Ο Κώστας Μπασάνος σπούδασε Γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών Accademia Clementina στην Μπολόνια και στο Winchester School of Art στο Γουίντσεστερ της Μεγάλης Βρετανίας. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα, ενώ έχει στο ενεργητικό του ατομικές και ομαδικές εκθέσεις όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Με αφορμή τη συμμετοχή του στην έκθεση "Do you cry often?" στο Artwall Project Space, αναδημοσιεύουμε μια συνέντευξη που έδωσε στον Γιώργο Γεωργακόπουλο για τη στήλη Δύο Όψεις* στο τεύχος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2017 των Νέων της Τέχνης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Γεωργακόπουλο
Τι θα ξεχωρίζατε από τις ευκαιρίες που σας δόθηκαν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο;
Κάθε συμμετοχή σε έκθεση είναι μια ευκαιρία που για πολλούς και διαφορετικούς λόγους ξεχωρίζει η μία από την άλλη. Αν θεωρήσουμε ως ευκαιρίες τη συμμετοχή μου σε εκθέσεις στο εξωτερικό, θα ξεχώριζα την "Prophetia" στο Ίδρυμα Joan Miro το 2015 και την τελευταία Μπιενάλε της Ιρλανδίας στο Λίμερικ.
Ποια είναι, μέχρι τώρα, η μεγαλύτερή σας επιτυχία;
Θεωρώ πολύ μεγάλη επιτυχία για κάθε καλλιτέχνη το να προσπαθεί να δουλεύει στην Ελλάδα, με όλες τις αντιξοότητες και δυσκολίες που όλοι αντιλαμβανόμαστε.
Κώστας Μπασάνος, In Search of the Exotic, 2016 © Eva International & Κώστας Μπασάνος, Φωτογραφία: Miriam O''Connor
Τι σας άφησε η πρόσφατη συμμετοχή σας στην Μπιενάλε EVA International της Ιρλανδίας τον Απρίλιο του 2016 και πώς ερμηνεύετε τον τίτλο που δόθηκε στη φετινή διοργάνωση, με αφορμή τους στίχους του Καβάφη "Είναι οι βάρβαροι να φτάσουν σήμερα";
Η συμμετοχή μου στην Μπιενάλε EVA International της Ιρλανδίας τον Απρίλιο του 2016 ήταν μια εξαιρετική εμπειρία -από τη φιλοξενία, τη γνωριμία μου με άλλους καλλιτέχνες, τη συνεργασία μου με την επιμελήτρια Koyo Kouoh, τους διοργανωτές, μέχρι και την καλύτερη Guinness της περιοχής. Όταν έκανα την πρόταση για το έργο που εκτέθηκε με αφορμή τον τίτλο "Still (the) Barbarians" δεν υπήρχε καμία αναφορά στο συγκεκριμένο ποίημα του Καβάφη. Πιθανότατα, η κοινή αναφορά της δικής μου πρότασης και της Koyo Kouoh στο τελικό θεματικό πλαίσιο να έπαιξε ρόλο στην επιλογή του έργου. Όταν έγραψε ο Καβάφης τους "Βαρβάρους", η Αλεξάνδρεια ήταν βρετανική αποικία, ενώ η έκθεση συνέπεσε επίσης με τα 100 χρόνια από το Easter Rising, την επέτειο της ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας. Η διοργάνωση αναφερόταν στο ρόλο των αποικιοκρατικών πολιτικών και τις επιπτώσεις τους, με αφορμή την πρώτη αποικία που ήταν η Ιρλανδία μέχρι τις σημερινές αποικιοκρατικές πολιτικές.
Ποια είναι η σχέση σας με το χώρο της αγοράς της τέχνης;
Νομίζω ότι η σχέση μου με το χώρο της αγοράς της τέχνης λίγο ως πολύ είναι αυτή όπως των υπόλοιπων εικαστικών που δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα. Η αγορά της τέχνης θα ''λεγα -και νομίζω είναι μια κοινή διαπίστωση όλων των εμπλεκομένων- είναι πενιχρή. Κυρίως την τελευταία δεκαετία, η εικαστική παραγωγή αποθηκεύεται στα εργαστήρια των καλλιτεχνών, στα depot των γκαλερί -όσων έχουν απομείνει- ή διακινείται για μη-κερδοσκοπικούς σκοπούς, αφού η συλλεκτική και αγοραστική δυνατότητα έχει συρρικνωθεί.
