Ενδομητρίωση, εμμηνόπαυση, περίοδος. Λέξεις και καταστάσεις που άλλοτε θεωρούνταν ταμπού πλέον αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο, καθώς η τεχνολογική πρόοδος αναβαθμίζει το κομμάτι της Υγείας ιδίως σε ό,τι αφορά τις γυναίκες.
Η ανάγκη για την καλύτερη ενημέρωση και υποστήριξη των γυναικών σε θέματα υγείας αναδεικνύει ένα νέο είδος ψηφιακών υπηρεσιών και προγραμμάτων που απευθύνονται αποκλειστικά για αυτές και ονομάζονται FemTech.
Όμως, γιατί στην εποχή μας είναι σημαντική η ανάπτυξη των FemTech και πως αυτές συμβάλλουν στη βελτίωση της γυναικείας απασχόλησης και ευρύτερα στην ισότητα στην εργασία; Το Liberal και ο Χρήστος Θ. Παναγόπουλος συνομίλησαν για τα θέματα αυτά με την επικεφαλής και founder της ψηφιακής FemTech πλατφόρμας Vivian Lab, Τζίνα Τιριακίδου.
- Κυρία Τιριακίδου, τι είναι οι FemTech και ποια είναι η ιστορία τους;
Ο όρος FemTech προέρχεται ως αρκτικόλεξο τoυ όρου Female Technology. Ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα, το 2016, γιατί θέλει να απεικονίσει ένα κομμάτι της τεχνολογίας που ασχολείται αποκλειστικά με την γυναικεία υγεία. Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι ο κλάδος έχει ανέβει πάρα πολύ: αυτή τη στιγμή είναι περίπου 6 δισεκατομμύρια ο χώρος του FemTech και όλα τα μεγάλα projects και όλοι οι εξελίξεις έρχονται κατά κύριο λόγο από την Αμερική.
Στην Ευρώπη είναι σχετικά νέο το πεδίο και ουσιαστικά ένα FemTech Project μπορεί να καλύπτει πολλά διαφορετικά σημεία. Δηλαδή, μπορεί να είναι ένα πρόσωπο που να κάνει πιο εύκολη την πρόσβαση μιας γυναίκας σε θέματα γυναικείας υγείας. Μπορεί να είναι τεχνολογίες που βοηθούν καλύτερα να γίνει διάγνωση ή να βοηθούν, ώστε να υπάρχει καλύτερη διαχείριση σε χρόνιες παθήσεις όπως, για παράδειγμα η ενδομητρίωση.
Τα Femtech projects μπορούν ακόμα και να ανιχνεύσουν ενδεχόμενο καρκίνο στο στήθος. Συνεπώς, βλέπουμε να αναπτύσσεται μια μεγάλη γκάμα τεχνολογίας που αφορά τη γυναικεία υγεία, με στόχο να βοηθήσει τις γυναίκες να έχουν καλύτερη υποστήριξη, γιατί οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο σε σχέση με τους άντρες από κάποια νοσήματα, οπότε εστιάζει εκεί ο χώρος των Femtech.
- Γιατί είναι σημαντικό να υπάρχουν οι υπηρεσίες Femtech; Γιατί να επενδύσει κάποιος σε αυτές;
Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερώτηση που μου κάνετε, κύριε Παναγόπουλε, γιατί ο χώρος του Femtech φαίνεται και έχει αποκτήσει τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον και πλέον οι επενδυτές κοιτάνε και ψάχνουν να βρουν ευκαιρίες, γιατί υπάρχει τεράστια αξία πίσω από αυτό.
Καταρχάς, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι ο μισός πληθυσμός του κόσμου είναι γυναίκες. Οι γυναίκες πλήττονται από παθήσεις και από νοσήματα, τα οποία επηρεάζουν τη δυνατότητά τους να εργαστούν. Για παράδειγμα, η ενδομητρίωση που ανέφερα και πριν είναι μια χρόνια πάθηση που έχει μία στις 10 γυναίκες, άρα μιλάμε για έναν τεράστιο αριθμό και η διάγνωση παίρνει 7 χρόνια να γίνει κατά μέσο όρο. Μιλάμε για ένα τεράστιο χρονικό διάστημα, γιατί υπάρχουν πολλά κοινωνικά προβλήματα ή δυσκολίες στη διάγνωση.
