Τι περιμένεις να δεις πάνω στην πλατεία Εξαρχείων; Σίγουρα όχι ένα κυριλέ μεσιτικό γραφείο! Και όμως, αυτό ακριβώς είναι που δημιούργησε το, γνωστό για τον ανατρεπτικό χαρακτήρα και το υποδόριο χιούμορ του, εικαστικό δίδυμο Bildstein | Glatz για την εγκατάστασή του, με τίτλο "Athens for Real", που βρίσκεται στο χώρο της cheapart στα Εξάρχεια. Μιλήσαμε, λοιπόν, με το Matthias Bildstein για να μάθουμε αρχικά από πού προέκυψε η έμπνευση για αυτό το έργο, καταλήγοντας να συζητάμε για το πόσο ελκυστική είναι η Αθήνα για το διεθνή κόσμο της τέχνης σήμερα, αλλά και για το πόσο εύκολο είναι πλέον να δημιουργήσεις μία ψεύτικη αλήθεια.
Συνέντευξη στην Αννίτα Αποστολάκη
Πώς προέκυψε η ιδέα για το "Athens for Real"?
Συζητούσαμε με την γκαλερί για τις ημερομηνίες της επόμενης έκθεσής μας εδώ και συνειδητοποιήσαμε ότι τα εγκαίνια θα συνέπιπταν με την εβδομάδα που θα άνοιγε η documenta 14 στην Αθήνα. Οπότε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε τι σημαίνει το να έρχεται η documenta εδώ στην Αθήνα, που είναι πλέον σε μια μόνιμη περίοδο κρίσης, αλλά και τον κόσμο που θα έρθει εδώ γι' αυτόν το λόγο. Είχαμε ακούσει ιστορίες για φίλους που έρχονταν εδώ και νοίκιαζαν σπίτια σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, οπότε σκεφτήκαμε: γιατί να μην κάνουμε ένα πρακτορείο και να αρχίσουμε να πουλάμε σπίτια στην Αθήνα;
Δηλαδή, όντως αυτό κάνετε εδώ; Εσείς είστε οι διαμεσολαβητές για την αγορά;
Φυσικά. Έχουμε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται κανείς για να αγοράσει αυτά που θα δείτε να διαφημίζονται στο χώρο. Τα σπίτια, τα διαμερίσματα και τα οικόπεδα είναι αληθινά. Για την ακρίβεια, θα βρείτε μερικά πολύ ενδιαφέροντα: βρήκαμε διαμερίσματα των 50-70 τ.μ. από 5.000, 6.000 και 15.000 ευρώ. Το αγαπημένο μου είναι ένας χώρος σχεδόν 400 τ.μ. που πωλείται έναντι 28.000 ευρώ! Για κάποιον μπορεί να είναι πολλά λεφτά, αλλά μπορείς να κάνεις τόσα πράγματα με έναν τέτοιο χώρο -μόνος σου ή και με άλλους καλλιτέχνες.
Σε βλέπω ενθουσιασμένο! Πόσο θα κόστιζε ένας αντίστοιχος χώρος στη Βιέννη (σ.σ. όπου διαμένει)?
Αυτό είναι το θέμα: στη Βιέννη ή ακόμα και στο Βερολίνο είναι πολύ δύσκολο πλέον να βρεις έναν τέτοιο χώρο. Η Βιέννη αναπτύσσεται τόσο γρήγορα τα τελευταία δέκα χρόνια που ακόμη κι αν βρεις έναν τέτοιο χώρο, ας πούμε ότι θα έπρεπε να πολλαπλασιάσεις x100 το ποσό που χρειάζεσαι εδώ για να τον αγοράσεις. Πριν δέκα χρόνια, όλοι μετακόμιζαν στο Βερολίνο ακριβώς γι' αυτόν το λόγο. Ποτέ δεν ξέρεις τι κόσμος μπορεί να έρθει στην Αθήνα. Ένας συλλέκτης μπορεί να έρθει εδώ και να αποφασίσει να αγοράσει ένα σπίτι.
