Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που έρχονται για την ανάπλαση των δήμων της χώρας παρουσιάζει σε συνέντευξή του στο Liberal, ο Πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου, Ιωάννης Ανδρουλάκης.
Εξηγώντας τις σημαντικές ευκαιρίες που προσφέρει το Πράσινο Ταμείο για την υλοποίηση περιβαλλοντικών έργων σε τοπικό επίπεδο προς μία πράσινη και πιο οικολογική κατεύθυνση, αναφέρεται στα νέα μέτρα και τις δράσεις που έρχονται.
Περεταίρω, αναλύει πόσο θα επηρεάσει τελικά η πολιτική Τραμπ το αφήγημα για την πράσινη μετάβαση αλλά και τι επιπτώσεις θα έχει για την ενεργειακή αγορά η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Κύριε Ανδρουλάκη, πείτε μας αρχικά ποια χρηματοδοτικά εργαλεία έρχονται για τους δήμους από το Πράσινο Ταμείο για τη φετινή χρονιά και ποιες είναι οι προτεραιότητες που έχετε για το 2025;
Όσον αφορά τα χρηματοδοτικά προγράμματα, φέτος ξανά βγάζουμε την πρόσκληση για την αστική αναζωογόνηση, η οποία απευθύνεται στους δήμους, στους ΟΤΑ. Υπολογίζουμε ότι τα χρήματα που θα διαθέσουμε για αυτόν τον σκοπό θα ξεπερνούν τα 70 εκατ. ευρώ. Θα κληθούν οι 332 δήμοι της χώρας να υποβάλλουν προτάσεις, οι οποίες αφορούν παρεμβάσεις (ολοκληρωμένες ή σημειακές) στον δημόσιο χώρο που θα αποβλέπουν στη διαμόρφωση πάρκων, παιδικών χαρών, πεζόδρομων, ποδηλατόδρομων κλπ. Η διαφορά με τις προηγούμενες προσκλήσεις είναι ότι φέτος θα διαθέσουμε περισσότερα χρήματα καθώς εκτιμούμε ότι και οι ανάγκες έχουν αυξηθεί. Θα κάνουμε, επίσης, μια πιο σύνθετη παραμετροποίηση στην κατανομή των ποσών ανά δικαιούχο δήμο, δεν θα μπει δηλαδή αμιγώς το πληθυσμιακό κριτήριο, το οποίο ήταν μεν ασφαλές αλλά όχι απόλυτα δίκαιο μέχρι τώρα. Θα μπουν, λοιπόν, παραμετροποιήσεις που έχουν να κάνουν με νησιωτικότητα, ορεινότητα και τουριστικό ενδιαφέρον.
Επιπλέον, για πρώτη φορά φέτος σε αυτήν την πρόσκληση θα «μπούμε» και στο κτηριακό συγκρότημα των σχολείων για ενεργειακές αναβαθμίσεις. Αυτό αποτελεί κι ένα στοίχημα για εμάς και φυσικά, ως Πράσινο Ταμείο, δεν ήρθε τυχαία. Βλέπουμε κατά μέσο όρο 15-20 δημάρχους την εβδομάδα, ακούμε τις ανάγκες και τις προτάσεις τους και έτσι προσαρμόζουμε τα μέτρα και τις επιλέξιμες δράσεις.
Ταυτόχρονα, φέτος θα προσθέσουμε και άλλη μια παράμετρο που υποστηρίζει την αστική ανθεκτικότητα και έχει να κάνει με τις λεγόμενες «λύσεις». Καλούμε του δήμους να επιλέξουν και λύσεις, όπως είναι οι κήποι βροχής, ώστε να αποφεύγονται πλημμυρικά φαινόμενα αλλά και παρεμβάσεις που σχετίζονται με τα ρεύματα. Θέλουμε να περάσουμε και σε αυτού του είδους έργα που έχουν να κάνουν με την αστική ανθεκτικότητα. Όλα αυτά θα γίνουν μέσα στο 2025 με την πρόσκληση να αναμένεται να βγει περί τ τέλη Μαΐου.