Άρα το να μπορέσει η τεχνολογία να βοηθήσει στο να γίνει πιο γρήγορη και πιο σωστή διάγνωση, έχει μεγάλο αντίκτυπο στη ζωή μιας γυναίκας. Επίσης, όλες οι γυναίκες θα περάσουμε από εμμηνόπαυση, ακόμα κι αν κάποια γυναίκα δεν κάνει παιδιά. Η εμμηνόπαυση είναι κάτι που το περνάμε όλες οι γυναίκες και βλέπουμε ότι κατά 97% γυναίκες δηλώνουν ότι έχουν πολύ αρνητικά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι θολούρα στο μυαλό, πόνοι στα κόκκαλα, ψυχολογική δυσκολία, αίσθημα ματαίωσης, ταχυπαλμίες, τα οποία δυσκολεύουν την καθημερινότητά της και τη δυνατότητά της να εργαστεί. Άρα, πολύ συχνά οι γυναίκες λένε πως νιώθουν ότι έχουν απορριφθεί από το σύστημα υγείας και δεν δίνεται αρκετή προσοχή στην ανάγκη τους. Και αυτό επίσης που επηρεάζει τον εργασιακό χώρο, γιατί βλέπουμε ότι η εμμηνόπαυση μόνο κοστίζει 150 δισ. δολάρια στους εργοδότες, αν μιλήσουμε με όρους απώλειας παραγωγικότητας. Άρα οτιδήποτε έχει σχέση με το FemTech, οποιαδήποτε τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει μια γυναίκα να έχει καλύτερη υποστήριξη, και κατ’ επέκταση μεγαλύτερες ευκαιρίες στην εργασία, έχει τεράστια αξία.
Ήθελα απλά να προσθέσω και το γεγονός ότι βλέπουμε το 80% των αποφάσεων που έχουν σχέση με την υγεία, λαμβάνονται από γυναίκες. Άρα, η γυναίκα είναι αυτή που λαμβάνει τις αποφάσεις για τη δική της υγεία και για την υγεία της οικογένειάς της. Επομένως, είναι σημαντικό να είναι ενημερωμένη και να ξέρει πώς να διαχειριστεί κάποια θέματα. Και επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο γυναικείος οργανισμός είναι αρκετά περίπλοκος. Είναι τεράστιες ορμονικές αλλαγές από την εφηβεία στην εγκυμοσύνη, μετά τον τοκετό, στην εμμηνόπαυση υπάρχουν πάρα πολλές αλλαγές και η γυναίκα επηρεάζεται από όλες αυτές. Για παράδειγμα, όταν μια γυναίκα είναι σε διαδικασία εξωσωματικής που βλέπουμε ότι τώρα ένα στα τέσσερα ζευγάρια καταφεύγουν στις εξωσωματικές, επηρεάζεται πολύ ψυχολογικά ή όταν έχει επαναλαμβανόμενες αποβολές όταν έχει γεννήσει και θέλει να επιστρέψει στην εργασία της, όταν έχει χρόνιες παθήσεις…
Όλα αυτά επηρεάζουν τη δυνατότητα της γυναίκας να εργαστεί, γι’ αυτό είναι σημαντικό οι εξελίξεις που βλέπουμε στο FemTech να κάνουν πιο προσιτή και εύκολη την υποστήριξη και μάλιστα και οι εργοδότες να παρέχουν τέτοια προγράμματα στις γυναίκες, για να τις βοηθήσουν να παραμείνουν και να έχουν ίσες ευκαιρίες στον εργασιακό χώρο. Και αυτόείναι που το κάνουμε αρκετά και αυτός είναι και ο δικός μας στόχος στο Vivian Lab.
- Με ποιο τρόπο προωθείται η ισότητα στον τομέα της Υγείας μέσω των FemTech;
Θα έλεγα, αρχικά, ως προς το ζήτημα της πρόσβασης, ότι γίνεται πιο εύκολη η πρόσβαση και πιο εύκολη η ενημέρωση. Θα επαναφέρω το παράδειγμα της εμμηνόπαυσης: Βλέπουμε ότι 70% των γυναικών παγκοσμίως, αλλά και στην Ελλάδα όπως προκύπτει από μια έρευνα που τρέξαμε εμείς στο Vivian Lab, λένε ότι είναι σοκαρισμένες και απροετοίμαστες για την εμμηνόπαυση. Δεν περίμεναν, δηλαδή, πως η εμμηνόπαυση θα είχε τέτοιο μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή τους.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης, έλλειψη πρόσβασης, είτε γιατί δεν έχουν χρόνο, είτε γιατί υπάρχουν δυσκολίες. Μπορεί, για παράδειγμα, να μην ξέρουν πού να απευθυνθούν, άρα οτιδήποτε παρέχει στη γυναίκα ευκολότερη πρόσβαση στο να ενημερωθεί και να βρει την κατάλληλη υποστήριξη, αμέσως βελτιώνει το επίπεδο ζωής της και τις δυνατότητες να εργαστεί και να έχει ίσες ευκαιρίες στον εργασιακό χώρο.
