Ο Ηλίας Κοέν και η Στέλλα Μπαρακλιανού μιλούν στην Ιωάννα Γκομούζα για την έκθεση «Συνθήκες παραγωγής – Conditions of production» στην Eleftheria Tseliou Gallery και για την εμπειρία συμμετοχής στο residency του Banff Arts Centre for Arts and Creativity στον Καναδά, ένα από τα πιο διάσημα προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την έκθεση «Συνθήκες παραγωγής – Conditions of production»;
Ηλίας Κοέν: Συναντηθήκαμε με τη Στέλλα Μπαρακλιανού στο Banff Center στον Καναδά στα πλαίσια του προγράμματος Artist in Residency με τίτλο «New Materiality». Μετά το πέρας του προγράμματος φιλοξενίας, μιλήσαμε ξανά και εντυπωσιασμένοι από τις δουλειές των υπόλοιπων καλλιτεχνών θελήσαμε να οργανώσουμε μαζί μια ομαδική έκθεση με όλες αυτές τις, κατά την γνώμη μου, υπέροχες δουλειές. Το προτείναμε στην Ελευθερία Τσέλιου με την οποία συνεργάζομαι και έτσι βρεθήκαμε μια ομάδα 8 εικαστικών στην Αθήνα. Προσωπικά, βλέποντας τα έργα να γεννιούνται στο εργαστηριακό περιβάλλον είναι ένα κομμάτι της πορείας του έργου που με γοητεύει ιδιαίτερα και καταλήγεις να τα αγαπάς πολύ –αυτό ήταν ένα καθοριστικό στοιχείο για την επιλογή των έργων και την ανάπτυξη της ιδέας για την έκθεση.
Στέλλα Μπαρακλιανού: Η ιδέα όντως ξεκίνησε από τους δύο μας, όταν μετά την επιστροφή από το Banff Centre είχαμε την ιδέα να φέρουμε κάποιες δουλειές στην Ελλάδα. Εγώ εκείνο το διάστημα είχα αρχίσει την έρευνα γύρω από τις έννοιες της παραγωγής όσον αφορά το καλλιτεχνικό έργο, αξίας και υλικότητας, που ως καλλιτέχνιδα με ενδιαφέρουν. Ο τίτλος προέκυψε από την έρευνα που έκανα πάνω σε ένα θέμα που συζητιέται αρκετά, ειδικά στην Αγγλία, όπου ζω και εργάζομαι. Η ιδέα της υλικότητας εδώ συζητιέται παράλληλα με την έννοια της χειροτεχνίας. Παλαιότερα αυτός ο όρος ήταν αυστηρά συνδεδεμένος με την έννοια της λιγότερο σοβαρής τέχνης, συνδεδεμένος με πρακτικές έξω από το καθώς πρέπει όριο της υψηλής τέχνης των μουσείων κλ.π. Πιο πρόσφατα, με παραδείγματα μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, τα όρια γίνονται δυσδιάκριτα. Δεν υπάρχουν περιορισμοί στο πώς διαχειρίζονται οι καλλιτέχνες υλικά και από πού προέρχονται αυτά.
Τι θα δούμε λοιπόν στην έκθεση που παρουσιάζεται στην Eleftheria Tseliou gallery;
ΗΚ: Επιλέξαμε αρχικά μια μικρή ομάδα εικαστικών που όμως εργάζονται με αρκετά διαφορετικό τρόπο αλλά και διαφορετικά υλικά. Παρουσιάζονται έργα από τους Andy&Cloud, Lorna Bauer, Nadia Myre, Claudia Piepenbrock, John Player και Tina Tahir.