Όσον αφορά τους στόχους της χρονιάς, αυτοί είναι επιτελικοί. Ο ένας αφορά την κλιματική ουδετερότητα και ο άλλος το περιβαλλοντικό ισοζύγιο. Οι δύο αυτοί επιτελικοί στόχοι συνεργάζονται μεταξύ τους, αλληλοεπιδρούν. Αυτό που ονομάζουμε περιβαλλοντικό ισοζύγιο και είναι η απόδοση δημόσιου χώρου στην κοινωνία, εύκολα προσβάσιμου και βιώσιμου και συναρτάται με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας, ο οποίος απαιτεί βέβαια πιο εξειδικευμένες δράσεις και περισσότερα χρήματα.
Δεν μπορώ να μην σας ρωτήσω για το πόσο μπορεί τελικά να επηρεαστεί ο στόχος προς την κλιματική ουδετερότητα σε συνέχεια των τελευταίων εξελίξεων μετά την εκλογή Τραμπ.
Η κλιματική ουδετερότητα, έτσι όπως έχει τεθεί, με τον στόχο των μηδενικών εκπομπών άνθρακα ως το 2050 είναι σχεδόν ουτοπικός, σίγουρα υπερβολικά φιλόδοξος. Βεβαίως και δεν είναι αδύνατον να επιτευχθεί αλλά χρειάζονται πάρα πολλά πράγματα να συνεργήσουν μαζί ώστε να επιτευχθεί. Μέσα σε αυτά τα πολλά, είναι και η κυκλικότητα στην οικονομία, η αστική ανθεκτικότητα, οι αναπλάσεις αλλά και η προστασία της βιοποικιλότητας. Όλα αυτά μαζί πρέπει να συνεργαστούν.
Τι έχουμε κάνει, λοιπόν, εμείς τελευταία πάνω σε αυτό το κομμάτι; Έχουμε χρηματοδοτήσει την εκπόνηση των συμφώνων και των επενδυτικών σχεδίων σε έξι κλιματικά ουδέτερες ελληνικές πόλεις στην ευρωπαϊκή αποστολή των 100 πόλεων. Υποστηρίζουμε τώρα και το δίκτυο που έχουμε δημιουργήσει με σκοπό όλο αυτό να αναπτυχθεί και να μεταλαμπαδευτεί και στους υπόλοιπους δήμους της χώρας. Ταυτόχρονα, έχουμε ξεκινήσει με την πρώτη ήδη περιφέρεια, αυτήν της Κρήτης, να φτιάξει Παρατηρητήριο Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο είναι ένα «παζλ» δράσεων, μέτρων και έργων που προϋποθέτει μεγάλη κινητοποίηση ανθρώπινου κεφαλαίου, ειδικευμένων επιστημόνων και μέσων ώστε η Κρήτη, ως πρώτη περιφέρεια, να έχει κλιματική πρόβλεψη, βέβαιη και ασφαλή.
Καλούμε, λοιπόν, όλες τις περιφέρειες της χώρας να υποβάλλουν την πρότασή τους. Η πρόβλεψη μας είναι ότι μέσα στο 2025 θα καταφέρουμε να εντάξουμε δύο ή τρεις ακόμα περιφέρειες, ήδη υπάρχει ένα πρώτο ενδιαφέρον από την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αλλά και από αυτήν της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, με την υπόλοιπη ανταπόκριση, βέβαια, να είναι μέτρια.
Εμείς επιδιώκουμε την επιχειρησιακής εξωστρέφειας, δεν αρκεί να επικοινωνείς μόνο τις δράσεις σου, εμείς πάμε οι ίδιοι και βρίσκουμε τους δυνητικούς δικαιούχους ώστε να γίνεται μια μόχλευση πόρων. Φέτος, μάλιστα, η απορρόφηση ξεπέρασε το 82%.
Σε κάθε περίπτωση, προσωπικά προσπαθώ να συνδυάζω τρία πράγματα: την ιδιότητα μας ως Ταμείο (που λειτουργεί με κανόνες), την περιβαλλοντική μας ιδιότητα αλλά και την αναπτυξιακή. Σκοπός μας είναι η ανάπτυξη της οικονομίας μέσω πάντα της προστασίας του περιβάλλοντος και εκεί θέλουμε να αποβλέπουν τα μέτρα και οι δράσεις μας. Από εκεί και έπειτα, η αγορά μπορεί με τη σειρά της να επωφεληθεί όσο θέλει.
