Έχει χαρακτηριστεί άνθρωπος των ειδικών αποστολών. Από το Ταμείο Ανάκαμψης έως τις πυρκαγιές, την ακρίβεια στην ενέργεια και την εκτός σχεδίου δόμηση, έχει κληθεί να δώσει λύσεις. Στα χέρια του έχει ένα κρίσιμο χαρτοφυλάκιο και το στοίχημα είναι να ανταποκριθεί με επιτυχία. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης μιλάει στο Liberal για όλα όσα μας απασχολούν και μας «πληγώνουν». Για τα καυτά θέματα της επικαιρότητας.
Προαναγγέλλει νομοθετική παρέμβαση για την εκτός σχεδίου δόμηση, αποκαλύπτει πως θα ανακοινωθούν νέα μέτρα για τα ευάλωτα νοικοκυριά, τους πολύτεκνους και τους κατοίκους σε περιοχές αυξημένων ενεργειακών αναγκών. Τέλος, μιλάει για τον σχεδιασμό και τα κίνητρα που θα δοθούν για την πρόληψη των πυρκαγιών.
Συνέντευξη στον Θανάση Μαυρίδη
Κύριε υπουργέ καλημέρα. Έχετε την τύχη ή την ατυχία οι αρμοδιότητές σας να εφάπτονται με όλα τα θέματα που θεωρούνται σήμερα «καυτά» στην επικαιρότητα. Η πρόληψη στις πυρκαγιές, η ακρίβεια στο ρεύμα, η εκτός σχεδίου δόμηση. Ειλικρινά δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω!
Ας επιλέξουμε, όμως, να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας από την εκτός σχεδίου δόμηση. Όχι γιατί είναι σημαντικότερο από τα άλλα δύο, αλλά επειδή από κάπου πρέπει να αρχίσουμε!
Οι αποφάσεις του ΣτΕ έχουν δημιουργήσει μία αίσθηση ανασφάλειας σε εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες γης. Πώς θα αντιμετωπίσετε το πρόβλημα;
Η εκτός σχεδίου δόμηση συνιστά ένα διαχρονικό πρόβλημα, καθώς μεγάλο μέρος της οικιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα - εντός και εκτός σχεδίου - για λόγους ιστορικούς, αλλά και άλλους που δεν είναι της παρούσης να τους συζητήσουμε, έγινε με ανορθόδοξο τρόπο. Με την εξαίρεση ειδικών αναγκών - π.χ. αγροτοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τουριστική ανάπτυξη κ.ά. - η ορθολογική πολεοδομική λύση είναι η εντός σχεδίου δόμηση, γιατί αυτή έχει μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, μεγαλύτερη αναπτυξιακή δυναμική και μικρότερο κόστος κατασκευής και λειτουργίας υποστηρικτικών υποδομών.
Για τον σκοπό αυτό, άλλωστε, η εκτός σχεδίου δόμηση είχε διαδοχικά όλο και πιο αυστηρές απαιτήσεις σε ό,τι αφορά στην αρτιότητα, στην πρόσβαση σε δρόμο κ.λπ. Ο τεράστιος αριθμός μελετών πολεοδομικού και χωροταξικού χαρακτήρα (τοπικά χωροταξικά, χαρακτηρισμός δρόμων, ειδικά χωροταξικά κ.λπ.) θα λύσουν, οριστικά, το θέμα σε ό,τι αφορά στο άμεσο μέλλον, με τρόπο επιστημονικά και θεσμικά άρτιο.
Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, όμως, η απόφαση του ΣτΕ δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί να αφεθεί χωρίς ρύθμιση για το αξιόλογο διάστημα που μεσολαβεί, μέχρι το τεράστιο αυτό πολεοδομικό έργο να ολοκληρωθεί και να λάβει τη μορφή προεδρικών διαταγμάτων, που θα καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα. Σύντομα, θα έρθουμε - είναι ένα θέμα στο οποίο δίνει ιδιαίτερη προτεραιότητα η κυβέρνηση συνολικά, εγώ ως Υπουργός και ο αρμόδιος Υφυπουργός κ. Ταγαράς - να νομοθετήσουμε. Το ακριβές περιεχόμενο των ρυθμίσεων δεν θα το αναπτύξω, όμως, εδώ σήμερα.
