Την ανάγκη ουσιαστικής στήριξης της εργαζόμενης μητέρας από πλευράς της ΕΕ αλλά και των κυβερνήσεων των 27, με στόχο την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος αναλύει σε συνέντευξή της στο Liberal η CEO του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Φόρουμ στην Ιταλία (World Business Forum Italy - WOBI), Ana Mazzeo.
Η επιχειρηματίας και βραβευμένη ως μία από τις 100 πιο επιτυχημένες γυναίκες στην Ιταλία στην λίστα του Forbes για το 2024 (Forbes Italy's Top 100 Successful Women 2024), μιλά για την ανάγκη της αλλαγής παραδείγματος σε ό,τι αφορά τις Νέες Τεχνολογίες, υπογραμμίζοντας ότι η Ευρώπη και ιδίως το ευρωπαϊκό επιχειρείν δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση, να χάσει το «τρένο» της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα ως honoured guest της εταιρείας Generation Y, που είναι μέλος του Ομίλου GPA Ecosystem of Companies, η Ana Mazzeo μιλά στο Liberal και για την ανάγκη αλλαγής των ισορροπιών σε ό,τι αφορά τη γυναικεία επιχειρηματικότητα.
Σημειώνεται ότι το προσεχές event του WOBI πραγματοποιείται στις 13 - 14 Νοεμβρίου στο Μιλάνο.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κυρία Mazzeo, ποιες είναι οι προκλήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την κατάληψη ηγετικών θέσεων στην ΕΕ και πώς αυτές οι προκλήσεις διαφέρουν μεταξύ των κρατών - μελών;
Κατά τη γνώμη μου, οι προκλήσεις και τα εμπόδια ήταν από πάντοτε τα ίδια. Το να είσαι μητέρα και δη μια εργαζόμενη μητέρα. Θα πρέπει να έχουμε ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες, αλλά δεν μπορούμε να τυγχάνουμε ίδιας μεταχείρισης. Γιατί, πολύ απλά, είμαστε ξεχωριστές. Είμαστε μαμάδες κι επίσης είμαστε εκείνες που φέρνουμε και τους άνδρες στον κόσμο, δημιουργώντας οικογένειες. Συνεπώς, χρειαζόμαστε ειδική μεταχείριση, ώστε να μπορούμε να είμαστε και μητέρες αλλά και εργαζόμενες. Γιατί, εάν δεν έχουμε καμία υποστήριξη από το κράτος είτε από τις εταιρείες και αναγκαζόμαστε να αναγάγουμε την απόκτηση ενός παιδιού ως πρόβλημα, τότε δεν θα πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί η υπογεννητικότητα μαστίζει την Ευρώπη. Και εκεί ακριβώς έρχεται η εκάστοτε κυβέρνηση και σκέφτεται να παράσχει περισσότερα οικονομικά βοηθήματα και επιδόματα στις γυναίκες ως κίνητρο για να κάνουν περισσότερα παιδιά. Όμως τα επιδόματα, κύριε Παναγόπουλε, όσο γενναία κι αν είναι, όσο κι αν συνιστούν μια κάποια λύση, δεν θα πρέπει να λογίζονται ως πανάκεια.
