Το VOID Project Space άνοιξε αυτήν τη σεζόν τις πόρτες του με μια ευχάριστη έκπληξη: ανακοίνωσε το πρόγραμμα καλλιτεχνικής διαμονής (artist residency) του παρουσιάζοντας την πρώτη συμμετέχουσα καλλιτέχνιδα, την Alix Marie. Η καλλιτέχνιδα βραβεύθηκε φέτος με το Bραβείο Portfolio Review και πρόσφατα, μάλιστα, το έργο της τυπώθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις Morel Books στο Λονδίνο. Γνώριζα το έργο της από μία διπλή έκθεση που έκανε, μαζί με την Mia Dudek, νωρίτερα φέτος στην γκαλερί Roman Road στο Λονδίνο, καθώς και από τη συμμετοχή της στην έκθεση Το Σώμα Είναι Νίκη και Ήττα των Ονείρων από την K-Gold Temporary Gallery στο νησί της Λέσβου. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις εκθέσεις στις οποίες έχει λάβει μέρος η καλλιτέχνιδα από το 2011 που αποφοίτησε με έπαινο από το Κολλέγιο Central Saint Martins στο Λονδίνο, το οποίο ακολούθησε ένα μεταπτυχιακό στη φωτογραφία στο Royal College of Art. Συναντηθήκαμε ένα ηλιόλουστο πρωινό κοντά στο VOID, για να συζητήσουμε για το ενδιαφέρον της τόσο στη γλυπτική όσο και στη φωτογραφία, τις διαφορετικές πτυχές του έργου της, το ενδιαφέρον της για την αρχαία ελληνική μυθολογία, αλλά και το γιατί αποφάσισε να αφήσει το Λονδίνο μετά από δέκα χρόνια.
Συνέντευξη στην Αννίτα Αποστολάκη
Τα Νέα της Τέχνης: Πώς αποφάσισες να αφήσεις το Λονδίνο και να έρθεις στην Αθήνα για μια διαμονή στο VOID;
Alix Marie: Αρχικά ήρθα στην πόλη για την documenta 14, αλλά με ενδιέφερε περισσότερο η ίδια η Αθήνα. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς τους καλλιτέχνες να είμαστε συνδεδεμένοι με την πραγματικότητα και την πραγματική ζωή, και εδώ δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Ήμουν τυχερή που το VOID επικοινώνησε μαζί μου για να κάνω μια διαμονή εδώ έως τα μέσα Δεκέμβρη, γιατί είχα πραγματικά κουραστεί με το κόστος ζωής στο Λονδίνο. Έρχεσαι μονίμως αντιμέτωπος με το δίλημμα: δουλεύω με πλήρη απασχόληση για να καλύψω τα έξοδά μου και εγκαταλείπω την τέχνη ή φεύγω από την πόλη και κάνω τέχνη; Έτσι, αποφάσισα ότι είχα ανάγκη από λίγο μεσογειακό αέρα και η Αθήνα ήταν το τέλειο αντίδοτο. Εδώ είναι πιο εύκολο για τους καλλιτέχνες να επιβιώσουν με μια δουλειά μερικής απασχόλησης και να παράγουν τέχνη που να είναι εμπνευσμένη από την Αθήνα και με την Αθήνα. Το θέμα είναι να φέρουμε πίσω την ανθρωπιά στην τέχνη. Σε ένα σημείο, εάν πρόκειται να ζήσεις ως καλλιτέχνης, -κάτι το οποίο δεν είναι εύκολο, ιδίως αν είσαι γυναίκα-, πρέπει να υπάρχει κάτι που να το κάνει να είναι κάτι παραπάνω από επάγγελμα και μπίζνα.