Lorna Bauer, Blue Fountain Bamboo (λεπτομέρεια), 2016 © Eleftheria Tseliou gallery
ΣΜ: Τα έργα αυτά πραγματεύονται τη σχέση του κάθε καλλιτέχνη με το υλικό του και τη διαδικασία παραγωγής του έργου του. Το έργο της Claudia Piepenbrock, Paper Blanket (2014) αναφέρεται στη μεταποίηση του πρωτογενούς υλικού, τη βαρύτητα, την απτική σχέση που εδώ είναι το χαρτί. Το έργο της Nadia Myre, Meditations on Black (2012) αφορά σε μικρές χειροτεχνίες με γυάλινες χάντρες που βασίζονται στη σχέση 3 χρωμάτων: του μαύρου, του μπλε και του γκρι. Η διαδικασία της πλέξης των γυάλινων αυτών χαντρών γίνεται αφορμή για διαλογισμό. Ο John Player αποδίδει ψηφιακές φωτογραφίες σε ζωγραφική. Τοπία όπως το Quarry (2016) και το Relief (2015), που παρουσιάζονται στην έκθεση, παραπέμπουν σε εικόνες παρακολούθησης κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης. Η στιγμιαία λήψη της ψηφιακής φωτογραφίας έρχεται σε αντιδιαστολή με τη χρονοβόρα απόδοση στον καμβά. Αντλώντας έμπνευση από υλικά όπως το γυαλί, ο χυτός χαλκός και ο μπρούτζος, η Lorna Bauer επεξεργάζεται την έννοια της χειροποίητης υλικότητας στις εγκαταστάσεις της. Συγκεκριμένα, το Blue Fountain Bamboo (2016) είναι από χυτό μπρούτζο σε καλούπι από μπαμπού. Στο δικό μου έργο, Ουτοπία (2017), πρωταγωνιστεί η επεξεργασία ενός υλικού από το φωτογραφικό στούντιο. Η απεικόνιση μιας φουτουριστικής εκδοχής του χάρτη της Ουτοπίας του Thomas More γίνεται μέσω ψηφιακής επεξεργασίας και αποτύπωσης λέιζερ (2017).
ΗΚ: Προσωπικά παρουσιάζω κάποια έργα από μια σειρά που σχετίζεται με τη διαμεσολάβηση της μηχανής στη διαχείριση του υλικού, συγκεκριμένα του πηλού. Το Πορτραίτο #19 (2016) είναι ένα σχέδιο αλγοριθμικά επεξεργασμένο και αποτυπωμένο πάνω στον πηλό.
Η υλικότητα είναι ένα ζήτημα με σταθερή παρουσία στον εικαστικό προβληματισμό. Ποια είναι η σημασία των υλικών στη σύγχρονη τέχνη και ποιες πτυχές της σας ενδιαφέρουν;
ΗΚ: Την τελευταία δεκαετία υπάρχει μια επιστροφή σε παραδοσιακά υλικά όπως τα κεραμικά, το ξύλο, το μέταλλο κ.ά. Βλέπεις να επιστρέφουν οι δημιουργοί με υλικά που θεωρήθηκαν για ένα διάστημα κάπως ξεπερασμένα. Ίσως επειδή η καθημερινή μας επικοινωνία είναι τόσο ψηφιακή. Στη δουλειά μου κεντρική θέση έχει ο πειραματισμός με τα υλικά. Το τεχνικό κομμάτι είναι κάτι που βρίσκω ιδιαίτερα συναρπαστικό, ίσως γι' αυτό επιστρέφω συχνά στην κεραμική.
ΣΜ: Η υλικότητα και η σημασία της έχει πάντα εξέχουσα σημασία στον εικαστικό προβληματισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα με την επέλαση της αποκαλούμενης μετα-μοντέρνας τέχνης, όπου περισσότερη βαρύτητα δίνεται στην ιδέα (concept), η ιδέα της υλικότητας έχει αρχίσει να μην έχει την ίδια σημασία. Λόγω όμως ακριβώς μιας γενικότερης κρίσης, οικονομικής, ιδεολογικής κλπ., οι καλλιτέχνες έχουν αρχίσει να επιστρέφουν σε έννοιες που ίσως παλαιότερα να θεωρούνταν ξεπερασμένες. Για μένα, ως καλλιτέχνη που αρχικά ξεκίνησα με τη φωτογραφία, η υλικότητα είναι ίσως και τελείως καινούρια έννοια.