Κρατώ αυτό που είπατε, γιατί αυτό το ζήτημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης και ιδίως με το ζήτημα της ανανέωσης των γενεών…
Είναι στην ρίζα του δημογραφικού προβλήματος, επειδή ακριβώς όλα συνδέονται μεταξύ τους. Εάν δεν έχεις τη στήριξη της εταιρείας όπου εργάζεσαι ή της κυβέρνησης ή δεν έχεις κανενός είδους βοήθεια, τότε τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Χρειάζεσαι να κερδίσεις χρήματα, γιατί η ακρίβεια υπάρχει παντού και σε τελευταία ανάλυση είναι αναφαίρετο δικαίωμά σου να έχεις έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Οι περισσότερες γυναίκες επιθυμούν να είναι επιτυχημένες στην καριέρα τους, τους αρέσει να εργάζονται όπως ακριβώς και οι άνδρες. Γιατί, λοιπόν, θα πρέπει, εγώ και η κάθε γυναίκα να θυσιάζουμε την όποια επαγγελματική πορεία μας, εφόσον δεν έχουμε καμία ουσιαστική στήριξη ως προς το να μπορούμε να είμαστε και μητέρες ταυτόχρονα;
Σκεφθείτε μια γυναίκα CEO που μένει σε μια δεδομένη χρονική στιγμή έγκυος: Αναγκάζεται να φύγει για αρκετούς μήνες από τη δουλειά της και αν δεν έχει στήριξη, τότε γυρίζοντας πίσω στην εργασία της ενδεχομένως να έχει χάσει σημαντικό μέρος αυτής. Αν όμως, βρίσκεται σε μια εταιρεία που έχει συγκεκριμένα επαγγελματικά ήθη, προωθεί το αίσθημα της ασφάλειας και στηρίζει με κάθε μέσο τις εργαζόμενες μητέρες, τότε τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Γιατί, πολύ απλά, εξασφαλίζεται η εργασιακή συνέχεια και η συνέπεια. Υπάρχουν εταιρείες που δημιουργούν πλέον παιδικούς σταθμούς για τα παιδιά των υπαλλήλων και των στελεχών τους. Αυτές είναι σημαντικές επενδύσεις, που δεν λογίζουν απλά τις γυναίκες ως άτομα που χρήζουν ειδικής μεταχείρισης, αλλά φέρουν μια αλλαγή παραδείγματος στα εργασιακά ήθη και ταυτόχρονα μια ουσιαστική λύση στην αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.
Πώς μπορούν τα εργαλεία AI να ενισχύσουν τη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη στρατηγικής για ηγέτες και επιχειρηματίες; Ποιος είναι ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης στην προώθηση της καινοτομίας και της κλιμάκωσης των επιχειρήσεων για τους επιχειρηματίες, ιδίως στα οικοσυστήματα νεοφυών επιχειρήσεων;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς μας δεν μπορεί πλέον να σταματήσει το «κύμα» της Τεχνητής Νοημοσύνης. Και από τη στιγμή που δεν μπορείς να σταματήσεις ένα τέτοιο κύμα, τότε θα πρέπει να μάθεις να σερφάρεις.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι ζήτημα απλής απόφασης, είναι ένα must, κάτι που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο. Ο κόσμος δεν πρόκειται να σταματήσει τώρα. Η επίδραση της ΤΝ θα κλιμακώνεται ολοένα και περισσότερο με θετικό τρόπο στην καθημερινότητά μας. Εάν ξέρουμε πώς θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τα εργαλεία που μας παρέχει η ΤΝ, τότε θα αλλάξει άρδην και σίγουρα προς το καλύτερο ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.
Για μένα, προσωπικά, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πέρα και πάνω απ’ όλα ένα εργαλείο. Αλλά, πρωτίστως θα πρέπει και εμείς ως επαγγελματίες, ως επιχειρηματίες, να αντιληφθούμε τον πραγματικό ρόλο και το σκοπό της. Θα πρέπει να μάθουμε τα βασικά σε ό,τι αφορά τα εργαλεία AI. Σύντομα θα ξεκινήσω να διδάσκω σε μια σχολή για τα εργαλεία ΑΙ, γιατί πιστεύω πως είναι κάτι που προετοιμάζει τα παιδιά, τις μελλοντικές γενιές των επαγγελματιών, για αυτό που έρχεται και είναι μπροστά τους. Σκεφθείτε, σχεδόν κάθε έξι μήνες η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει και φέρνει κάτι καινούργιο στον ορίζοντα.
Είμαι, λοιπόν, της άποψης, πως αν ξεκινήσει κάποιος από μικρή ηλικία να μαθαίνει τα βασικά που αφορούν το μέλλον του και διδαχθεί το πώς να χειρίζεται την ΤΝ, τότε θα είναι πολύ δύσκολο αύριο και μεθαύριο αυτός ο άνθρωπος να αντικατασταθεί τόσο εύκολα. Επομένως, όλοι αυτοί οι φόβοι μας ότι θα γίνουμε υποχείρια των μηχανών, δεν νομίζω ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Το ευρωπαϊκό επιχειρείν χρειάζεται την ΤΝ, γιατί θα μας βοηθήσει ως προς το να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητα αλλά και την παραγωγικότητά μας. Δεν πρέπει ως Ευρώπη να μείνουμε πίσω μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, γιατί εάν κάνουμε κάτι τέτοιο, τότε θα μείνουμε πίσω.