Είναι οι καλλιτεχνικές διαμονές μια εμπειρία που σε εμπλουτίζει;
Αγαπώ τις καλλιτεχνικές διαμονές, γιατί βγαίνεις από τη ζώνη ασφαλείας σου και βρίσκεσαι διαρκώς αντιμέτωπος με προκλήσεις, ακόμη και όταν προσπαθείς να βρεις τα υλικά σου. Δουλεύω με τόσες διαφορετικές τεχνικές που δεν μπορώ να γνωρίζω τα πάντα. Γι΄αυτό περιφέρομαι, μιλάω σε κόσμο και προσπαθώ να τους εξηγήσω τι θέλω να κάνω και πώς μπορούν να με βοηθήσουν να το επιτύχω. Κάθε μεγάλο πρότζεκτ σου διδάσκει κάτι, πώς να παίρνεις ρίσκα και να πειραματίζεσαι με τελείως διαφορετικά πράγματα. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι δουλεύω.
Τι είχε πιο πολύ ενδιαφέρον στη διαμονή σου στο Μουσείο Victoria & Albert;
Είχε πολύ ενδιαφέρον το επιστημονικό τμήμα τους και το στάδιο που έχουν πριν προχωρήσουν στη συντήρηση. Περνούν από ακτίνες Χ τα γλυπτά, για να καταλάβουν τι υπάρχει μέσα πριν τα συντηρήσουν. Αυτό με έκανε να σκεφτώ τη σχέση με τη φωτογραφία. Έτσι, πήρα πατριαρχικές φιγούρες από την αίθουσα της Ιταλικής Αναγέννησης και έφερα τα μέσα-έξω, ώστε να μοιάζουν με φωτογραφίες. Σε αυτά τα έργα προσπάθησα να δώσω μέγεθος και διαστάσεις στη φωτογραφία, κάνοντας το γλυπτό επίπεδο.
© Alix Marie & Roman Road
Μέχρι στιγμής, τι είναι αυτό που σου αρέσει περισσότερο στην αθηναϊκή καλλιτεχνική σκηνή;
Εξεπλάγην που βρήκα εδώ ανθρώπους από διάφορες φάσεις της ζωής μου, οι οποίοι έχουν έρθει εδώ για να ανοίξουν τους δικούς τους εκθεσιακούς χώρους, όπως τον Matthieu Prat, έναν από τους ιδρυτές του ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ, ή την Noemi Niederhauser, ιδρύτρια του A - DASH, με την οποία έκανα τη διαμονή στο V&A. Αλλά το καλύτερο είναι ότι ποτέ πριν δεν είχα τόσο δυνατά αισθήματα για την τέχνη, όπως έχω εδώ, καθώς πάντα είχα μια εμμονή με την αρχαία ελληνική μυθολογία, από την οποία παίρνω πολλή έμπνευση.
Στο έργο σου φαίνεται ότι σε ενδιαφέρει πολύ το σώμα. Πώς συνδέεται η μυθολογία και οι αλληγορίες της με αυτό;
Οι μύθοι χαίρουν μεγάλης εκτίμησης γιατί αποτελούν μέρος ευγενών αρχαίων πολιτισμών, όπως ο δικός σας. Αλλά αν τους κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά και το τι συμβαίνει σε αυτούς, θα ξεκινήσει να αναρωτιέται πόσο πουριτανοί έχουμε γίνει και πόσο οπισθοδρομική έχει γίνει η νοοτροπία μας σήμερα ώστε να ασκούμε κριτική στη βία και το σεξ σε ταινίες. Για μένα, υπάρχουν πολλά κλειδιά στους μύθους που βοηθούν να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα πράγματα σήμερα. Υπάρχουν τόσα έντονα πράγματα για το σώμα μέσα σε αυτούς. Νομίζω ότι το πιο ισχυρό στοιχείο τους είναι η μεταμόρφωση, με διαφορετικούς τρόπους: οι μορφές μετατρέπονται σε κάτι άλλο, όπως ένα δέντρο, ή υπάρχουν μορφές που είναι μισές ζώα και μισές άνθρωποι.