Η εκτός σχεδίου δόμηση, πάντως, είναι αντικειμενικά ένα πρόβλημα. Έχουν καταστραφεί ολόκληρες περιοχές, ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν κανόνες ή καλύτερα οι κανόνες άλλαζαν κάθε φορά προς όφελος μιας ειδικής μερίδας «επενδυτών» που πλούτισε με την κατάτμηση μεγάλων εκτάσεων. Την εποχή που κάποιος αγόρασε ένα οικόπεδο το έκανε με βάση κάποια δεδομένα. Δεν είναι άδικο αυτήν τη στιγμή να απαξιώνεται η περιουσία του;
Οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου θα μπορούσε να είναι μια κάποια λύση στο πρόβλημα; Το ΣτΕ εμφανίζεται ως ο βασικός υπερασπιστής του περιβάλλοντος. Ένα Δικαστήριο! Υπό αυτήν την έννοια θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι και μια κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι κυβέρνηση δικαστών!
Αυτό ήταν άλλωστε για κάποιους στο εξωτερικό το ζητούμενο για την Ελλάδα στην εποχή των μνημονίων. Μήπως φταίτε κι εσείς οι πολιτικοί που δεν κάνετε καλά τη δουλειά σας και έτσι «αναγκάζεται» το δικαστικό σύστημα να την κάνει αντί για σας;
Κοιτάξτε, η αιτίαση αυτή έχει κάποια βάση και η μόνη απάντηση σ’ αυτήν είναι η επιστημονική τεκμηρίωση των παρεμβάσεών μας. Για παράδειγμα, στην εκτός σχεδίου οι μεταβατικές ρυθμίσεις που θα θεσπίσουμε να έχουν ως τελικό αποτέλεσμα να καλύψουν - σε μεγάλο βαθμό - τις περιπτώσεις που θα κάλυπταν και στο τέλος του ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού που σας περιέγραψα. Δεύτερο παράδειγμα: Οι ρυθμίσεις που θα κάνουμε να τηρούν την αρχή του «πολεοδομικού ισοδυνάμου», δηλαδή να οδηγούν, παράλληλα με τη δόμηση, σε έργα, σε τοπικό επίπεδο, που να αποκαθιστούν (σε επαρκή βαθμό), την επιπλέον επιβάρυνση σε υποδομές και περιβάλλον, που συνεπάγεται η δόμηση στην εκτός σχεδίου περιοχή.
Ενέργεια! Είστε ο αρμόδιος υπουργός σε μία περίοδο που καλπάζουν και πάλι οι τιμές στην ενέργεια. Μέχρι σήμερα ο Έλληνας καταναλωτής δεν το έχει καταλάβει στην πραγματική του διάσταση το πρόβλημα, επειδή η Πολιτεία πλήρωνε ένα μέρος του λογαριασμού του. Τώρα;
Η πολιτική που ασκήθηκε την προηγούμενη διετία δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί… Η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι η ΔΕΗ θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του καλού Σαμαρείτη. Τί λέτε εσείς σχετικά; Υπάρχει αισχροκέρδεια με αφορμή την κρίση; Τι πιστεύετε; Και αν ναι, πως θα την αντιμετωπίσετε;
Οι τιμές της ενέργειας, πράγματι, κάλπασαν λόγω της ενεργειακής κρίσης και ήδη από την προηγούμενη τετραετία της διακυβέρνησής μας, αποδείξαμε πως έχουμε τα αντανακλαστικά για τη διαχείριση μεγάλων κρίσεων και μάλιστα εξωγενών, που έπληξαν όλο τον πλανήτη (πανδημία και ενεργειακή κρίση). Η βασική πολιτική μας δεν έχει λόγο να αλλάξει. Θα στηρίζουμε - όποτε χρειαστεί - τους συμπολίτες μας, με σκοπό να ανταπεξέλθουν απέναντι στις αντιξοότητες που προκύπτουν από κρίσεις, όπως οι προαναφερθείσες. Ήδη έχει προετοιμαστεί και θα ανακοινωθεί, σύντομα, μία δέσμη μέτρων για τα ευάλωτα νοικοκυριά, τους πολύτεκνους και τους κατοίκους σε περιοχές αυξημένων ενεργειακών αναγκών, που αναγκάζονται να ξοδεύουν σημαντικό ποσοστό του εισοδήματός τους γι’ αυτό τον σκοπό (π.χ. θέρμανση νοικοκυριού σε ορεινή περιοχή της χώρας).