Σε ό,τι αφορά, τώρα, αυτό που με ρωτήσατε για τον ρόλο της ΤΝ στα οικοσυστήματα των startups, νομίζω ότι οι αλλαγές είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς. Προσωπικά, βλέπω ολοένα και περισσότερους νέους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τα εργαλεία AI, γιατί ξέρουν πως εκεί βρίσκεται το μέλλον, αυτό είναι το «next best thing». Η υιοθέτηση των εργαλείων αυτών θα βοηθήσει σημαντικά τις επιχειρήσεις να αντιληφθούν την επόμενη μέρα και θα συμβάλλει ουσιαστικά στη μετεξέλιξή τους.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας στην Ευρώπη και ποια η συμβολή της στην ευρωπαϊκή οικονομία;
Νομίζω, κύριε Παναγόπουλε, ότι η Ευρώπη έχει αρχίσει να κάνει βήματα προς τα εμπρός, εάν θέλουμε να μιλήσουμε για το ζήτημα της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Αν και πιστεύω ότι, ακόμη και στην παρούσα χρονική στιγμή, οι startups εξακολουθούν να διοικούνται κατά βάση από στελέχη, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι άνδρες, νομίζω πως αυτή η τάση αρχίζει σταδιακά να αλλάζει υπέρ των γυναικών.
Γνωρίζω, από την εμπειρία μου, αρκετές γυναίκες επιχειρηματίες που έχουν εξαιρετικές ιδέες και τις υλοποιούν στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στο επιχειρείν.
Για παράδειγμα, στο Μιλάνο όπου ζω, εφαρμόζονται πολιτικές που διαφοροποιούν το είδος και το μέγεθος της αρωγής που λαμβάνουν startup εταιρείες που απασχολούν γυναίκες κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνεχίσουμε να επιζητάμε. Γιατί, είναι εξαιρετικά δύσκολο να έχεις μια καλή ιδέα και να μην έχει εν τέλει την κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να την υλοποιήσεις.
Συνοψίζοντας, επομένως, θα έλεγα ότι έχουμε ξεκινήσει να κάνουμε βήματα προς τα εμπρός…
Έχετε κάνει ήδη μια καλή αρχή…
Ακριβώς!
Ωστόσο, ποια είναι τα κύρια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που ασχολούνται με το επιχειρείν στην Ευρώπη;
Πιστεύω πως ένα από τα κυριότερα προβλήματα – και εκτιμώ πως δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τις γυναίκες – είναι αυτό που αφορά στην οικονομική στήριξη. Κι αυτό γιατί εάν δεν έχεις την κατάλληλη στήριξη από πλευράς είτε των τραπεζών, είτε των ιδιωτικών επενδυτικών ταμείων είτε κάποιου επιχειρηματία που θα πιστέψει σε σένα και θα θελήσει να επενδύσει στην ιδέα σου.
Χρειάζεται, λοιπόν, να υπάρχει ορατότητα, να μπορεί δηλαδή η εκάστοτε γυναίκα επιχειρηματίας να έχει πρόσβαση σε τέτοιες πηγές. Όταν δεν έχεις τις σωστές επαφές, είτε δεν γνωρίζεις ποιες είναι οι σωστές πόρτες που θα πρέπει να χτυπήσεις, τότε είναι βέβαιο πως η ιδέα σου, όσο καλή κι αν είναι, θα παραμείνει απλά μια ιδέα και δεν θα υλοποιηθεί ποτέ.
Πιστεύετε ότι η ανισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα διαδραματίζει ακόμη και τώρα έναν καταλυτικό ρόλο ως προς αυτό το πρόβλημα;
Νομίζω ότι η ανισότητα των φύλων δεν έχει εκριζωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό μέσα στις εταιρείες όσο θα περίμενε κανείς. Φανταστείτε να είστε γυναίκα, να ξεκινάτε την καριέρα σας από το μηδέν μέσα σε μια εταιρεία και το τι έχετε να αντιμετωπίσετε μπροστά σας. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα περάσετε αρκετά δύσκολα.
