Του Γιάννη Παλιούρη
Αν και δεν φημίζονται για την ταχύτητά τους, θεωρούνται οι πιο αποδοτικοί κολυμβητές των ωκεανών. Γι’ αυτό και θα μπορούσαν να αποτελέσουν την ιδανική πλατφόρμα θαλάσσιων ερευνών. Αρκεί να τις κάναμε να κινούνται πιο γρήγορα. Ο λόγος για τις μέδουσες, τα ασπόνδυλα όντα που απαντώνται σε όλες τις θάλασσες του κόσμου. Αυτό ακριβώς κατόρθωσαν ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ δημιουργώντας την πρώτη μέδουσα cyborg, ένα υβρίδιο μηχανής και ζώου, ικανό να κολυμπά τρεις φορές ταχύτερα από τα συγγενή είδη του.
Η μέδουσα cyborg ήταν όχι μόνο ταχύτερη από τις βιολογικές μέδουσες, αλλά και 10 έως 1.000 φορές ενεργειακά πιο αποδοτική από αμιγώς τεχνητά ρομπότ που έχουν αναπτυχθεί για να κολυμπούν.
Με τον όρο «cyborg - cybernetic organism» περιγράφεται κάθε οργανισμός που συνίσταται τόσο από βιολογικά όσο και από μηχανικά μέρη. Οι ερευνητές του Στάνφορντ χρησιμοποίησαν μια κοινή μέδουσα, με μέγεθος περίπου όσο ένα πιάτο και πάνω της προσάρμοσαν έναν μικροεπεξεργαστή, μπαταρία λιθίου και ηλεκτρόδια, τα οποία απλώθηκαν στον μυϊκό ιστό της. Ο επεξεργαστής έδινε ηλεκτρικά σήματα στα ηλεκτρόδια κάνοντας τον μυϊκό ιστό να συσπάται εντονότερα, με αποτέλεσμα την ταχύτερη κίνηση της μέδουσας. Ουσιαστικά μιμήθηκαν τη λειτουργία του βηματοδότη, που δίνει ρυθμό σε περιπτώσεις βραδυκαρδίας.
Η δημιουργία μιας μέδουσας με «υπερδυνάμεις» δεν έγινε απλώς για να δοκιμαστούν τα όρια της επιστήμης. Ασπόνδυλα cyborg θα μπορούσαν ενδεχομένως να μεταφέρουν αισθητήρες και να συλλέγουν δεδομένα από δύσκολα προσβάσιμα σημεία. Είναι ενδεικτικό ότι το Αμερικανικό Ναυτικό χρηματοδότησε το 2012 την ανάπτυξη ενός ρομπότ που μιμούνταν την κίνηση της μέδουσας. Ωστόσο η προσέγγιση των ερευνητών του Στάνφορντ έχει περισσότερα πλεονεκτήματα, καθώς τα cyborgs δεν έχουν τους περιορισμούς ισχύος των ρομπότ και δεν χρειάζεται να προσδεθούν σε εξωτερική πηγή ενέργειας. Δυνητικά, λοιπόν, θα μπορούσαμε να γεμίσουμε τους ωκεανούς με μέδουσες cyborgs για να παρακολουθoύμε τη θερμοκρασία, την αλατότητα, τα επίπεδα οξυγόνου κ.λπ. Με λίγα λόγια, ένα παγκόσμιο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την υγεία των θαλασσών.
Τα θολά όρια μεταξύ φυσικού και τεχνητού
Οι ερευνητές, προβλέποντας ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις, επέλεξαν ως «πειραματόζωο» μια μέδουσα, καθώς οι συγκεκριμένοι οργανισμοί δεν διαθέτουν εγκέφαλο και κεντρικό νευρικό σύστημα. Ωστόσο, και πάλι έλαβαν αυξημένα μέρα προστασίας για να μην υπάρξουν περιττές βλάβες στους ιστούς κατά τη διάρκεια των πειραμάτων. Τελικά, όταν τα τεχνητά μέρη αφαιρέθηκαν, ο ιστός της μέδουσας αυτοθεραπεύθηκε χωρίς παρενέργειες.
Τα ηθικά διλήμματα είναι σύμφυτα με την ανάπτυξη κυβερνοοργανισμών, καθώς θολώνουν τα όρια μεταξύ βιολογικού και τεχνητού. Ένα cyborg είναι κάτι πολύ διαφορετικό από ένα ρομπότ ή ένα ανδροειδές. Και αυτό γιατί «πατά» πάνω σε ένα υφιστάμενο έμβιο ον, προσθέτοντας σε αυτό μηχανικά μέρη ώστε να του προσδώσει βελτιωμένα χαρακτηριστικά.
Τον Νοέμβριο του 2019 ο Βρετανός επιστήμονας Πίτερ Σκοτ-Μόργκαν, ο οποίος το 2017 είχε διαγνωστεί με τη νόσο του κινητικού νευρώνα, προχώρησε σε μια σειρά επεμβάσεων ενσωματώνοντας στο ασθενικό του σώμα τεχνητές συσκευές. Ο ίδιος υποστήριξε ότι με τον τρόπο αυτό παρατείνει τη ζωή του, ενώ σύμφωνα με τους γιατρούς θα έπρεπε να είναι ήδη νεκρός, και χαρακτήρισε τον εαυτό του τον πρώτο άνθρωπο cyborg.
Μικροσκοπικοί θαλασσοπόροι
Τα ζητήματα αυτά αποτελούν τον πυρήνα της βιοηθικής και θα μας απασχολήσουν για πολλές δεκαετίες. Προς το παρόν, οι ερευνητές του Στάνφορντ κάνουν άλλα σχέδια. Με δεδομένο ότι μόλις 10% των ωκεανών έχει εξερευνηθεί, η μέδουσα που ανέπτυξαν φαντάζει ως ο πλέον αποδοτικός τρόπος για να αποκτήσουμε ολοκληρωμένη εικόνα του υγρού στοιχείου που κατακλύζει τα εφτά δέκατα της γήινης επιφάνειας.
Τώρα η μέδουσα cyborg επιλέγει μόνη της την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει, με τους ερευνητές να έχουν δυνατότητα παρέμβασης μόνο στον ρυθμό κολύμβησης. Το επόμενο στάδιο των ερευνών θα εστιάσει στην ανάπτυξη ενός συστήματος που θα καθοδηγεί τις μέδουσες σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και θα τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται σε σήματα αισθητήρων. Με τον τρόπο αυτό σμήνη από μέδουσες cyborg θα μπορούσαν να οργώσουν τις θάλασσες με κλάσμα του κόστους που απαιτούν οι σημερινές αποστολές και πρόσβαση σε σημεία που δεν έχουμε καν ονειρευτεί ότι υπάρχουν.
*Tο άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο που κυκλοφόρησε 8-9 Φεβρουαρίου.
Πηγή φωτ: Science Advances