Έχουμε δει πως έχουν ανοίξει και οι αιτήσεις για τα παραδοσιακά έργα που αφορούν το περιβάλλον και την αποδοτικότητα των πόρων, τα έργα LIFE. Πείτε μας για αυτά.
Βεβαίως, το Πράσινο Ταμείο είναι το εθνικό σημείο επαφής χάριν στον κ. Πρωτόπαπα, ο οποίος έφερε το πρόγραμμα αυτό στην Ελλάδα. Ήδη είναι σε εξέλιξη το IP CEI-Greece που αφορά την κυκλική οικονομία που είναι μια από τις ναυαρχίδες των LIFE που χειρίζεται το Πράσινο Ταμείο ως εταίρος αλλά και το AdaptInGR που αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Έχουμε υποβάλλει και καινούργιες προτάσεις και περιμένουμε την κρίση της Επιτροπής. Μας ενδιαφέρουν αρκετά τα έργα LIFE, για αυτό και αυξήσαμε τη χρηματοδότηση φέτος. Έχουμε πολύ καλούς συνεργάτες, κυρίως μηχανικούς περιβάλλοντος, αλλά και ομάδα επικοινωνίας. Πραγματοποιούμε, επίσης, ημερίδες και εργαστήρια σε όλες τις περιφέρειες.
Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι εμπλεκόμαστε και στη θαλάσσια χωροταξία, στην οποία και έχουμε ενεργό συμμετοχή και με εμπειρογνωσία αλλά και χρηματοδοτικά όπου χρειαστεί. Έχει ενδιαφέρον να δείτε το πώς κατανέμονται τα θαλάσσια οικόπεδα σε χρήσεις, δηλαδή ποιες αφορούν την αλιεία και ποιες την εξόρυξη. Αν γίνει αυτό το «νοικοκύρεμα» μιλάμε ουσιαστικά για άλλη χώρα, ιδιαίτερα ως προς την οικονομική ανάπτυξη.
Συν τοις άλλοις, το Πράσινο Ταμείο είναι και Γαλάζιο. Έχουμε ενσωματώσει και το Γαλάζιο Ταμείο, το οποίο συμμετέχει με έναν εκπρόσωπό του στο ΔΣ και αφορούν δαπάνες από χρηματοδοτικό πρόγραμμα, περίπου 4 εκατ. ευρώ, και αφορούν δράσεις για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Από σωστικά μέσα, μέσα καθαρισμού, μέχρι ανέλκυση ναυαγίων.
Αναζητούμε κι άλλα σημαντικά έργα σε όλη την επικράτεια. Υπάρχουν σε δύο δήμους της Αττικής, στου Λαυρίου και Ηρακλείου, πολύ εμβληματικά έργα τα οποία θα υποστηρίξουμε. Η παρουσία μας θέλουμε να είναι αισθητή σε όλα τα μεγάλα εγχώρια έργα.
Μιας που αναφέρατε για θαλάσσιες εξορύξεις, πώς βλέπετε τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από τους υδρογονάνθρακες; Τι σηματοδοτεί αυτό το αμερικανικό ενδιαφέρον για τη χώρα μας;
Θεωρώ πως αποτελεί σίγουρα μια επιτυχία συνδυαστικά και της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής στον τομέα της ενέργειας. Έχουν βάλει τόσο οι προηγούμενοι υπουργοί όσο και ο τωρινός υπουργός Ενέργειας, Σ. Παπασταύρου ένα πολύ σημαντικό λιθαράκι σε όλη αυτήν την ιστορία.
Εμάς, σαν Ταμείο και περιβαλλοντικό οργανισμό πάντα μας απασχολεί το πώς θα βρεθεί τελικά η ισορροπία στο μείγμα ανάμεσα στις Ανανεώσιμες Πηγές και τα παραδοσιακά ορυκτά. Σίγουρα η χώρα πρέπει να είναι οικονομικά ισχυρή, διότι αυτό εξασφαλίζει την ανεξαρτησία της και την ασφάλεια της. Επομένως, βλέπουμε πολύ θετικά τις τελευταίες εξελίξεις αν και παραμένουμε ανήσυχοι με τις διαθέσεις αλλά και το δείγμα γραφής του Τραμπ σε σχέση με τη Συμφωνία για το κλίμα και την όλη του στάση απέναντι σε αυτό. Τα γεωπολιτικά ζητήματα φαίνεται να μας ξεπερνάνε και αποτελεί το τι μέλει γενέσθαι για τον πλανήτη, αποτελεί έναν μεγάλο γρίφο πλέον.