Για παράδειγμα, μια γυναίκα δικηγόρος που εργάζεται σε μια μεγάλη εταιρεία νομικών συμβούλων, ενδεχομένως να βρεθεί αντιμέτωπη με τέτοιες καταστάσεις, με αποτέλεσμα να φτάνει στο σημείο να νιώθει ότι θα πρέπει να κάνει μεγαλύτερο κόπο, ώστε να τα καταφέρει.
Αντίθετα, αν μιλήσουμε μεμονωμένα για γυναίκες επιχειρηματίες, εκεί τα πράγματα διαφέρουν αρκετά. Αν είστε μια γυναίκα, αλλά έχετε τις σωστές επαφές ή εργάζεστε με προσήλωση, για να τις αποκτήσετε και είναι στο χαρακτήρα σας να μη σταματάτε μπροστά σε δυσκολίες και εμπόδια, τότε κανείς δεν πρόκειται να σας σταματήσει. Για να το πω απλά, στην προκειμένη περίπτωση, η ανισότητα των δύο φύλων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ισχύσει. Σκεφθείτε: Μιλάμε για μια γυναίκα που ξεκινά μια δική της επιχείρηση… Άρα είναι αποφασισμένη να αναμετρηθεί με οποιαδήποτε δυσκολία. Συνεπώς είναι τελείως διαφορετική η προσωπικότητα μιας γυναίκας επιχειρηματία από την αντίστοιχη μιας γυναίκας που απλώς απασχολείται σε μια οποιαδήποτε εταιρεία.
Ποια είναι η σημερινή εκπροσώπηση των γυναικών σε πολιτικές και εταιρικές ηγετικές θέσεις στην ΕΕ και πώς έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου;
Πιστεύω πως ακόμη δεν έχουμε κατορθώσει – ως Ευρώπη των 27 – να φτάσουμε στο επιθυμητό σημείο. Δεν είμαστε ακόμη εκεί που πρέπει. Διάβασα πρόσφατα με μεγάλη προσοχή τα όσα εκπληκτικά αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα λυπηρά σε επίπεδο στατιστικών είχαν γραφεί για τη χώρα μου και τα ανέφερε στην έκθεσή του για την ΕΕ ο Μάριο Ντράγκι.
Δείτε, για παράδειγμα, τι συμβαίνει στην Ιταλία. Ίσως σας φανεί περίεργο, αλλά στη χώρα μου υπάρχουν περισσότεροι CEOs με το όνομα Αλεσάντρο απ’ ό,τι γυναίκες με το όνομα Αλεσάντρα σε αντίστοιχες θέσεις διευθυνόντων συμβούλων. Νομίζω ότι αυτό από μόνο του είναι εκπληκτικό. Επομένως, μπορείτε να φανταστείτε τι ακριβώς συμβαίνει. Βεβαίως, θα μπορούσε να πει κάποιος «μα τόσες γυναίκες εργάζονται αυτή τη στιγμή σε τομείς όπως π.χ. το marketing ή η γραμματειακή υποστήριξη». Ναι, προφανώς και κάτι τέτοιο ισχύει, αλλά πού είναι οι γυναίκες όταν δεν μπορούν να συμμετάσχουν στο κέντρο ή πιο απλά στο τραπέζι των αποφάσεων;
Προσωπικά, εξακολουθώ να βλέπω αυτά τα τραπέζια με μόλις μία γυναίκα έναντι μιας πλειονότητας ανδρών. Για να υπάρχει ισότητα ακόμη και σε ένα διοικητικό συμβούλιο μιας οποιασδήποτε εταιρείας με 12 στελέχη, το σωστό θα ήταν να είναι μοιρασμένοι (6 άνδρες, 6 γυναίκες).
