Η γκαλερί On Stellar Rays © Kirsten Kilponen
Η γκαλερί On Stellar Rays στην περιοχή Lower East Side της Νέας Υόρκης ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2016 ότι θα επεκτεινόταν κατά 418 τετραγωνικά μέτρα, που θα της επέτρεπε ένα πιο φιλόδοξο πρόγραμμα εκθέσεων, καθώς και περφόρμανς στον υπόγειο χώρο του. Ένα χρόνο και κάτι μετά, η γκαλερί ανακοίνωσε ότι κλείνει. Και δεν είναι η μόνη.
Το Φεβρουάριο, η Andrea Rosen, η οποία είχε επί 27 χρόνια γκαλερί στο Τσέλσι της Νέας Υόρκης, ανακοίνωσε ότι έκλεισε τον εκθεσιακό της χώρο και ότι δε θα εκπροσωπήσει άλλους νέους καλλιτέχνες. Στις γκαλερί της καλλιτεχνικής σκηνής της Νέας Υόρκης που πρόσφατα έκλεισαν τους χώρους τους περιλαμβάνονται και οι Mike Weiss, CRG, Laurel Gitlen, Murray Guy, Kansas, Feuer/Mesler και Lisa Cooley.
Στο Λος Άντζελες, ο έμπορος τέχνης Mark Moore έκλεισε την γκαλερί του στο Culver City το Δεκέμβριο έπειτα από 33 χρόνια, και πρόσφατα, η γκαλερί Acme στο Frogtown σταμάτησε να λειτουργεί έπειτα από πάνω από δύο δεκαετίες. Και στο Λονδίνο, αρκετές γκαλερί έχουν κλείσει πρόσφατα, συμπεριλαμβανομένων των Limoncello και Vilma Gold.
Οι μεσαίες γκαλερί εδώ και καιρό κάνουν μεγάλη προσπάθεια για να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε ένα πεδίο που κυριαρχείται ολοένα και περισσότερο από μεγάλες γκαλερί με παραρτήματα σε πολλαπλές τοποθεσίες, όπως οι Gagosian, David Zwirner και Hauser & Wirth. Αλλά τελευταία, η τάση προς μια έντονα εμπορική και ανταγωνιστική αγορά τέχνης έχει οδηγήσει ένα σημαντικό όγκο γκαλερί σε αναδίπλωση, μετακίνηση ή συγχώνευση.
Μερικοί βλέπουν την εδραίωση μιας κοινωνίας τάσεων. «Υπάρχει λιγότερη στήριξη για τις πιο μικρές γκαλερί της αγοράς», δήλωσε η Rachel A. J. Pownall, η οποία ετοίμασε την έκθεση της αγοράς της τέχνης για τη φουάρ The European Fine Art Fair 2017. Η Δρ. Pownall προσέθεσε ότι «το χάσμα έχει γίνει ολοένα και μεγαλύτερο» ανάμεσα σε μικρότερες και μεγαλύτερες γκαλερί, οι οποίες «είναι κατά κανόνα σε καλύτερη θέση για να προσεγγίσουν ένα ευρύτερο κοινό, να πουλήσουν σε δημοπρασία, να παρευρεθούν σε φουάρ τέχνης και να αποκτήσουν φήμη για το όνομά τους».
Τι είναι αυτό που διευρύνει το χάσμα; Ακριβά ακίνητα σε γειτονιές όπου παραδοσιακά υπήρχαν γκαλερί και ο πολλαπλασιασμός των φουάρ τέχνης, όπου οι συλλέκτες κάνουν τώρα το μεγαλύτερο μέρος των περιηγήσεών τους και των αγορών τους. Και η συμμετοχή σε μια φουάρ τέχνης αυτές τις μέρες μπορεί να κοστίσει σε μια γκαλερί πολλά λεφτά.
Και αντί να επισκεφθούν μεμονωμένες γκαλερί -και ίσως να ανακαλύψουν νέα ταλέντα- οι συλλέκτες επικεντρώνονται σε δοκιμασμένα στην αγορά έργα-τρόπαια καλλιτεχνών που εκπροσωπούν οι μεγάλοι έμποροι τέχνης. Μερικές φορές, μάλιστα, αγοράζουν από το Instagram ή άλλες εικόνες στο διαδίκτυο, χωρίς να δουν το έργο από κοντά. Και είναι λιγότερο πρόθυμοι να στοιχηματίσουν σε ανερχόμενους καλλιτέχνες που εκπροσωπούνται από μικρές και μεσαίες γκαλερί.