- Ας δούμε λίγο και τα ελληνικά δεδομένα. Ποια είναι η μέχρι στιγμής εξέλιξη των FemTech στη χώρα μας και ποιες ενέργειες πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να γίνουν, ώστε να αναπτυχθούν περαιτέρω;
Τα πολύ μεγάλα projects που βλέπουμε στο χώρο του FemTech προέρχονται κατά κύριο λόγο από την Αμερική. Ξεκίνησαν εφαρμογές για τη γονιμότητα ή για την περίοδο που έγιναν τεράστια projects. Στη συνέχεια είδαμε να αναπτύσσονται ψηφιακές κλινικές.
Στην Ελλάδα ακόμα, εγώ τουλάχιστον δεν έχω δει έτσι κάποιο πρότζεκτ που να έχει ξεκινήσει από εδώ και να εστιάζει καθαρά στη γυναικεία υγεία. Θεωρώ ότι στην Ελλάδα έχουμε δει αρκετά πρότζεκτ που έχουν σχέση με την ψυχολογική υγεία, αλλά σε ό,τι αφορά καθαρά το FemTech δεν έχω δει κάποιο πρότζεκτ. Αυτό σημαίνει αρκετά πράγματα: ότι παρατηρείται έλλειμμα και στο επίπεδο των επενδύσεων, αλλά και στο επίπεδο της υποστήριξης, ιδίως στα θέματα πρόσβασης.
Τα FemTech projects έχουν κατά κύριο λόγο ιδρυθεί από γυναίκες. Στο πλαίσιο αυτό, ξέρουμε ότι η γυναικεία επιχειρηματικότητα έχει αρκετές δυσκολίες τα τελευταία χρόνια, οπότε νομίζω ότι θα ήταν σημαντικό και να δούμε τι υποστήριξη σε επίπεδο χρηματοδότησης μπορεί να υπάρχει γι’ αυτές τις εταιρείες. Ωστόσο, θα έλεγα πως ένα μεγάλο κομμάτι αφορά και στο στίγμα, ότι δηλαδή υπάρχουν κάποια θέματα που μπορεί να θεωρούνται ακόμα ταμπού. Δηλαδή, όταν θα πεις τη λέξη «περίοδος» ή την λέξη «εμμηνόπαυση... Αυτομάτως, ίσως είναι ένα θέμα που ακόμα να μη θέλει κάποιος να συζητήσει ανοιχτά ή να ακούγεται λίγο περίεργο και αυτό να τρομάζει ένα κομμάτι της κοινωνίας και των επενδύσεων. Αν και θεωρώ ότι αλλάζει πολύ αυτό και στην Ελλάδα: έχουμε εξαιρετικούς επενδυτές που σκέφτονται μπροστά και βλέπουν μπροστά, οπότε είναι θέμα χρόνου, νομίζω, και στην Ελλάδα να υπάρχει μεγαλύτερη ανάπτυξη στα FemTech projects.
- Βλέπουμε το τελευταίο διάστημα μια στροφή των νέων τεχνολογιών στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Επηρεάζει τελικά η ΑΙ τις FemTech και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Νομίζω ναι, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Βασικά ήδη το AI και η τεχνολογία του timelapse χρησιμοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια και στη διαδικασία της εξωσωματικής, στα εργαστήρια και η Ελλάδα, μάλιστα, είναι αρκετά μπροστά, γιατί έχει πολύ καλές μονάδες που χρησιμοποιούν τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες. Για παράδειγμα, αυτές οι τεχνολογίες χρησιμοποιούνται στην επιλογή εμβρύων πριν γίνει εμφύτευση στην εξωσωματική, ώστε να ελεγχθούν και να βρεθούν τα πιο ποιοτικά έμβρυα που θα αποδώσουν μεγαλύτερες πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Άρα, αυτό είναι ήδη κάτι που βοηθάει πολύ, γιατί μέχρι πρότινος όλη αυτή η διαδικασία γινόταν με πιο δύσκολο τρόπο και τώρα, με τη βοήθεια της AI και του timelapse στα εργαστήρια μπορούν οι εμβρυολόγοι να βρούν πιο γρήγορα τα ποιοτικά έμβρυα και έτσι να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.