Ποιοι είναι οι οικονομικοί πόροι που σας επιτρέπουν να δημιουργείτε;
Η δουλειά μου ως καθηγητής μου επιτρέπει να αντιμετωπίζω εν μέρει τα έξοδα παραγωγής ενός έργου, αλλά μη φαντάζεσαι ότι στην περίπτωση μιας ατομικής έκθεσης ή ενός φιλόδοξου project ένας μισθός αρκεί. Ο εικαστικός επωμίζεται συνήθως τα έξοδα παραγωγής και μεταφοράς και πίστεψέ με, είναι μια δύσκολη συνθήκη για να συνεχίσεις να είσαι παραγωγικός, αν όλα πρέπει να περάσουν από τα χέρια σου.
Πείτε μας ένα μέρος που σας εκφράζει -ένα μέρος που σας αρέσει να επισκέπτεστε.
Μια ακτή με τη θέα της ανοικτής θάλασσας.
Ποια είναι η μεγαλύτερη οικονομική δυσκολία/χρονική στιγμή που αντιμετωπίσατε στη διάρκεια της καριέρας σας;
Δεν ήταν ποτέ εύκολα. Θα ''λεγα ότι η πιο κρίσιμη στιγμή ήταν όταν επέστρεψα από την Αγγλία το 2001. Ήταν ένα νέο ξεκίνημα σε έναν τόπο που είχα κατά κάποιον τρόπο αφήσει πίσω μου 16 χρόνια πριν.
Με ποιο χώρο, καλλιτέχνη ή άνθρωπο των τεχνών θα θέλατε να συνεργαστείτε, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο;
Δεν έχω την απάντηση. Δε θα ''λεγα όχι σε συνεργασίες που θα άνοιγαν προοπτικές είτε σε τοπικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Ποιος δε θα ''θελε ό,τι καλύτερο προσδοκά για τη δουλειά του;
Διδάσκετε Γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Συνυπάρχει ο καλλιτέχνης Κώστας Μπασάνος με τον εκπαιδευτικό;
Η συνύπαρξη είναι κατά κάποιον τρόπο αναπόφευκτη, ως μια αμφίδρομη συνθήκη όπου επαναπροσδιορίζονται βεβαιότητες και τίθενται ερωτήματα. Γι'' αυτό μου αρέσει και αυτό που κάνω.
Κώστας Μπασάνος, The Palace at 4AM, άποψη εγκατάστασης © ArtWall Project Space & Κώστας Μπασάνος
Σας έχει υποστηρίξει κρατικός πολιτιστικός φορέας;
Κατηγορηματικά όχι. Μία φορά απευθύνθηκα στο Υπουργείο Πολιτισμού για τη συμμετοχή μου στο International Symposium for Electronic Arts (ISEA) το 2001 στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας και απογοητεύτηκα από την άγνοια, τις παρατάσεις, τη γραφειοκρατία και την απαξίωση για τη σύγχρονη τέχνη και τον πολιτισμό. Τελικά αναγκάστηκα να αποσύρω τελευταία στιγμή τη συμμετοχή μου, αφήνοντας εκτεθειμένους τους διοργανωτές, αφού το πρόγραμμα είχε ήδη τυπωθεί.
Τι θα προτείνατε και τι θα αλλάζατε στον κρατικό πολιτιστικό μηχανισμό;
Η σύγχρονη τέχνη είναι εξαγώγιμο πολιτιστικό προϊόν όπως οι θησαυροί της Βεργίνας. Για να γίνει, όμως, κατανοητό και πράξη, απαιτείται πολιτική βούληση, ένα θεσμικό πλαίσιο και έμψυχο υλικό που να αγαπά την τέχνη και αυτό που κάνει. Η οδύσσεια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στην Αθήνα νομίζω ότι φανερώνει την αδυναμία χάραξης μιας γενικότερης εξωστρεφούς εθνικής πολιτικής για τη σύγχρονη τέχνη, με μακροπρόθεσμα οφέλη.