Πριν λίγες μέρες, ανακοινώσαμε τη συνέχιση των μέτρων στήριξης στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος για νοικοκυριά, ευάλωτους καταναλωτές, αγρότες και για τον Σεπτέμβριο και μάλιστα τα ποσά που διαθέτουμε είναι αυξημένα.
Από εκεί και πέρα, με τα δεδομένα που είχαμε στη διάθεσή μας για την πορεία της ενεργειακής αγοράς, υπέγραψα απόφαση, στα τέλη Ιουλίου, βάσει της οποίας παρατείνεται, έως την 31η Δεκεμβρίου 2023 το σημερινό έκτακτο σχήμα λειτουργίας της αγοράς.
Στο πλαίσιο αυτό, παρατείναμε έως και την 31η Δεκεμβρίου 2023, τον μηχανισμό επιστροφής των υπερεσόδων στη χονδρική αγορά, που εφαρμόζεται από τον Ιούλιο του 2022.
Σε ό,τι αφορά στη μέσομακροπρόθεσμη λειτουργία της αγοράς, αυτό που επιδιώκουμε είναι προφανώς μια αγορά ανταγωνιστική με όλο και περισσότερους παίκτες, ώστε να λειτουργεί πάντα προς όφελος του καταναλωτή. Επιδιώκουμε, επίσης, μια αγορά που θα θεραπεύσει δομικές αδυναμίες (στρατηγικοί κακοπληρωτές, ρευματοκλοπή κ.λπ.) και μέσω της επιτάχυνσης της εισόδου των ΑΠΕ και της δημιουργίας νέου ηλεκτρικού χώρου (επέκταση δικτύων, αποθήκευση κ.λπ.) θα προσφέρει σταθερές ή/και μειούμενες τιμές, ενεργειακή αυτάρκεια και θα μας κάνει πρωταγωνιστές στην πράσινη, ενεργειακή μετάβαση.
Οι ΑΠΕ είναι η λύση για μία ενεργειακά αυτόνομη Ελλάδα ή δεν αρκούν; Έχετε σκεφτεί την πυρηνική ενέργεια; Υπάρχουν επιχειρηματίες που πρωτοστατούν σε επενδύσεις στην ενέργεια. Όμιλος Βαρδινογιάννη, ΤΕΡΝΑ, Μυτιληναίος, ΕΛΠΕ. Θα συζητήσετε μαζί τους τα επόμενα βήματά σας; Θα τους κάνετε συμμέτοχους στο πρόβλημα και στην αντιμετώπισή του;
Η Ελλάδα έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη των ΑΠΕ σε σχέση με τους γείτονές μας. Όπως σας είπα, η ταχύτερη ένταξη έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης στο ηλεκτρικό σύστημα θα οδηγήσει σε μία μόνιμη πίεση προς τα κάτω, στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, μεσομακροπρόθεσμα.
Σημαντικό μέρος αυτού του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος αφορά στο υπεράκτιο αιολικό δυναμικό που είναι τόσο μεγάλο, ώστε μεσομακροπρόθεσμα να οδηγεί όχι απλώς σε ενεργειακή αυτάρκεια, αλλά και σε εξαγωγές ακόμα.