Και είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο που φέρνω στο νου μου τα όσα ανέφερε πολύ εύστοχα στην πρόσφατη έκθεσή του ο Μάριο Ντράγκι. Προσωπικά, δεν λέω ότι πρέπει κάθε γυναίκα να καταλαμβάνει μια θέση CEO, για να πούμε απλά ότι είμαστε εντάξει. Θεωρώ ότι όλα είναι ζήτημα ικανοτήτων και ταλέντων, τα οποία δυστυχώς δεν φαίνονται, δεν βγαίνουν προς τα έξω, γιατί πολύ απλά αυτές οι γυναίκες δεν έχουν την ευκαιρία να κάνουν κάτι τέτοιο. Σίγουρα δεν είναι για όλους και σίγουρα όλες οι γυναίκες δεν επιθυμούν να βρίσκονται σε μια τέτοια θέση. Υπάρχουν γυναίκες που επιλέγουν και θέλουν να βρίσκονται στο σπίτι, να κάνουν παιδιά κι αυτό είναι κάτι πολύ όμορφο. Όμως για τις γυναίκες εκείνες που αντίστοιχα επιλέγουν να βρίσκονται στα κέντρα των αποφάσεων, θα πρέπει να υπάρξει σαφής υποστήριξη τόσο από τις εθνικές κυβερνήσεις και από την ΕΕ κεντρικά. Κι αυτό πρέπει να γίνει, ώστε να καταλάβουν άπαντες ότι οι γυναίκες είναι εδώ, έχουν ικανότητες να διοικούν και να επιλύουν προβλήματα, δίνοντας ουσιαστικές λύσεις. Γυναίκες και άνδρες αλληλοσυμπληρώνονται σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς τους. Πρέπει να συνεργάζονται, αλλά αυτή η συνέργεια θα πρέπει να είναι ακριβοδίκαιη.
Αναφερθήκατε πιο πριν στον Μάριο Ντράγκι. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η έκθεση Ντράγκι υπήρξε ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η ΕΕ θα πρέπει να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές, είτε υπό όρους ανταγωνιστικότητας είτε αντίστοιχα υπό όρους βιώσιμης ανάπτυξης. Θα ήθελα το σχόλιό σας επ’ αυτού…
Νομίζω ότι ο Μάριο Ντράγκι είναι ένας πολύ πρακτικός άνθρωπος. Δηλαδή, όταν μιλά, μας δίνει με ακρίβεια και αναλύει όλα εκείνα που πρέπει να κάνουμε ως Ευρώπη των 27.
Ήταν πολύ ξεκάθαρος ως προς το ότι πρέπει να κάνουμε, εάν θέλουμε να συνεχίσουμε ως ΕΕ. Επομένως, εάν η ΕΕ θέλει να εξασφαλίσει τη συνέχειά της στο διηνεκές, θα πρέπει να δούμε με πολλή προσοχή και προσήλωση τα όσα υπογραμμίζει ο Ντράγκι στην έκθεσή του.
Ο Ντράγκι επισημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να αλλάξει άμεσα και χωρίς καμία περαιτέρω καθυστέρηση ό,τι δεν δουλεύει σωστά μέσα στους κόλπους της. Εκείνο που προσωπικά θα ήθελα να πω, είναι ότι θα πρέπει να ακούσουμε τον Μάριο Ντράγκι και όχι μόνον εμείς ως μονάδες, ως άνθρωποι, αλλά και οι κυβερνήσεις των 27.
Γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι οι αναφορές του στην έκθεση έχουν προκαλέσει ήδη σημαντικές συζητήσεις στην Ιταλία. Ο ίδιος έχει συναντηθεί με την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, η οποία επιχειρεί να εφαρμόσει τα όσα λέει ο Ντράγκι στη χώρα μου.
Ο ίδιος ο Ντράγκι μιλά στην έκθεσή του για την ανάγκη της αλλαγής παραδείγματος αλλά και για το ότι είναι επιτακτική η ανάγκη η ΕΕ να εξακολουθήσει να εργάζεται ως μια ενωμένη δύναμη, εγκαταλείποντας τον αδιέξοδο δρόμο των μεμονωμένων πολιτικών. Τελικός στόχος παραμένει η διατήρηση της ευρωπαϊκής συνοχής, γιατί, εν κατακλείδι, μέσω αυτής θα οδηγηθούμε στην πραγματική ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