Δεν ξέρω τι θα άλλαζα στον κρατικό πολιτιστικό μηχανισμό. Ίσως πολλά, ξεκινώντας από τις εισόδους του Υπουργείου Πολιτισμού, τους διαδρόμους, τις ανακοινώσεις με σελοτέιπ, τα στοιβαγμένα εκτός λειτουργίας αντικείμενα, τους φακέλους αρχείου σε κάθε όροφο και φυσικά, μέχρι και τη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία για τον πολιτισμό. Έχω την αίσθηση ότι είναι πλέον αργά. Απλά δε θα άλλαζα τίποτα γιατί κάποια πράγματα δεν αλλάζουν. Θα έκανα κάτι άλλο από την αρχή.
Το κοινωνικό σας δίκτυο, οι γνωριμίες σας, σάς βοήθησαν να προχωρήσετε;
Νομίζω ότι τελικά είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσεις, με φιλίες και συνεργασίες που προκύπτουν στην πορεία μας.
Είχε η επιτυχία κάποιου είδους οικονομικό, ηθικό αντίκρισμα ή ανταμοιβή;
Αν το αυτονόητο θεωρείται επιτυχία, τότε ναι, θα μπορούσα να πω ότι αισθάνομαι ικανοποίηση που έχω τη δυνατότητα να το διεκδικήσω.
Τι βλέπετε στο μέλλον για τον εαυτό σας; Για τον καλλιτεχνικό κόσμο;
Μακάρι να ''ξερα... Είναι τόσο ρευστές οι προσδοκίες που χαίρομαι για αυτό που είμαι σήμερα και για αυτό που πρόκειται να κάνω αύριο.
Διαπιστώνω ένα ματαιόδοξο αυτισμό που απολαμβάνει με αυτάρκεια τη συντροφιά του ίδιου κύκλου. Αν αυτός είναι ο κόσμος της τέχνης, είτε γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή είτε γιατί αισθανόμαστε την ασφάλεια μιας επαρχιώτικης νοοτροπίας, νομίζω τότε πως ό,τι κάνουμε, θα είναι για δική μας κατανάλωση και θα πρέπει να προβληματιστούμε και να σκεφτούμε εκ νέου κάποια πράγματα.
Περισσότερα για το έργο του Κώστα Μπασάνου θα βρείτε στον ιστότοπο του καλλιτέχνη: www.bassanos.gr
*Οι Δύο Όψεις της έντυπης έκδοσης των Νέων της Τέχνης είναι μια σειρά από συνεντεύξεις σύγχρονων καλλιτεχνών, διαφόρων ηλικιών και εικαστικών αναζητήσεων, από διαφορετικές χώρες, η οποία προσπαθεί να αναδείξει κοινά σημεία και προβληματισμούς σχετικά με την εικαστική πορεία του καθενός. Παράλληλα, ο στόχος είναι να διερευνηθούν όχι μόνο οι διαφορές, αλλά και οι ευκαιρίες, καθώς και τα μέσα ανάδειξης και προβολής του εικαστικού έργου. Έτσι, ο αναγνώστης των Νέων της Τέχνης έχει την ευκαιρία να συγκρίνει και να εκτιμήσει την προσπάθεια που καταβάλλεται από ανθρώπους του ίδιου χώρου σε παρόμοια περιβάλλοντα και να εξάγει ο ίδιος τα συμπεράσματά του. Δεν πρόκειται τόσο για μια περιγραφή έργου, όσο για μια προσπάθεια διερεύνησης του μηχανισμού που ο κάθε καλλιτέχνης έχει επινοήσει μέσα από το περιβάλλον του για την προβολή και υποστήριξη της δουλειάς του. Οι συνεντεύξεις, τέλος, δίνουν τη δυνατότητα για εκτενείς ή περισσότερο σύντομες απαντήσεις, ανάλογα με το πεδίο που ενδιαφέρει τον κάθε καλλιτέχνη στο κοινό περιβάλλον.