Εσείς θα αγοράζατε κάτι από αυτά που πουλάτε;
Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές σκεφτήκαμε να αγοράσουμε κάποια από αυτά, για να έχουμε και εδώ ένα εργαστήριο!
Και γιατί δεν το κάνετε;
Γιατί όπου και να πας χρειάζεσαι ένα χρηματικό απόθεμα, ακόμη κι αν δώσεις μόνο 5.000 ευρώ για να το αγοράσεις: πρέπει να σκεφτείς το πόσο συχνά θα ταξιδεύεις στην άλλη χώρα που θα κάνεις το εργαστήριό σου, τη φορολογία, τα έξοδα για τη συντήρηση του χώρου. Βέβαια, γι' αυτό ακριβώς είναι εδώ το πρακτορείο μας, για να σας βοηθήσει με όλες αυτές τις λεπτομέρειες! Η Αθήνα έχει τα τρία βασικά συστατικά που κατά τη γνώμη μου χρειάζεται στη ζωή του ένας καλλιτέχνης: το πιο βασικό είναι το να αισθάνεται ευπρόσδεκτος από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και αυτό είναι το πρώτο πράγμα που νιώθεις εδώ. Έχω γνωρίσει καταπληκτικούς και ενδιαφέροντες ανθρώπους που δουλεύουν εδώ. Το δεύτερο πιο σημαντικό είναι τα υλικά και εδώ, ειδικά γύρω από τα Εξάρχεια, μπορείς να βρεις κυριολεκτικά τα πάντα. Και το τρίτο είναι το να βρεις ένα μέρος για να μείνεις και να δουλέψεις, κάτι το οποίο είναι οικονομικό εδώ. Οπότε γιατί όχι;
Φαίνεται να σας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι οικονομικές προεκτάσεις της τέχνης. Βρίσκετε ομοιότητες μεταξύ της κτηματομεσιτικής αγοράς και της αγοράς της τέχνης;
Η αγορά της τέχνης είναι μία τρέλα! Υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που δίνουν απίστευτα ποσά για ένα έργο τέχνης. Αλλά εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο το φαινόμενο του εξευγενισμού του αστικού χώρου μέσω της τέχνης. Τώρα με την κρίση εδώ, κάποιος μπορεί να κάνει μια μικρή επένδυση και να βγάλει τρελό κέρδος. Από μια άποψη, είναι τρομακτικό. Και αυτό αναρωτηθήκαμε όταν ξεκινούσαμε αυτό το έργο: γιατί βρίσκεται η documenta στην Αθήνα;
Εσείς γιατί πιστεύετε;
Ειλικρινά, δεν έχουμε απάντηση. Αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το κομμάτι του εξευγενισμού: φέρνεις καλλιτέχνες σε ένα μέρος, γίνεται ξαφνικά πιο ζωντανό και χιπ, με αποτέλεσμα να μετακομίσουν περισσότεροι άνθρωποι εκεί. Θα είναι ενδιαφέρον αν η documenta έχει αυτόν τον αντίκτυπο σε τόσο λίγο χρόνο. Οπότε το τι μπορεί να συμβεί μετά και ποια ήταν η πραγματική πρόθεση ήταν ερωτήματα που θέλαμε να θέσουμε και αυτό είναι το νόημα του έργου. Με έναν πολύ απλό και ευθύ τρόπο, θέλουμε να θέσουμε αυτό το ζήτημα, πηγαίνοντάς το στα άκρα: με ένα κτηματομεσιτικό γραφείο. Θα ερχόταν η documenta εδώ αν δεν υπήρχε αυτή η οικονομική και πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα;
Εσείς τι γνώμη έχετε σχηματίσει για αυτήν, ως καλλιτέχνες που έρχονται εδώ και κάποια χρόνια στην Ελλάδα;