Πώς αποφάσισες να το γυρίσεις από τη γλυπτική στη φωτογραφία;
Στην έκθεση της πτυχιακής μου στο Central Saint Martins έκανα 12 κεραμικά προπλάσματα το σώματός μου, τα οποία μπορούσα να φορέσω ως πανοπλία και με τα οποία περιφερόμουν, χάρη στην ελαφρότητα του πηλού. Αυτό το έργο ήταν εμπνευσμένο από την εμμονή μου με το μύθο του Πυγμαλίωνα. Ήταν, επίσης, κατακερματισμένο και μου έφερε συνειρμούς για τον κατακερματισμό της φωτογραφίας. Έτσι, ήθελα να προσπαθήσω να αναμείξω την όραση με την αφή. Ζορίστηκα κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στη φωτογραφία, γιατί είχα συνηθίσει να αγγίζω πράγματα και να λερώνω τα χέρια μου με τη γλυπτική. Τα πάντα στο έργο μου έχουν να κάνουν με μια προσπάθεια να βρω μια ισορροπία μεταξύ του οπτικού και του απτικού.
© Alix Marie & Roman Road
Πώς μεταμορφώνεις τα υλικά σου έτσι ώστε η επιφάνεια να μοιάζει με δέρμα;
Μεγάλο μέρος της πρακτικής μου έχει να κάνει με τη μετατροπή της φωτογραφίας σε γλυπτό. Από πολλές απόψεις, η φωτογραφία είναι το εντελώς αντίθετο από τη γλυπτική. Γι' αυτό, αυτό που με ενδιαφέρει είναι η σχέση ανάμεσα στα δύο. Κάτι με το οποίο δούλεψα στο μεταπτυχιακό μου είναι η ομοιότητα της επιφάνειας του τυπώματος με την επιφάνεια του δέρματος. Μια φωτογραφία γίνεται αντικείμενο όταν κοπεί η επιφάνειά της. Για την εγκατάσταση στην έκθεση του μεταπτυχιακού μου στο Royal College of Art, εκτύπωσα κοντινές φωτογραφίες του σώματος του αγοριού μου, τις τύπωσα και τις βούτηξα σε κερί. Έπειτα, τις τσαλάκωσα, τις σκάναρα και τις επανατύπωσα 200 φορές, δίνοντάς τους τη μορφή γλυπτών και την εικόνα του κρέατος.
Έχει να κάνει αυτό με το ότι, ως ανθρώπινα όντα, είμαστε κι εμείς κρέας, το οποίο καταβροχθίζεται μέσα από τη φωτογραφία;
Αυτή είναι η λέξη-κλειδί: καταβροχθίζω. Ο λόγος που πήγα στο RCA ήταν η θεωρία του Olivier Richon The Devouring Eye. Το δοκίμιο αποκαλεί τη φωτογραφική κάμερα ως πεπτικό σωλήνα, λόγω της γειτνίασής της με το στόμα περισσότερο απ' ό,τι με το μάτι, συνδέοντας τη φωτογραφία με την πέψη και τον κανιβαλισμό.
Ποια θα έλεγες ότι είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου σου;
Υπάρχουν τρία στοιχεία που είναι πάντα εκεί: η μυθολογία (και η αφήγηση γενικά), τα αυτοβιογραφικά στοιχεία και ο φεμινισμός, με μια εστίαση περισσότερο στη γυναικεία επιθυμία και σεξουαλικότητα. Τα πιο επιτυχημένα πρότζεκτς μου έχουν αυτά τα στοιχεία, αναμεμειγμένα με το ενδιαφέρον μου για το συνδυασμό γλυπτικής και φωτογραφίας. Είναι σημαντικό για μένα το να τα ενσωματώνω όλα, όταν κάνω ένα έργο, και φυσικά, όταν βρίσκομαι σε μια άλλη πόλη, κάνω πολλή έρευνα και προσπαθώ να βάλω ένα μεγάλο μέρος από την ιστορία της πόλης μέσα στο έργο.
