Λεπτομέρεια έργου του Jeremy Deller που ήταν ανάμεσα στα 18 εγα που αποσύρθηκαν από δημοπρασία του Sotheby''s τον Απρίλιο στο Λονδίνο © Jeremy Deller & Sotheby''s
Η Artist Pension Trust (APT), μια επιχείρηση που συγκεντρώνει τo έργo χιλιάδων καλλιτεχνών για να τους εξασφαλίσει μελλοντική οικονομική ασφάλεια, υφίσταται πυρά για μια νέα μηνιαία ανταμοιβή που σύντομα θα αρχίσει να χρεώνει για την αποθήκευση. Ως αποτέλεσμα της νέας πολιτικής, ορισμένοι καλλιτέχνες σκέφτονται να αποσυρθούν από την APT εντελώς -ή να καταστρέψουν τα έργα που δεν έχουν την πολυτέλεια να αποθηκεύσουν.
Οι καλλιτέχνες που υπέγραψαν για να συμμετάσχουν στην APT πριν από έως και 14 χρόνια εξέφρασαν τον εκνευρισμό και την απογοήτευση τους στο Facebook για τη νέα τροποποίηση των συμβολαίων τους, η οποία θα τους αναγκάζει να πληρώνουν 6,50 δολάρια το μήνα για κάθε έργο που θέλουν να αποθηκεύσουν μετά την 1η Σεπτεμβρίου. Αν δε θέλουν να πληρώσουν τη χρέωση, οι καλλιτέχνες πρέπει να κανονίσουν να αποθηκεύσουν το έργο τους αλλού με δικά τους έξοδα.
Από την ίδρυση της το 2004, η APT έχει συγκεντρώσει περίπου 13.000 έργα από 2.000 καλλιτέχνες. Θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες συλλογές σύγχρονης τέχνης στον κόσμο -και τα περισσότερα έργα είναι αποθηκευμένα. Αν κάτσει κάποιος να κάνει τους υπολογισμούς, το νέο σύστημα θα μπορούσε να προσθέσει σχεδόν 1 εκατομμύριο δολάρια στα έσοδα της APT ετησίως.
Η APT είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε οι καλλιτέχνες να μπορούν να συνεισφέρουν ένα έργο το χρόνο για 20 χρόνια και στη συνέχεια, να μοιράζονται τα κέρδη από πωλήσεις έργων σύγχρονών τους καλλιτεχνών με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, παραλείποντας να συμβουλευτεί τους καλλιτέχνες πριν ανακοινώσει τη νέα χρέωση, η APT διατρέχει τον κίνδυνο να τους αποξενώσει περαιτέρω μετά από ένα άλλο ατόπημα στο Λονδίνο τον Απρίλιο: δεκαοκτώ έργα από τη συλλογή της APT αποσύρθηκαν από δημοπρασία την τελευταία στιγμή, αφού οι καλλιτέχνες εξέφρασαν ανησυχία για την πιθανότητα μιας δημόσιας αποτυχίας.
Μετά το επεισόδιο, η APT άλλαξε την πολιτική της σε μια προσπάθεια, λέει, να δώσει στους καλλιτέχνες μεγαλύτερο έλεγχο για το πώς πωλείται η δουλειά τους. Για πρώτη φορά, οι καλλιτέχνες μπορούν τώρα να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο η δουλειά τους μπορεί να βγει στην αγορά: μπορεί να συμφωνηθεί να πάει στην γκαλερί που τους εκπροσωπεί, σε κάποιο ίδρυμα ή απευθείας στον ίδιο τον καλλιτέχνη. Μπορεί επίσης να την διαχειριστεί κατά την κρίση της APT.
Αντίσταση στο Σχέδιο
Οι καλλιτέχνες μαζεύτηκαν σύντομα στο Facebook για να συζητήσουν τις αλλαγές, φτιάχνοντας ένα γκρουπ που ονομάζεται "APT Artist Solidarity". Κρίνοντας από τις αναρτήσεις τους, ορισμένοι ανησυχούν τόσο ώστε να εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν από την APT εντελώς.
«Οι καλλιτέχνες να πληρώνουν για την αποθήκευση;! Έχουν ήδη το έργο μας. Γιατί να πληρώσουμε και για την αποθήκευση;» έγραψε η καλλιτέχνιδα με έδρα το Λος Άντζελες, Kristin Calabrese, η οποία έκανε το γκρουπ ατο Facebook στις 25 Ιουλίου. Μχρι στιγμής, η ομάδα αριθμεί 758 μέλη. «Δεν υπογράψαμε αυτό», έγραψε ο Jesse Bercowetz.