Σύμφωνα με την έκθεση αγοράς τέχνης για την Art Basel-UBS της οικονομολόγου τέχνης Clare McAndrew, οι έμποροι τέχνης με έσοδα κάτω των 500.000 δολαρίων, είδαν τις πωλήσεις τους να μειώνονται κατά 7% το 2016. Οι έμποροι με έσοδα ύψους 500.000 έως 1 εκατομμυρίου δολαρίων είχαν πτώση 5%.
Αντίθετα, οι επιχειρήσεις με έσοδα από 1 εκατομμύριο έως 10 εκατομμύρια δολάρια είδαν τις πωλήσεις να αυξάνονται κατά 7%. Οι γκαλερί με έσοδα 10 εκατομμυρίων δολαρίων ή περισσότερο αυξήθηκαν κατά 2%. Και οι αντιπρόσωποι με επιχειρήσεις άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται κατά το απίστευτο ποσοστό του 19%.
Αλλά οι γκαλερί δεν υποκύπτουν μόνο για οικονομικούς λόγους. «Νιώθω πραγματικά ότι δεν κάνω τίποτα από αυτά που μου αρέσουν περισσότερο -είναι πολύ διαφορετική η επιχείρηση σε αυτό το επίπεδο», δήλωσε η Candice Madey, η ιδιοκτήτρια της γκαλερί On Stellar Rays. «Μου έχει λείψει περισσότερο ο αυθορμητισμός και η ειλικρίνεια.»
Η Candice Madey, ιδιοκτήτρια της γκαλερί On Stellar Rays © Nathan Freeman
Η Madey είπε, επίσης, ότι την είχε φθείρει ο «αμείλικτος» κύκλος των εκθέσεων κάθε πέντε εβδομάδες, ο οποίος δε δίνει αρκετό χρόνο «ώστε να συνεργαστείς στενά με τους καλλιτέχνες». Αντ'' αυτού, θεωρεί ότι οι αλληλεπιδράσεις είναι βιαστικές και χρηστικές, και επικεντρώνονται στο «Τι να κάνουμε για αυτήν τη φουάρ τέχνης ή για την επόμενη έκθεση σου;»
Για να διατηρήσει το μεγαλύτερο χώρο, η Madey έπρεπε να έχει από κοντά τους πιστούς συλλέκτες της, το οποίο την έκανε να αισθάνεται άβολα. «Δυσχεραίνει τη σχέση το να προσπαθείς συνεχώς να τους πουλήσεις», είπε. «Κάθε μέρα υπάρχει πίεση, χωρίς να διαφαίνεται κάποιο τέλος στον ορίζοντα για την τροφοδότηση αυτής της μεγάλης μηχανής.»
Η CRG Gallery, η οποία λειτουργούσε επί 25 χρόνια, έκλεισε στα τέλη Μαΐου. «Υπάρχει μια μετατόπιση: η αποδοχή της τέχνης ως ρευστό περιουσιακό στοιχείο», δήλωσε ο Glenn McMillan, ο οποίος ίδρυσε την γκαλερί μαζί με την Carla Chammas και τον Richard Desroche. «Έχει μετακινηθεί προς ένα πολύ πιο ενοποιημένο επενδυτικό όχημα, έχει γίνει πραγματικά μια διεθνής επιχείρηση, φέρνει στην αγορά τέχνης έναν απίστευτο όγκο χρημάτων και ασκεί πίεση στις οικογενειακές επιχειρήσεις όπως η δική μας.»
Ο McMillan είπε ότι ένα μέρος του προβλήματος είναι η κίνηση. Ενώ τα Σάββατα ήταν η μέρα που οι επισκέπτες ξεχύνονταν στις γκαλερί, τώρα τα πλήθη αυτές τις μέρες αλλά και άλλες μέρες έχουν μειωθεί αισθητά, μια πτώση που αποδίδει στην αγορά τέχνης μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, καθώς και στην κούραση «μιας φουάρ τέχνης κάθε μήνα».
«Οι άνθρωποι δεν έρχονται στις γκαλερί», είπε. «Είναι ένας ταυτόχρονος τέλειος καταιγισμός από την ευκολία και την πληθώρα των φουάρ τέχνης και της νοοτροπίας του Instagram: του να βλέπεις, δηλαδή, κάτι και να έχεις μια άμεση ανταπόκριση του τύπου "ναι ή όχι" σε κάτι -δε θέλαμε αυτό.»