Νομίζω ότι δεν παρακωλύεται η προσπάθεια της Ευρώπης να διατηρήσει τους όρους της Συμφωνίας για το Κλίμα. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε αναμέτρηση σε επίπεδο ισχύος προϋποθέτει την ύπαρξη του πλανήτη. Μπαίνει, λοιπόν, ένας εύλογος προβληματισμός ότι αυτή η προσπάθεια που έχει ξεκινήσει προς την κλιματική ουδετερότητα δεν πρέπει να αντιστραφεί.
Πόσο αναμένετε ότι θα επηρεάσει τελικά η πολιτική Τραμπ το αφήγημα για την πράσινη μετάβαση; Η επιβολή δασμών έχει, επίσης, ήδη φέρει τα πάνω κάτω. Τι επιπτώσεις θα έχει και για την ενεργειακή αγορά;
Ο προβληματισμός γενικώς είναι έντονος, θεωρώ όμως ότι όσον αφορά την πράσινη μετάβαση, με το πέρασμα του χρόνου, οι ΗΠΑ θα αναθεωρήσουν έστω και εν μέρει τη πολιτική που χαράσσουν απέναντι στο κλίμα. Σίγουρα θα πάμε τουλάχιστον σε παραδοχή της κλιματικής αλλαγής, γιατί τώρα δεν υπάρχει ούτε αυτό.
Εκ πεποιθήσεως, δεν χρησιμοποιώ τον όρο «κλιματική κρίση». Πρώτον γιατί θεωρώ ότι ενέχει ένα ζήτημα επιστημονικότητας και δεύτερον γιατί είναι και μια παραδοχή ήττας. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει να συμπεριφερόμαστε σαν να πρόκειται για «κλιματική αλλαγή», αυτό δηλαδή που ισχύει και στην πραγματικότητα. Πρέπει να δούμε όχι πώς αυτή θα αναστραφεί, αλλά πώς θα προσαρμόσουμε τις ζωές μας, το οικοσύστημα και το περιβάλλον ώστε να μπορούμε να αντέξουμε στη νέα συνθήκη, η οποία είναι αναπότρεπτη.
Αναφορικά με τους δασμούς, επίσης προβληματιζόμαστε αρκετά. Το πρώτο λάθος της ΕΕ είναι ότι έμεινε πολύ πίσω σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα στις επενδύσεις στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Αυτές οι επενδύσεις έχουν περίπου μια απόδοση 1x7. Η Ευρώπη έκανε έναν Κανονισμό που ουσιαστικά απέκλειε τις επενδύσεις στον τομέα αυτόν καθιστώντας το ευρώ ήδη πολύ «πιεσμένο».
Η επιβολή δασμών θα πλήξει εξίσου σε έναν χρονικό ορίζοντα 2 χρόνων και τις ίδιες τις ΗΠΑ. Γενικώς, πηγαίνουμε στη διαμόρφωση ενός ανορθόδοξου υβριδικού οικονομικού πολέμου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ΗΠΑ είναι «too big to fail», η Ευρώπη όμως όχι. Τώρα, πώς θα μπορέσει η τελευταία να κερδίσει το χαμένο έδαφος παραμένοντας και στον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας άρα και στα χρήματα που πρέπει να διαθέσει εκεί και αλλάζοντας παράλληλα τον προσανατολισμό της στον τομέα των επενδύσεων, αυτό είναι ένας πραγματικά δύσκολος γρίφος. Αυτό προϋποθέτει να ξεπεράσουν και οι Γερμανοί τον φόβο που έχουν γύρω από τον πληθωρισμό καθώς όλες τους οι οικονομικές αποφάσεις έχουν να κάνουν με αυτόν, έχουν ακόμα το ιστορικό τραύμα του Μεσοπολέμου και δεν θέλουν επουδενί να επιστρέψουν σε αυτόν, με όποιο κόστος.
