«Έχω απέραντη επιθυμία να δω και να αισθανθώ αυτά τα αρχαία θαύματα. Η δουλειά μου διψά για επαφή μαζί τους».
«… και όταν μπήκα στη Μεσόγειο, νόμιζα ότι ήμουν στον παράδεισο!»
Cy Twombly
Ο καλλιτέχνης με το «παιδικό, αλλά όχι παιδαριώδες σχέδιο», ο λάτρης της αρχαιότητας και της Μεσογείου, είχε δημιουργήσει πολλά έργα που «συνομιλούν» με τον αρχαίο κόσμο. Τριάντα από αυτά, θα «συνομιλήσουν» με 12 αρχαία έργα τέχνης. Και ο διάλογος, δεν μπορεί παρά να είναι θεϊκός.
«ΘΕΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» θα τιτλοφορηθεί αυτή η έκθεση, που θα συνδυάσει έργα της αρχαιότητας με έργα του σύγχρονου Αμερικανού καλλιτέχνη Cy Twombly. Θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από 25 Μαΐου έως 3 Σεπτεμβρίου και πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Cy Twombly Foundation.
Για πρώτη φορά, 30 έργα του Cy Twombly εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία και την επαφή του με την Ελλάδα θα παρουσιαστούν δίπλα σε 12 έργα της αρχαιότητας, ανοίγοντας ένα μοναδικό και πρωτότυπο διάλογο μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της σύγχρονης τέχνης. Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά σχέδια και γλυπτά του σύγχρονου καλλιτέχνη όπως: Αφροδίτη (1975), Παν (1975), Νίκη (1981), Απόλλων (1975), Διόνυσος (1975), Ορφεύς (1979), O θρήνος του Αρισταίου για το χαμό των μελισσών του (1973), Αφροδίτη Αναδυομένη (1979), τα οποία θα «συνομιλήσουν» με μια σειρά έργων της αρχαιότητας όπως o Κορμός Αναδυομένης Αφροδίτης από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου, το Ανάγλυφο με παράσταση Ορφέως, Ευρυδίκης και Ερμή από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, το Άγαλμα Διονύσου από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, το Αγαλμάτιο Απόλλωνος και το Ειδώλιο πτερωτής Νίκης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Λάτρης της ελληνικής μυθολογίας
Η γοητεία που άσκησε η Ελλάδα στον Cy Twombly είναι γνωστή. Αν και επισκέφθηκε τη χώρα μας για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1960, η ελληνική μυθολογία καταλαμβάνει σημαντική θέση στο έργο του ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Μόλις τη δεκαετία του 1970 ωστόσο εξερεύνησε σε βάθος την ελληνική ιστορία και μυθολογία, με αποκορύφωμα το αριστούργημά του, τον κύκλο Fifty Days at Iliam (Πενήντα Ημέρες στην Τροία), στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια. Το έργο αυτό το δημιούργησε τα καλοκαίρια του 1977 και 1978 στο ατελιέ του στο Bassano της Teverina, βόρεια της Ρώμης.
Ο τρόπος που επέλεξε ο Twombly να ανταποκριθεί στην καλλιτεχνική κίνηση αυτής της δεκαετίας που δεν θεωρούσε τη ζωγραφική σημαντική, ήταν να μεταμορφώσει τη ζωγραφική του σε γραφή. Αυτό ειναι εμφανές στα μεγάλης κλίμακας διάσημα ζωγραφικά έργα του Αφροδίτη και Απόλλων(1975), ή στα μεταγενέστερα, μνημειώδη έργα του, Ορφεύς (1979). Στα έργα του μνημόνευε συχνά τους θεούς του Ολύμπου, από τις μείζονες μορφές της Αφροδίτης, του Απόλλωνα και του Διονύσου μέχρι την Νίκη, τον Πάνα ή τον Αρισταίο.
Ο κρατήρας του Κλειτία
Ξεχωριστή θέση στο κέντρο της έκθεσης έχει ένας απρόσμενος επισκέπτης: το περίφημο αγγείο Francois, γνωστό και ως Κρατήρας του Εργότιμου και του Κλειτία, ένα ορόσημο στην ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής κεραμικής και αγγειογραφίας που για πρώτη φορά ταξιδεύει εκτός Ιταλίας, από το αρχαιολογικό μουσείο της Φλωρεντίας. Για το αγγείο Francois έχει λεχθεί ότι η μοναδικότητά του είναι τέτοια ώστε ακόμη και αν χάνονταν όλα τα άλλα αγγεία και διατηρείτο μόνο αυτό, θα ήταν ικανό να μιλήσει για την ελληνική μυθολογία και για τον κώδικα της αρχαϊκής ελληνικής τέχνης.
Την έκθεση επιμελούνται ο Καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και ο Jonas Storsve, Επιμελητής στο Centre Georges Pompidou στο Παρίσι και Επιμελητής της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης Cy Twombly στο Centre Georges Pompidou. Η έκθεση έκλεισε τις πύλες της πριν από λίγες ημέρες.
Η Πρόεδρος του Μουσείου, κα Σάντρα Μαρινοπούλου σημειώνει:
«Θεϊκοι διάλογοι: μία έκθεση όπου οι αρχαίοι θεοί θα συνομιλήσουν με τη σύγχρονη τέχνη. Ο Cy Τwombly, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους καλλιτέχνες που εμπνεύστηκε από την ελληνική μυθολογία έρχεται στο κυκλαδικό να εκτεθεί αναμεσα στους αρχαίους θεούς..
