Του Γιάννη Γορανίτη
Μοιάζει βγαλμένο από b-movie επιστημονικής φαντασίας, κι όμως αποτελεί τη νέα σύλληψη μιας ερευνητικής ομάδας από την Ιαπωνία που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.
Πρόκειται για μια επαναστατική συσκευή που υπόσχεται να μας επιτρέψει να γευτούμε ό,τι τραβάει η όρεξή μας, χωρίς όμως να προσλάβουμε περιττές θερμίδες, να καταναλώσουμε λίπη ή σάκχαρα ή οτιδήποτε άλλο επιβλαβές για την υγεία μας. Για την ακρίβεια, χωρίς να φάμε οποιαδήποτε τροφή.
Όπως το περιγράφουν οι δημιουργοί του, είναι ένα «σύστημα ηλεκτρικής υφής τροφών» (Electric Food Texture System) που μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια διατροφική βιομηχανία. Ο λόγος είναι απλός: θα μπορούσε να επιτρέψει σε οποιονδήποτε επιθυμήσει να γευτεί ένα «βλαβερό» για την υγεία του φαγητό, κρατώντας μόνο την απόλαυση και όχι τις συνέπειες. Η τεχνολογία θα μπορούσε να προσθέσει νέες αισθητικές διαστάσεις στην εικονική πραγματικότητα, αλλά και να ενισχύσει τις γευστικές εμπειρίες ανθρώπων που για λόγους υγείας συναντούν διατροφικούς περιορισμούς.
Το ενδεχόμενο μακροπρόθεσμο όφελος από μια τέτοια υλοποίηση θα είναι η μείωση της παχυσαρκίας και των συγγενών ασθενειών, καθώς κατά κοινή ομολογία οι περισσότεροι τρώνε για την απόλαυση και όχι για να κορέσουν την πείνα τους. Μένει να δούμε πόσο απολαυστική θα είναι η εικονική πραγματικότητα.
Πώς λειτουργεί η «εικονική τροφή»
Η –όχι και τόσο διακριτική– συσκευή που απαιτείται για την εμπειρία ενσωματώνει σειρά αισθητήρων και ηλεκτροδίων, τα οποία αντιλαμβάνονται τις κινήσεις και ανατροφοδοτούν τον συμμετέχοντα με γευστικά μηνύματα.
Στην πράξη, διεγείρει συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες, ώστε να «παρασύρει» τον εγκέφαλο και να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της γεύσης στη γλώσσα και της υφής του εκάστοτε φαγητού ανάμεσα στα δόντια –ακόμη κι όταν δεν καταπίνετε το παραμικρό. Είναι μάλιστα σχεδιασμένο ώστε να «αναπαριστά» την υφή της σκληρότητας ή της ελαστικότητας του εκάστοτε φαγητού, καθιστώντας ακόμη πιο ρεαλιστική την εμπειρία.
Η ηλεκτροδιέγερση των μασητικών μυών, σύμφωνα με τους δημιουργούς της συσκευής όχι μόνο δεν είναι ενοχλητική, αλλά εκλαμβάνεται από τον εγκέφαλο ως ιδιαίτερα ευχάριστη. Τα πειράματα που έκαναν προκειμένου να συσχετίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την ηλεκτροδιέγερση με την υφή των τροφών τους έδειξαν ότι όσο υψηλότερη ήταν η ισχύς της τόσο σκληρότερη ήταν η υφή των τροφών, ενώ όσο επιμηκυνόταν τόσο πιο ελαστική γινόταν η αίσθηση.
Και οι ίδιοι πάντως παραδέχονται ότι η τεχνολογία αυτή έχει αρκετό δρόμο να διανύσει, αφού μόλις οι μισοί συμμετέχοντες στο πείραμα αναγνώρισαν τη γεύση του γλυκού, ενώ περίπου το ένα τρίτο ανέφερε ανάμικτες γεύσεις.
Και το εικονικό γλειφιτζούρι
Το EFTS είναι το αποτέλεσμα της πολυετούς έρευνας των Arinobu Niijima και Takefumi Ogawa από το Πανεπιστήμιο του Τόκυο σε συνεργασία με τον ερευνητή Nimesha Ranasinghe από το Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Αυτός άλλωστε έχει αναπτύξει το παρόμοιο Digital Taste Interface (περιβάλλον ψηφιακής γεύσης) όπως και το ψηφιακό γλειφιτζούρι. Αμφότερες οι υλοποιήσεις επιτρέπουν τη δοκιμή διαφόρων γεύσεων, ακουμπώντας τη γλώσσα σας στην οθόνη ή στο κουτάλι με τα ενσωματωμένα ηλεκτρόδια.
Στα πειράματα του, ο Ranasinghe αξιοποίησε τις μεταβολές της θερμοκρασίας προκειμένου να μιμηθεί την αίσθηση της γλυκύτητας στη γλώσσα. Τα θερμοηλεκτρικά στοιχεία που τοποθετεί ο χρήστης στην άκρη της γλώσσας του θερμαίνονται ή ψύχονται, διεγείροντας τους θερμοευαίσθητους νευρώνες που ελέγχουν την αίσθηση της γεύσης. Η πρακτική εφαρμογή της ιδέας τους θα ήταν η ενσωμάτωση ενός τέτοιου συστήματος σε κούπες ή ποτήρια που να δίνουν γλυκιά γεύση σε ροφήματα και αναψυκτικά χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη.
Τα συμπεράσματα και τα ευρήματα της δεύτερης φάσης της μελέτης της ερευνητικής ομάδας, παρουσιάστηκαν σε ένα επιστημονικό συμπόσιο τον Οκτώβριο και δημοσιεύονται αναλυτικά εδώ.