Αν αυτό δεν αλλάξει και δεν γίνει και η Γερμανία λίγο περισσότερο Ευρώπη, ούτε έρθει και η Βρετανία λίγο πιο κοντά, κάτι που μάλλον δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να «σταθεί» στα πόδια της. Η πρόβλεψη μου είναι ότι θα πιεστεί ακόμα περισσότερο στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις που έρχονται, διότι δεν υπάρχει ουσιαστικά ευρωπαϊκός στρατός.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθούμε στα βήματα εκσυγχρονισμού που έχετε κάνει σαν Ταμείο, καθώς βλέπουμε ότι έχετε εστιάσει σημαντικά και στο κομμάτι της ψηφιοποίησης.
Ακριβώς, είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα μας το κομμάτι της ψηφιοποίησης, στο οποίο και έχουμε κάνει άλματα. Το Πράσινο Ταμείο εκσυγχρονίζεται και αυτό που χρειάζεται, ακριβώς επειδή χειρίζεται αρκετά χρήματα, είναι ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για τα έργα, το οποίο και έχουμε δρομολογήσει.
Ως αποτέλεσμα αυτού, θα υπάρχει ανά πάσα στιγμή παρακολούθηση ενός έργου από τη στιγμή της υποβολής μιας πρότασης μέχρι τι στιγμή της αποπληρωμής. Στόχος είναι να υπάρχει το σύνολο της πληροφορίας σε όλους όσους εμπλέκονται με την εκτέλεση ενός έργου. Το επόμενο μεγάλο βήμα είναι να ψηφιοποιήσουμε το αρχείο μας.
Γενικότερα, υπήρχε μια νοοτροπία ότι είμαστε ένας κουμπαράς στον οποίο βάζουν το χέρι μέσα και παίρνουν αυτά που χρειάζονται για να κάνουν ένα έργο. Δεν είμαστε όμως αυτό, διότι τα χρηματοδοτικά προγράμματα τα σχεδιάζουμε εμείς, την παρακολούθησή τους, τους όρους, τον οδηγό διαχείρισης, τα πάντα, είναι έργο δικό μας. Αυτό το οποίο δεν κάνουμε είναι να εκτελούμε τα έργα, δεν είναι και δουλειά μας άλλωστε. Όλο το υπόλοιπο, ο σχεδιασμός, η φιλοσοφία, το follow up, είναι όλα δικά μας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρηματοδότηση των απαλλοτριώσεων. Έχοντας εξασφαλίσεις χρήματα για τις απαλλοτριώσεις, ξεμπλοκάραμε ποσά που ήταν δεσμευμένα από το 2010 σε απαλλοτριώσεις «φαντάσματα», οι οποίες έχουν ήδη αρθεί. Κάναμε έναν ειδικό λογαριασμό για αυτές ώστε να εξασφαλίσουμε την περίπτωση των δήμων που έρχονται με «ώριμες» απαλλοτριώσεις, τις οποίες και προχωράμε, τελευταία μάλιστα, στις Σέρρες και στον δήμο Ευόσμου στη Θεσσαλονίκη.
Παρά το ότι σε επίπεδο υπηρεσιακό, όπως όλη η δημόσια διοίκηση, είμαστε υποστελεχωμένοι, εμείς έχουμε την ευχέρεια λόγω των μεγάλων προϋπολογισμών των προγραμμάτων να έχουμε υποστήριξη από εξωτερικούς συνεργάτες που είναι εξειδικευμένοι, ώστε να διεκπεραιώνουμε τις εργασίες μας.
Θα πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι προχωρήσαμε επιτυχώς και το πρόγραμμα πυροπροστασίας των πόλεων. Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε πέρυσι και αφορά όλους τους δήμους που έχουν οικισμούς πλησίον δάσους, ώστε να διαμορφωθούν ζώνες μέγιστου πλάτους 10 μέτρων πυροπροστασίας για να μην φτάνουν οι φωτιές μέσα στους οικισμούς. Αυτό το πρόγραμμα είναι σε εξέλιξη και φιλοδοξούμε ότι θα ολοκληρωθεί μέσα στο έτος, κάνοντας κάτι χειροπιαστό για όλη την Ελλάδα συμβάλλοντας και χρηματοδοτικά στην έγκαιρη πληροφόρηση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και την προστασία των δασών. Τα φαινόμενα θα συνεχίσουν να υπάρξουν αλλά έχουμε βάλει το λιθαράκι μας στο κομμάτι της πρόβλεψης και της αποτροπής.
