιλος, ο Βιζυηνός, ο Παπαδιαμάντης, οι λαϊκές παραδόσεις, η θρησκευτικότητα, οι δεσμοί με τον τόπο και την πατρίδα» σημειώνει, μεταξύ άλλων, η Λίνα Μενδώνη στο συλλυπητήριο μήνυμά της. Το τηλεοπτικό «Παρασκήνιο».