Το τρελό είναι ότι όσο περισσότερα μαθαίνουμε και όσο περισσότερες ιστορίες ακούμε από διάφορους ανθρώπους εδώ, τόσο πιο πολύ μπερδευόμασταν. Ξεκινήσαμε με μία πολύ απλή ερώτηση και στην πορεία διερωτώμασταν συνεχώς για το αποτέλεσμα. Η κατάσταση απ' έξω φαίνεται πολύ απλή και ξεκάθαρη, αλλά όσο πιο πολύ το ψάχνεις, τόσο πιο πολύ προκύπτουν ερωτήματα και πράγματα που ανακαλύπτεις και πρέπει να κατανοήσεις. Για παράδειγμα, μια που αναφερόμαστε στο πόσο φθηνό είναι το να αγοράσεις σπίτι εδώ, στην πορεία καταλάβαμε ότι το να έχεις σπίτι εδώ είναι ευχή και κατάρα μαζί για τον περισσότερο κόσμο, γιατί πλέον οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν τα λεφτά για να πληρώσουν τους φόρους. Αυτό είναι κάτι που δεν είχαμε συνειδητοποιήσει πιο πριν -πόσο δύσκολη έχει γίνει πια η κατάσταση για τους Έλληνες. Ελπίζουμε να βελτιωθούν τα πράγματα και να υπάρξει ένα μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας, ειδικά για τους νέους που χρειάζονται δουλειές.
Θα έλεγες ότι υπάρχει και μια εγγενής αντίθεση μεταξύ ψεύτικης και πραγματικής ταυτότητας στο έργο σας;
Αυτό το έργο είναι περισσότερο για την οικειοποίηση: παίρνουμε ένα ολόκληρο επιχειρηματικό μοντέλο, το οικειοποιούμαστε και λέμε ότι αυτό είναι το έργο μας. Όμως, σε κάθε έργο που έχουμε κάνει μαζί με το Philip Glatz ως Bildstein | Glatz εδώ και σχεδόν δεκαπέντε χρόνια, θέλουμε να θέσουμε ερωτήματα γύρω από την ψεύτικη ταυτότητα. Κάνουμε ψεύτικο branding, γιατί μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα το τι χρειάζεται τελικά, τι γλώσσα, τι μέσα, για να στήσεις μία ιστορία και να την κάνεις τόσο πιστευτή, ώστε ο κόσμος να πιστεύει πραγματικά ότι είναι αληθινή.
Πώς σας φαίνεται που πλέον είναι τόσο εύκολο να χτίσεις μια εικόνα και να την παρουσιάσεις ως αληθινή μέσα από τα social media;
Νομίζω ότι στην εποχή μας, εάν ξέρεις πόσα να χειριστείς τα μέσα ή αν έχεις τα λεφτά για να πληρώσεις τα μέσα, τότε μπορείς να δημιουργήσεις μια εικόνα για τα πάντα, να συγκαλύψεις τα πάντα και να αποφασίσεις την έκβαση οποιουδήποτε πράγματος. Για παράδειγμα, ακόμη και στην Ελβετία, όπου όλοι λένε πόσο δημοκρατικά είναι τα πράγματα, το γεγονός ότι ένα κόμμα διαθέτει 50 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα για την καμπάνια του, σε κάνει αναπόφευκτα να σκεφτείς πόσο η όλη προβολή που θα έχει μπορεί να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Με ανησυχεί που είναι τόσο εύκολο το να πουλήσεις ένα ψέμα. Οι άνθρωποι θα έπρεπε να μελετήσουν περισσότερο, ακόμη και μόνοι τους, αν δεν το μελετήσουν στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο, το πώς δουλεύουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έτσι ώστε να μην είναι τόσο αφελείς γύρω από το σύστημα.
Η εγκατάσταση "Athens for Real" θα βρίσκεται στην cheapart στα Εξάρχεια έως την Πέμπτη 4 Μαΐου 2017.
