Στο Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο της 23ης Αυγούστου 1939 υπήρχε το γνωστό σήμερα μυστικό πρωτόκολλο για τον διαμελισμό της Πολωνίας. Πριν καν συμπληρωθεί μήνας, τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν και κατέλαβαν την ανατολική Πολωνία, ενώ ήδη από την 1η Σεπτεμβρίου οι ναζί είχαν κηρύξει τον πόλεμο στο πολωνικό κράτος. Τον Απρίλιο του 1940 οι Σοβιετικοί εκτέλεσαν με μια σφαίρα στο σβέρκο, στην περιοχή του Σμολένσκ, 23.000 Πολωνούς που αποτελούσαν την αφρόκρεμα της πολωνικής κοινωνίας. Η δυστυχής αυτή χώρα απελευθερώθηκε το 1989, δηλαδή μετά από μισόν αιώνα ανείπωτης δυστυχίας. Για ποιο λόγο υπήρξε το θύμα των δύο ολοκληρωτισμών; Διότι τόσο ο Χίτλερ όσο και ο Στάλιν τη θεωρούσαν μέρος του ζωτικού τους χώρου. Και υπό αυτή την αντίληψη ποτέ δε θα μπορούσε να είναι ελεύθερη και ανεξάρτητη.
Το παραπέτασμα κατέρρευσε και ενώ όλοι περιμέναμε να εξαφανιστεί το δόγμα της περιορισμένης κυριαρχίας, γνωστό και ως δόγμα Μπρέζνιεφ, αίφνης το είδαμε να αναβιώνει στις μέρες μας και να αφορά αυτή τη φορά την Ουκρανία. Διότι τα δεινά που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί αφορούν τη στέρηση του δικαιώματός τους να αποφασίζουν κυριαρχικά για το μέλλον τους. Με ποιους θα συμπορευθούν, με τι πολιτικό σύστημα θα ζήσουν, σε ποια πολιτισμική συλλογικότητα θέλουν να ενταχθούν. Βασικά δικαιώματα ενός κυρίαρχου κράτους.
Αυτές ακριβώς τις αρχές παραβίασε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όλα τα άλλα είναι υποσημειώσεις, είναι λεπτομέρειες που τις επικαλούνται και προβάλλουν όσοι θέλουν να χρυσώσουν το χάπι της εισβολής. Όσοι είτε δε θέλουν είτε δεν μπορούν να δουν – για τους δικούς τους λόγους – αυτή τη μεγάλη εικόνα. Για να το πω πιο απλά, η συμπαράσταση στην Ουκρανία αφορά τις αρχές και τις αξίες μας. Προφανώς, ο πρόεδρος Τραμπ, άτομο ανιστόρητο και με ρηχότητα πολιτικής σκέψης, βλέπει αλλιώς την πραγματικότητα. Έχοντας την αντίληψη πως η πολιτική είναι ένα διαρκές αλισβερίσι πιστεύει πως θα λύσει το ουκρανικό νομιμοποιώντας τον εισβολέα. Δίνοντας πολιτικό και ηθικό συγχωροχάρτι στον Πούτιν. Διότι όταν υιοθετεί τους τρεις από τους τέσσερις στόχους της ρωσικής εισβολής μετά από τρία χρόνια πολέμου, αυτό ακριβώς κάνει.
Παραβλέπω τον πρωτογονισμό της όλης διαδικασίας. Θα συζητήσει ο Τραμπ τη λύση του προβλήματος μόνο με τον θύτη, τον Πούτιν, χωρίς το θύμα. Και ερήμην και των παραδοσιακών του συμμάχων που είναι και άμεσα ενδιαφερόμενοι διότι στη δική τους ήπειρο μαίνονται οι μάχες.
Μπαίνω στην ουσία του προβλήματος. Τι μήνυμα στέλνει ο Αμερικανός πρόεδρος προς τη διεθνή κοινότητα με αυτή τη συμπεριφορά του; Το μήνυμα πως ο πιο ισχυρός αρπάζει ό,τι μπορεί να αρπάξει και θα έρθω εγώ και, μετά από ένα νταλαβέρι, θα τον επιβραβεύσω.
Έτσι, μεθαύριο, ο Τραμπ μπορεί να πει ότι η μισή Κύπρος ανήκει στην Τουρκία, έχοντας κατά νου πως τα κατεχόμενα προσφέρονται για τουριστικές μπίζνες.
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση; Θα μπορέσει να αντιδράσει σε αυτή τη βαρβαρότητα και τον πρωτογονισμό; Δεν το γνωρίζω. Το μόνο που με παρηγορεί είναι ότι κάποτε ο Στάλιν είχε αναρωτηθεί: «Ο Πάπας; Ποιος είναι αυτός; Πόσες μεραρχίες έχει;». Μπορεί βραχυπρόθεσμα να δικαιώθηκε, όμως σε βάθος χρόνου ο Πάπας του έκλεψε την Πολωνία συμβάλλοντας στην πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