Στέλλα Μπαρακλιανού, ³Utopia², 2017 © Eleftheria Tseliou gallery
Μιλήστε μας για την εμπειρία της συμμετοχής στο residency του Banff Centre for Arts and Creativity στον Καναδά. Γιατί το ξεχωρίζετε;
ΣΜ: Το πρόγραμμα στο Banff Centre είναι ένα από τα πλέον διάσημα, το κέντρο υπάρχει από το 1933, με ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιτεχνική έκφραση. Το ιδιαίτερο γεωγραφικό του σημείο, μέσα στο εθνικό πάρκο, είναι μοναδικής φυσικής ομορφιάς - το επιβλητικό βουνό Sleeping Buffalo είχε ιδιαίτερη θέση στον πολιτισμό των αυτοχθόνων της περιοχής. Το κέντρο αυτό καθαυτό είναι ένα ξεχωριστό μέρος, αποκλειστικά για καλλιτέχνες, μουσικούς, εικαστικούς, κλπ. και συγκεντρώνει ένα διεθνές δυναμικό δημιουργών. Το πρόγραμμα προσφέρει απόλυτη αυτονομία στους καλλιτέχνες και τους παρέχει τις συνθήκες να αφοσιωθούν στην παραγωγή του έργου τους απερίσπαστα.
ΗΚ: Επίσης, το κέντρο προσφέρει πρόσβαση σε εργαστήρια και τεχνικά καταρτισμένο προσωπικό που βρίσκεται στη διάθεση των συμμετεχόντων για τεχνική υποστήριξη και εκπαίδευση, πράγμα σπάνιο για ένα πρόγραμμα φιλοξενίας.
Ποια είναι για σας η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν δημιουργό που προσφέρουν τα προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών;
ΗΚ: Είναι διαφορετικό για κάθε δημιουργό. Βασικός παράγοντας συμμετοχής σε τέτοια προγράμματα είναι για μένα το εργαστηριακό κομμάτι και οι εγκαταστάσεις. Πρόκληση ήταν περισσότερο ο περιορισμένος χρόνος. Είσαι σε ένα εργαστήριο σχεδόν 16 ώρες την ημέρα και αυτός είναι ο χρόνος που έχεις για έρευνα, πειραματισμούς, εξερεύνηση νέων τεχνικών και, τέλος, για το έργο.
ΣΜ: Η κυριότερη πρόκληση για μένα είναι η παραγωγή έργου. Ο άδειος χώρος του στούντιο που γίνεται δημιουργικός και σημείο επαφής με τους άλλους καλλιτέχνες.
Ηλίας Κοέν, Aye Captain I, 2016 © Eleftheria Tseliou gallery
Ως καλλιτέχνη ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν και ποια τα επόμενα σας σχέδια;
ΗΚ: Συνεχίζω να εργάζομαι πάνω στη θεματική της διαχείρισης του υλικού και τη σχέση της με τη μηχανή και κυρίως με την κεραμική. Παράλληλα, με μια ομάδα δημιουργών προσπαθούμε να οργανώσουμε έναν ανοιχτό χώρο για καλλιτέχνες όπου θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα εργαστήρια για να εξερευνήσουν διάφορες τεχνικές. Η ιδέα αυτή έχει σε μεγάλο βαθμό διαμορφωθεί από την φιλοξενία μας σε τέτοια κέντρα δημιουργίας.
ΣΜ: Προς το παρόν συνεχίζω την έρευνα γύρω από την υλικότητα και τη λεγόμενη «νέα υλικότητα», που ήταν και ο τίτλος του προγράμματος φιλοξενίας στο Banff Centre. Επίσης, εργάζομαι σε άλλα πρότζεκτ ψηφιακής φωτογραφίας. Με την έννοια ψηφιακή εδώ εννοώ και την πειραματική μορφή της φωτογραφίας, με το υλικό, καθώς και πειραματισμό με κοπή λέιζερ. Θεωρώ τη φωτογραφία ένα από τα μέσα με τα οποία μπορώ να φέρω σε πέρας αρκετά γρήγορα ιδέες. Η γενικότερη θεματική που με απασχολεί είναι η έννοια «ουτοπία» είτε ως διαδικασία που μπορούμε να ονειρευτούμε είτε ως αναφορά σε καλλιτέχνες και συγγραφείς που έχουν προτείνει κατά καιρούς και ιστορικά μορφές κοινωνικής, οικονομικής και άλλης μορφής ιδανικής κοινωνίας και συνύπαρξης.
Συνθήκες Παραγωγής – Conditions of Production
Eleftheria Tseliou Gallery, Ηρακλείτου 3, Κολωνάκι, 2103618188
Μέχρι 11/11. Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-15:00