Παράλληλα, στόχος της χώρας αποτελεί να μετεξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο για την εξυπηρέτηση γειτονικών κρατών, διευκολύνοντας ταυτόχρονα τη δημιουργία ενός πυκνού, ενεργειακού δικτύου στα Βαλκάνια, τη Νότια Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αναπτύσσοντας δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, η Ελλάδα θα ενισχύσει την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια και θα δυναμώσει το ρόλο της στην περιοχή.
Και να κλείσουμε, κύριε υπουργέ, με το θέμα της πρόληψης των πυρκαγιών. Σε ό,τι κυρίως σας αφορά, δηλαδή στη διαχείριση του δάσους. Για τις μεγάλες πυρκαγιές φταίει η κλιματική αλλαγή, αλλά όχι μόνο. Πιστεύω ότι θα συμφωνήσουμε σε αυτό. Εκεί που χωλαίνει το θέμα είναι στην πρόληψη. Στη σωστή διαχείριση του δάσους. Κάτι που στο μακρινό παρελθόν γινότανε. Τι σκέφτεστε να κάνετε;
Η έννοια της πρόληψης βρίσκεται στον «πυρήνα» των πολιτικών που αναπτύσσουμε για την προστασία των δασών μας από τις απειλές της κλιματικής κρίσης. Για τον σκοπό αυτό, εντατικοποιούμε τις προσπάθειες για να ολοκληρωθεί, έως το τέλος του 2025, το «Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων - Σχέδιο Προστασίας Δασών (Antinero ΙΙΙ)», ύψους 192 εκατ. ευρώ, που βρίσκεται σε εξέλιξη και ενισχύεται, περαιτέρω, στην προτεινόμενη προς την ΕΕ αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0».
Στο πλαίσιο αυτό σήμερα, για τη δασοπροστασία προβλέπεται η συντήρηση - διάνοιξη δασικών δρόμων μήκους 40.000 χλμ., η διάνοιξη και η συντήρηση αντιπυρικών ζωνών, συνολικού μήκους 10.000 χλμ., με έμφαση σε αντιπυρικές γραμμές άμυνας «στρατηγικού» χαρακτήρα, που μπορούν να είναι χρήσιμες και σε περιπτώσεις μέγα -πυρκαγιών (megafires) και η ανάπτυξη του «έξυπνου δάσους», που αφορά στον εξοπλισμό και στην παρακολούθηση κρίσιμων και ευαίσθητων δασικών οικοσυστημάτων, με χρήση τεχνολογιών αιχμής.
Καταλυτικό ρόλο στην προστασία των δασών μας θα παίξει η ενθάρρυνση για αξιοποίηση της υπερβάλλουσας βιομάζας (κατά προτεραιότητα σε προϊόντα ξύλου και έπειτα σε άλλους σκοπούς, όπως τα βιοκαύσιμα, το βιοαέριο ή και παραγωγή ενέργειας) των δασικών οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με τον καθαρισμό τους. Από το φθινόπωρο θα παρουσιάσουμε ένα πλέγμα οικονομικών κινήτρων για την πρόληψη στο δάσος, με τη δημιουργία μιας νέας αγοράς πιστοποιημένης απόληψης βιομάζας.
Ενδεικτικά σημειώνεται πως θα τεθεί ως υποχρέωση, όταν συλλέγεται υπερβάλλουσα βιομάζα από ένα παραγωγικό δάσος και αξιοποιείται, ταυτόχρονα να γίνονται έργα πρόληψης και διαχείρισης σε ένα άλλο, μη παραγωγικό (σήμερα) δάσος. Και αυτό, ώστε να δημιουργήσουμε ένα νέο τρόπο μόνιμης αποτελεσματικής διαχείρισης του δάσους, υπό την ευθύνη και επιστημονική καθοδήγηση σε κάθε παρέμβαση της δασικής μας υπηρεσίας, που πρέπει να ενισχυθεί, σημαντικά, για να επιτελέσει αποτελεσματικά αυτό το πολύ κρίσιμο έργο.