© Alix Marie & Materia Gallery
Αυτό έκανες και στην πρόσφατη ατομική έκθεσή σου La Femme Fontaine στη Materia Gallery στη Ρώμη;
Είχα ενθουσιαστεί με τα σιντριβάνια στη Ρώμη και γι' αυτό αποφάσισα να κάνω μια εγκατάσταση με νερό. Έφτιαξα προπλάσματα του σώματός μου σε τσιμέντο, μπλέκοντας το μύθο της Νιόβης με τη φάση ερωτικής απογοήτευσης που περνούσα τότε, καθώς είχα χωρίσει πρόσφατα. Χρησιμοποίησα τσιμέντο, γιατί ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ένας λόγος για τον οποίο οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μια τόσο μεγάλη αυτοκρατορία ήταν το ότι μπορούσαν να χτίσουν τσιμεντένιες γέφυρες. Επίσης, στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θεωρούσαν ότι εμείς οι γυναίκες έχουμε χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος λόγω περιόδου και των άλλων υγρών που παράγουμε. Το υγρό στοιχείο είναι άμεσα συνδεδεμένο με το συμβολισμό της γυναίκας.
Πώς αντιδρά ο κόσμος στα έργα σου;
Είτε θα τα μισήσουν είτε θα τα αγαπήσουν. Αλλά με ενδιαφέρει περισσότερο το γιατί αντιδρά έτσι. Δούλευα πολύ με την αυτοπροσωπογραφία και το φεμινισμό, αλλά σταδιακά κουράστηκα να κάνω μόνο αυτό. Το πολιτικό στοιχείο του έργου μου είναι η προσπάθεια να πολεμήσω ενάντια στη μη-αποδοχή του σώματός μας. Γιατί κανείς δεν αντιδρά απέναντι σε μια φωτογραφία ενός δαχτύλου όταν το βλέπουν στις διαφημίσεις, αλλά όταν βλέπουν την ίδια εικόνα πάνω σε χαρτόνι σε μια γκαλερί την βρίσκουν αηδιαστική, ακόμα και αν δεν έχει κάτι το παράξενο;
© Alix Marie & Roman Road
Γι' αυτό σε πολλά έργα σου, όπως, για παράδειγμα, το Orpheus, εστιάζεις σε λεπτομέρειες και μέρη του σώματος αντί στο σώμα ως όλον;
Ο τρόπος με τον οποίο δουλεύω γύρω από το σώμα είναι ο κατακερματισμός και η αντικειμενοποίηση. Με ενδιαφέρουν πολύ οι λεπτομέρειες γιατί φέρουν ένα είδος αφαίρεσης, η οποία μπορεί να σε πάει κάπου αλλού. Όταν κάνω γλυπτική φτιάχνοντας προπλάσματα ενός δεδομένου σώματος σε μια δεδομένη στιγμή, είναι το ίδιο με τη φωτογραφία, γιατί προσπαθώ εξίσου να απεικονίσω το μοναδικό αποτύπωμα αυτού του σώματος.
Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σου σχέδια;
Αυτό που προσπαθώ τώρα να κάνω είναι να τυπώσω πάνω σε κεραμικό. Το ενδιαφέρον μου στην ανάμειξη κεραμικής και φωτογραφίας υπήρχε πάντοτε και ήταν κάτι που ήθελα να κάνω πριν έρθω εδώ, αλλά αγχωνόμουν για το πώς θα το έκανα. Όταν ήρθα εδώ και καθώς κοιτούσα φωτογραφίες που τράβηξα κατά τη διάρκεια της documenta 14, βρήκα μία φωτογραφία μιας ταφόπλακας με μια φωτογραφία τυπωμένη πάνω σε κεραμικό από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Μπορεί να ακούγεται λίγο μακάβριο, αλλά η φωτογραφία έχει να κάνει με το θάνατο. Οι απαρχές της φωτογραφίας βρίσκονται στη μετά θάνατον φωτογραφία. Εάν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για το ίχνος ενός ανθρώπου που θα κρατήσει για πάντα, από μία άποψη, η φωτογραφία βασικά αντικατέστησε τις επιθανάτιες μάσκες και τελετές. Οπότε τώρα προσπαθώ να εξερευνήσω τo πώς μπορώ να δουλέψω με τους ανθρώπους που το κάνουν αυτό και να προσπαθήσω να τους εξηγήσω τι θέλω να κάνω, ώστε να το κάνω.
Περισσότερα για το έργο της Alix Marie στο: www.alixmarie.com