Αυτό που ήθελαν, λένε πολλοί έμποροι, ήταν να συνεργάζονται στενά με τους καλλιτέχνες, να διαχειρίζονται προσεκτικά τη σταδιοδρομία τους και να φροντίοσυν ώστε η δουλειά τους να φτάσει σε μεγάλα ιδρύματα. Κάποιοι διερωτώνται κατά πόσο μεγάλες γκαλερί με πολλαπλές τοποθεσίες μπορούν να προσφέρουν αυτού του είδους την προσωπική προσοχή. «Αναρωτιέμαι, πόσο καλά γνωρίζουν τους καλλιτέχνες τους;», δήλωσε η Chammas της CRG. «Οι καλλιτέχνες χρειάζονται προσοχή.»
Έργα του Corin Hewitt στη Laurel Gitlen Gallery © Suzanne DeChillo/The New York Times
Η Stefania Bortolami έφυγε από τη δημοφιλή για γκαλερί και ακριβή περιοχή του Τσέλσι, επειδή ήθελε να επανεφεύρει την γκαλερί της μακριά από τη σκιά των μεγαλύτερων παικτών. «Η Gagosian είναι η Nestle και εγώ είμαι ένας αγρότης με βιολογικά προϊόντα -και με ικανοποιεί αυτό», είπε.
Όταν η Cooley αποφάσισε να κλείσει την γκαλερί της πέρυσι, είπε στο ARTnews ότι η πτώση στις πωλήσεις της «ήταν σαν κάποιος να έκλεισε τη βρύση» και ότι η λειτουργία μιας γκαλερί του φικού της μεγέθους «δεν είναι βιώσιμη αυτήν τη στιγμή». (Προσχώρησε πρόσφατα στην Paula Cooper Gallery.)
Πράγματι, αυτοί οι έμποροι τέχνης δεν είναι απαραίτητο ότι φεύγουν εντελώς από την αγορά της τέχνης. Η Madey, για παράδειγμα, ξεκινάει τα Stellar Projects, τα οποία θα συμβουλεύουν συλλογές και θα συνεχίσουν να δουλεύουν με καλλιτέχνες σε πρότζεκτς. Το ίδιο -περίπου- που έκανε και εδώ η Έλενα Παπαδοπούλου με το Radio Athenes, ένα ινστιτούτο για την προώθηση του σύγχρονου εικαστικού πολιτισμού, μετά το κλείσιμο της γκαλερί Melas | Papadopoulos.
Όπως και η Andrea Rosen, η οποία όταν τάραξε τον κόσμο της τέχνης με ένα email το Φεβρουάριο, όπου έλεγε ότι δε θα έχει πλέον «έναν τυπικό μόνιμο δημόσιο χώρο», ανέφερε επίσης ότι σχεδιάζει να «μείνει συνδεδεμένη» με τους καλλιτέχνες της.
«Είμαι ενθουσιασμένη για το μέλλον, όπου τα πράγματα που έχουν σημασία δεν είναι απαραίτητα τόσο συνδεδεμένα με ένα νομισματικό σύστημα», δήλωσε η Rosen σε πρόσφατη συνέντευξη. «Μ' ενδιαφέρουν πολύ άλλα μοντέλα.»
Οι Joel Mesler και Zach Feuer προσπάθησαν να συγχωνευθούν ως Feuer/Mesler το 2015, αλλά τον Ιανουάριο ανακοίνωσαν ότι και αυτό θα κλείσει. Ο Mesler, καλλιτέχνης αλλά και έμπορος, εγκατέλειψε τη Νέα Υόρκη, ανοίγοντας το δικό του εκθεσιακό χώρο, Rental Gallery, στα Χάμπτονς της Νέας Υόρκης.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ήταν πάντα έτσι. Καθώς οι τιμές για την τέχνη συνέχισαν να ανεβαίνουν, οι αδύναμες γκαλερί έπεσαν έξω. Και ότι παρόλο που πολλές γκαλερί κλείνουν, υπάρχουν ακόμα περισσότερες από όσες υπήρχαν στο παρελθόν.
Αλλά για τους γκαλερίστες που κλείνουν τις πόρτες τους, η απόφαση σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής. «Δεν ήταν μια εύκολη απόφαση -δουλεύουμε εδώ και 25 χρόνια και οι τρεις έχουμε συνεργαστεί με γκαλερί για πολύ μεγάλο διάστημα», δήλωσε η Chammas της CRG. «Τα οικονομικά απλώς δε βγαίνουν πια.»
Πηγή: nytimes.com