Εδώ και πολλά χρόνια είχα την επιθυμία να εκθέσουμε τον Cy στο Κυκλαδικό, γνωρίζοντας το πάθος και την αγάπη του για την Ελλάδα και την ιστορία της. Πέρσι το καλοκαίρι είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον Nicola Del Roscio Πρόεδρο του Cy Twombly Foundation και μαζί με τον Jonas Storsve, Επιμελητή της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης Cy Twombly που φιλοξενήθηκε πρόσφατα στο Centre Georges Pompidou, αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε αυτή την έκθεση. Σε συνεργασία με τον Νίκο Σταμπολίδη, για άλλη μια φορά στο μουσείο μας, οι αρχαιότητες θα παρουσιαστούν δίπλα στη σύγχρονη τέχνη.»
Συστηματική οργάνωση του διαλόγου
Και ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθηγητής Αρχαιολογίας Νίκος Σταμπολίδης: «Ο συνδυασμός και ο διάλογος ανάμεσα στην Αρχαιότητα και τη μοντέρνα και σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Αρκεί να θυμίσω εδώ την έκθεση του 2006 “Η μορφή της αρχής”. Ωστόσο, τώρα ξεκινά μια συστηματικότερη οργάνωση αυτού του διαλόγου. Από τη μια μεριά η παραστατική αρχαία ελληνική τέχνη σε συνδυασμό με την ελληνική μυθολογία και ποίηση, όπως αυτή εκφράζεται με τα αγάλματα, τα πήλινα ειδώλια και τη διήγηση των αγγειογραφιών. Από την άλλη, ένας σύγχρονος καλλιτέχνης που με εννοιολογικό (conceptual) και μινιμαλιστικό καλλιτεχνικό κώδικα, μετουσιώνει την αρχαιότητα στο τέλος του 20ου αιώνα. Άλλωστε, ο ίδιος ο Cy Twombly είχε πει: “Εχω απέραντη επιθυμία να δω και να αισθανθώ αυτά τα αρχαία θαύματα. Η δουλειά μου διψά για επαφή μαζί τους”».
Σύμφωνα με τον Jonas Storsve: «Ο ελληνικός κόσμος έπαιξε τεράστιο ρόλο για τον Cy Twombly. Aνάμεσα στους ήρωές του βρίσκουμε, αρχαίους θεούς, τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά και τον Αχιλλέα. Για έναν επιμελητή, η δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του Cy Twombly στην Αθήνα δίπλα σε έργων αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι μια συναρπαστική πρόκληση!».
Who is who
Ο Cy Twombly (1928 -2011) γεννήθηκε στο Lexington της Virginia. Ξεκίνησε να σπουδάζει ζωγραφική στο The Boston Museum School και στο Washington and Lee University στο Lexington. Το 1950 φοίτησε στο The Art Students League of New York, όπου έγινε φίλος με τον Robert Rauschenberg. Το 1951-52, φοίτησε επί σειρά εξαμήνων στο Black Mountain College της North Carolina, όπου παρακολούθησε μαθήματα που παρέδιδαν οι Robert Motherwell και Ben Shahn και γνώρισε τον John Cage.
Χάρις σε μια ταξιδιωτική υποτροφία από το Virginia Museum of Fine Arts του Richmond, ταξίδεψε στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αφρική το 1952-53, επισκεπτόμενος τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και το Μαρόκο, συνοδευόμενος, στο τελευταίο, από τον Rauschenberg. Πίσω στις Η.Π.Α, οι δυο τους μοιράστηκαν ένα στούντιο στην Fulton Street της Νέας Υόρκης και συμμετείχαν σε μια έκθεση στην Stable Gallery το φθινόπωρο του 1953.
Το 1959 παντρεύτηκε τη Βαρόνη Tatiana Franchetti και ο γιος τους Cyrus Alessandro γεννήθηκε την ίδια χρονιά.
Στη διάρκεια των επόμενων χρόνων περνούσε τους θερινούς μήνες ταξιδεύοντας στις χώρες της Μεσογείου -στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Αίγυπτο, την Τυνησία- ενώ συχνά περνούσε τον χειμώνα στη Νέα Υόρκη ή στο Lexington, όπου είχε νοικιάσει ένα στούντιο, ή άλλοτε πάλι στο Captiva Island της Florida μαζί με τον Rauschenberg. Από το 1983 μέχρι τον θάνατό του, έζησε και εργάστηκε στην Gaeta, ένα παραθαλάσσιο λιμάνι ανάμεσα στη Ρώμη και τη Νάπολη.
Για πολλά χρόνια το έργο του Twombly ήταν ευρύτερα γνωστό στην Ευρώπη παρά στις Η.Π.Α. Η Cy Twombly Gallery, ένα μουσείο αφιερωμένο αποκλειστικά στο έργο του, σχεδιάστηκε από τον Renzo Piano σε στενή συνεργασία με τον Twombly και άνοιξε τις πόρτες του το 1995 στο campus του Menil Collection στο Houston, Texas.
Ο Cy Twombly πέθανε σε ηλικία 83 χρόνων στις 5 Ιουλίου 2011 στη Ρώμη.
«ΘΕΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα», 25 Μαϊου-3 Σεπτεμβρίου 2017
