Ακόμα και για τους γνώστες του ζητήματος επιστροφής των Παρθενώνειων γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο, η ιστορική «στροφή» των Times του Λονδίνου ως προς το θέμα αυτό αποτέλεσε τεράστια και πολύ ευχάριστη έκπληξη. Τίποτα δεν προοιωνιζόταν, ακόμα και τις τελευταίες ημέρες, πως η βρετανική εφημερίδα θα μεταστρεφόταν. Δεν υπήρξαν ενδείξεις, δεν υπήρξαν διαρροές, δεν υπήρξαν ακριτομυθίες, υπήρξε μόνο η αποκάλυψη, με το προχθεσινό κύριο άρθρο της εφημερίδας, όπου δηλώνεται ορθά- κοφτά: «Τα γλυπτά ανήκουν στην Αθήνα. Τώρα πρέπει να επιστρέψουν»! Λογικά, θα πρέπει να ξαφνιάστηκαν πολύ στη γηραιά Αλβιώνα. Θα πρέπει μήπως και να ανησυχήσουν; Ας το διερευνήσουμε.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα δεν έχει να κάνει άλλο κάτι ειδικά προς το θέμα, παρά να συνεχίσει την καλή δουλειά που έχει ξεκινήσει υπό την καθοδήγηση του ίδιου του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη. Είναι φανερό πως δεν θα επαναπαυθούμε στις δάφνες μας, αλλά, πράγματι, θα πρέπει να γιορτάσουμε τη νέα στάση των Times, μιας μεγάλης εφημερίδας με ιδιαίτερη επιρροή στη Μεγάλη Βρετανία, όπως και παγκοσμίως. Αποτελεί μεγάλη επιτυχία και ας τη χαρούμε.
Στη θέση της βρετανικής κυβέρνησης, πάντως, οιοσδήποτε ασχολείται με αυτό το θέμα, θα έπρεπε να ανησυχεί. Από τον πρωθυπουργό μέχρι τους επιτρόπους (trustees) του Βρετανικού Μουσείου, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Πολιτισμού και άλλων αξιωματούχων. Διότι, ως μεγάλη εφημερίδα, που γνωρίζει και να μετρά και να ζυγιάζει καλά τις καταστάσεις, έβαλε με ένα δημοσίευμα τους πάντες να τρέχουν!
Τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές του κυρίου άρθρου των Times για την επιστροφή των γλυπτών στην Ελλάδα; Ήταν σε γνώση της βρετανικής κυβέρνησης το «μπαμ» που έκανε το κείμενο και η καινούργια τοποθέτηση; Είμαστε πιο κοντά στην επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα που άρπαξε ο Έλγιν;
Το πρώτο που θέλησαν να δηλώσουν ξεκάθαρα, και το έκαναν χωρίς καν να το αναφέρουν, ήταν: Αφήστε στην άκρη το Βρετανικό Μουσείο. Δεν είναι αυτό αρμόδιο. Είναι η κυβέρνηση, και, εν ολίγοις, το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Εάν και εφόσον υπάρξει η πολιτική βούληση, είναι εύκολο να γίνει.
Εξαγορά σε τιμή κόστους, προτείνει η εφημερίδα, κάτι που ασφαλώς δεν μπορεί να συμβεί και δεν έχει προηγούμενο. Οι 35 χιλιάδες στερλίνες που πήρε τότε ο Έλγιν ήταν υπολογίσιμο ποσό σε σχέση με τον μέσο μηνιαίο μισθό εργάτη που ήταν 12 στερλίνες. Θα έπρεπε να συμφωνήσουμε και να γίνουν οι σχετικές αναγωγές, πάντως δεν θα χρειαστεί, επειδή δεν θα πληρώσουμε κι από πάνω για να πάρουμε τα κλεμμένα.
Υπεύθυνη η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, λοιπόν, ένα το κρατούμενο. Δεύτερο κρατούμενο, το ρήμα «ανήκουν». Διαλύει τα τεχνητά εμπόδια περί «ιδιοκτησίας» της βρετανικής πλευράς. Αυτό μάλλον είναι ένα γερό χτύπημα στο επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου «αναγνωρίστε μας την κυριότητα και βλέπουμε». Ποια κυριότητα, όταν τα γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα, από την οποία αφαιρέθηκαν παράνομα;
Οι Times υπογραμμίζουν πως υπάρχει τεράστια πίεση για την επιστροφή, στην οποία το μουσείο και η κυβέρνηση, με τη δική τους υποστήριξη, αντιστάθηκαν. «Όμως οι καιροί και οι συνθήκες αλλάζουν» λέει στη συνέχεια το κείμενο. Δηλαδή, η εφημερίδα κάνει την προγραμματικού χαρακτήρα δήλωσή της, εφιστώντας την προσοχή πως δεν θα είναι προσωρινή, αλλά μόνιμη. Εφόσον αλλάζουν οι καιροί και οι συνθήκες, αλλάζουν και η Ηθική και η Πρακτική. (Τρίτο κρατούμενο. Τέλεια η σοδειά από αυτό το «δώρο»).
Εάν και εφόσον αποδειχθεί πως η βρετανική κυβέρνηση δεν γνώριζε κάτι για την πρόθεση της εφημερίδας, τότε βλέπουμε ότι όσο η Ελλάδα λειτουργεί σωστά, κάνει κινήσεις, βρίσκει συμμάχους, ζητά με άλλους τρόπους θραύσματα γλυπτών που βρίσκονται εκτός Ελλάδας, όσο παρουσιάζει κινητικότητα, εισπράττει και επιτυχίες. Η κατάθεση του θραύσματος από τη ζωφόρο, που είχε το μουσείο Σαλίνας στο Παλέρμο, και η προσπάθεια να παραμείνει αυτό στην Αθήνα, άνοιξε έναν δρόμο. Στο χέρι μας είναι πώς θα προχωρήσουμε.
Πριν κλείσουμε το κείμενο, ας θυμίσουμε ένα περιστατικό από την Ιστορία του ζητήματος: Το βρετανικό τηλεοπτικό κανάλι Channel 4 έκανε το 1996 μια εκπομπή για το επίμαχο θέμα της επιστροφής. Η εκπομπή τέλειωνε με τηλεφωνικό δημοψήφισμα. Πήραν μέρος περίπου 100.000 άτομα, με το 92% να ψηφίζει υπέρ της επιστροφής. Έκτοτε, άλλαξε εντελώς η Βρετανική κοινή γνώμη, και τάσσεται σταθερά υπέρ της επιστροφής στην πλειονότητά της.
Ας ελπίσουμε πως κάτι ανάλογο θα πετύχουμε και με τους Times.