Ένα άλλο πεδίο, στο οποίο μπορεί να βοηθήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι στην προληπτική φροντίδα και περίθαλψη, χρησιμοποιώντας δεδομένα, πληροφορίες και πρωτόκολλα, μπορούμε να προλάβουμε κάποιες ασθένειες και να βοηθήσουμε στην ταχύτερη διάγνωσή τους. Διάβαζα πρόσφατα ότι χρησιμοποιείται πλέον η AI στη διάγνωση για τον καρκίνο του μαστού, άρα εκτιμώ πως θα έχουμε πάρα πολλές εξελίξεις μέσα στα επόμενα χρόνια.
- Εσείς εκπροσωπείτε τη Vivian Lab. Πείτε μας δύο λόγια για την εταιρεία…
Εμείς, με μια ομάδα γυναικών ξεκινήσαμε το Vivian Lab πριν από λίγους μήνες και το project το αγάπησαν πάρα πολύ οι γυναίκες και η κοινότητα. Ουσιαστικά το Vivian Lab είναι μια πλατφόρμα, στην οποία μια γυναίκα μπορεί να βρει τον κατάλληλο ειδικό για οποιοδήποτε θέμα την αφορά. Λένε πως από την εφηβεία από την πρώτη περίοδο ως την εμμηνόπαυση και μετά σου αξίζει καλύτερη υποστήριξη. Άρα μια γυναίκα μπορεί να μπει στο Vivian Lab και να βρει εξειδικευμένους ειδικούς για τη γυναικεία υγεία. Μπορεί να είναι κάποιος γυναικολόγος, μια μαία, ένας διατροφολόγος, ένας ειδικός για πολυκυστικές ωοθήκες, ένας ψυχολόγος ειδικός για εμμηνόπαυση, ή ακόμη ειδικός υιοθεσίας, sex coach, ειδικός για parenting ή για gender exploration. Άρα έχουμε μία ευρεία γκάμα που καλύπτει την γυναικεία υγεία και όσα έχει ανάγκη μια γυναίκα και ως μητέρα και βρίσκει εξειδικευμένους επιστήμονες και μπορεί να κάνει μαζί τους απευθείας βιντεοκλήση ή να τους μιλήσει με μηνύματα.
Ο στόχος μας είναι - και αυτό που είδαμε ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη - είναι ότι γυναίκες πλέον πολλές φορές αμελούν ε να ζητήσουν βοήθεια, είτε γιατί δεν ξέρουν πού να βρουν το κατάλληλο υλικό που να είναι τόσο εξειδικευμένο. Πολλές φορές μπορούν να πάνε στο γιατρό τους και να υποφέρουν από εμμηνόπαυση και να τους πει «τι να κάνουμε έτσι είναι κάνε υπομονή». Εμείς έχουμε βρει ειδικούς που καταλαβαίνουν απόλυτα το θέμα και μπορούμε να τις υποστηρίξουμε. Επίσης μπορεί μία γυναίκα να μην έχει χρόνο γιατί εργάζεται πολύ και να μην θέλει να μετακινηθεί. Μπορεί εκεί που μένει - και δεν μιλάω καν για τις ακριτικές περιοχές- ακόμα και σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, να μην υπάρχουν όλοι ειδικοί που θέλουμε να βρούμε, με τέτοια απόλυτη εξειδίκευση. Άρα μπορεί να βρει τον κατάλληλο ειδικό και να δει από πού θα ξεκινήσει.
Το δεύτερο στοιχείο είναι τότι βοηθάμε τους εργοδότες στο να αντιληφθούν ότι υπάρχει πλέον πολύ μεγάλη ανάγκη στον εργασιακό χώρο για υποστήριξη στις γυναίκες. Βλέπουμε ότι οι γυναίκες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την εργασία τους, κάτι που είναι ένα τεράστιο πλήγμα. Αν σκεφτούμε ότι πολλές δεν επιστρέφουν καν στην εργασία τους μετά την εγκυμοσύνη, αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα.
Διαθέτουμε, συνεπώς, εξαιρετικούς επιστήμονες και γιατρούς από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ και ήδη το Vivian Lab αριθμοί περισσότερα από 30.000 μέλη που έχουν «αγκαλιάσει» το εγχείρημα αυτό.