«Αρχικά είχα καταλάβει ότι η APT δημιουργήθηκε για να προστατεύσει τους καλλιτέχνες και το μέλλον τους. Με λυπεί το ότι γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι πρόκειται για το κέρδος», έγραψε η καλλιτέχνιδα από τη Νέα Υόρκη Marina Kappos.
Ή ίσως έχει να κάνει με την αποφυγή ζημίας. Η Kirsten Hassenfeld χαρακτήρισε την κατάσταση ως «παραβίαση της εμπιστοσύνης και μια τακτική για την άμβλυνση της οικονομικής πίεσης στην APT, ενώ μεταφέρεται το βάρος στους ίδιους τους καλλιτέχνες».
Αρκετοί καλλιτέχνες εξέφρασαν την ανησυχία τους για τα κόστη αποστολής των έργων πίσω σε εκείνους, αν αποφασίσουν να απορρίψουν την πρόταση αποθήκευσης. Όπως το έθεσε η καλλιτέχνιδα Ashley Hope, μια προηγούμενη επενδύση στο μέλλον της «ξαφνικά μετατρέπεται σε οικονομικό βάρος»
Άλλη καλλιτέχνιδα, η Vlatka Horvat, αναρωτιέται αν οι συμμετέχοντες θα μπορούσαν να καταστρέψουν το έργο τους εάν δεν μπορούν να το μεταφέρουν ή να το αποθηκεύσουν.
Η άποψη της APT
Το ζήτημα της αποθήκευσης συνδέεται με τη νέα προσέγγιση της APT, η οποία έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να διαχειριστεί τις ανησυχίες των καλλιτεχνών δίνοντας τους μεγαλύτερο έλεγχο στη διαδικασία πώλησης. (Η APT κρατάει τα έργα για δέκα χρόνια πριν τα πουλήσει.) Αλλά με την ενδεχόμενη διάθεση περισσότερων έργων στα χέρια των εκπροσώπων των καλλιτεχνών, αυτή η συμφωνία μπορεί επίσης να καταστήσει την APT εξαρτώμενη από το ίδιο σύστημα των γκαλερί για το οποίο κάποτε είχε παρουσιαστεί ως εναλλακτική λύση .
Ο Al Brenner, Διευθύνων Σύμβουλος της Mutual Art Group, η οποία περιλαμβάνει την APT, αναφέρει ότι η APT εξακολουθεί να είναι ένα σχετικά νέο μοντέλο και συνεχίζει να εξελίσσεται. Τώρα στη δεύτερη δεκαετία της, εστιάζει στο να πουλήσει και να πληρώσει τους καλλιτέχνες πίσω: «Δε θέλουμε έργα σε αποθήκες: θα προτιμούσαμε να τα δείξουμε και να τα πουλήσουμε.»
Η χρέωση είναι ελάχιστη και τυπική σε σχέση με την πραγματική τιμή αποθήκευσης, προσθέτει.
«Δεν είναι θέμα του να βγάλουμε λεφτά για να εξισορροπήσουμε το ισοζύγιο των λογιστικών βιβλίων μας», λέει. Έχει να κάνει περισσότερο με την ενθάρρυνση των καλλιτεχνών να «βγει το έργο από την αποθήκευση, ώστε να μπορεί να εκτεθεί και να πουληθεί τελικά. Ορισμένα έργα είναι σε αποθήκες για δέκα χρόνια και αυτό δεν είναι καλό.»
Ο Brenner αισθάνεται ότι «οι καλλιτέχνες έχουν χρησιμοποιήσει την APT για δωρεάν αποθήκευση» -και αρκετοί καλλιτέχνες επιβεβαιώνουν ότι η αποθήκευση ήταν πράγματι ένα από τα πράγματα που τους άρεσαν στην APT. Ο Brenner σημειώνει ότι το αρχικό συμβόλαιο διέθετε ρήτρα που απαιτούσε από τους καλλιτέχνες να πληρώνουν για την αποθήκευση έργων μεγάλων διαστάσεων, αλλά δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ.
«Θέλουμε να συνεργαστούν μαζί μας οι καλλιτέχνες και οι γκαλερί τους για να λειτουργήσει το σύστημα», λέει ο Brenner. « Η επιλογή τους είναι είτε να συνεργαστούν μαζί μας για να τα στείλουμε τα έργα στις γκαλερί τους ή σε ένα τρίτο μέρος, είτε να πληρώσουν το τέλος αποθήκευσης.»
Απόδοση: Νάσια Καλαμάκη
