Του Γιάννη Παλιούρη
Μέχρι το 1966 η Ιεράπετρα ήταν μια τυπική επαρχιακή πόλη. Η οικονομία της στηριζόταν στην αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή, η οποία με τη σειρά της στηριζόταν σε μεθόδους που δεν είχαν αλλάξει και πολύ στο διάβα εκατοντάδων ετών. Τσάπισμα, σκάλισμα, κλάδεμα, πότισμα. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξει κανείς ότι η φτώχεια κυριαρχούσε μεταξύ των κατοίκων.
Τη χρονιά εκείνη έμελλε να συμβεί ένα φαινομενικά άσχετο γεγονός, που τελικά άλλαξε το μέλλον της περιοχής και όχι μόνο. Ένας νεαρός γεωπόνος, ονόματι Πολ Κούπερς, έφτασε στην Ιεράπετρα. Παιδί ο ίδιος φτωχής οικογένειας, σπούδασε με δαπάνες της Καθολικής Εκκλησίας, με την υποχρέωση να προσφέρει δωρεάν τις γνώσεις του για έναν χρόνο σε μια υπανάπτυκτη περιοχή.
Ο «Ολλανδός», όπως έμεινε γνωστός, έφτασε στην Ιεράπετρα με στόχο να διδάξει στους ντόπιους τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, την απόλυτη γεωργική καινοτομία της εποχής. Οι κάτοικοι στην αρχή τον αντιμετώπισαν με δυσπιστία, αλλά μόλις διαπίστωσαν ιδίοις όμμασιν την ευκαιρία να παράγουν ποιοτικά προϊόντα όλο τον χρόνο, αγκάλιασαν τις ιδέες του Κούπερς.
Σήμερα, πάνω από μισό αιώνα μετά, μια θάλασσα από θερμοκήπια έχει σκεπάσει τη νότια ακτή της Κρήτης, αλλάζοντας προς το καλύτερο τη ζωή των ανθρώπων της. Το εισόδημα έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη άνοδο, οι κάτοικοι παραμένουν στον τόπο τους και η Ιεράπετρα έχει εξελιχθεί σε μια υπερδύναμη εξαγωγής αγροτικών προϊόντων προς την Ευρώπη.
Εν έτει 2019 μια άλλη καινοτομία που μπορεί δυνητικά να αλλάξει και πάλι την αγροτική παραγωγή της Κρήτης βρίσκεται στα σκαριά. Μια καινοτομία που δεν βασίζεται πια στο πλαστικό, αλλά στο πυρίτιο και έχει την υπογραφή ερευνητών της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, με επικεφαλής τον καθηγητή Αγγελο Μπλέτσα. Το «ίντερνετ των φυτών» ριζώνει στην Κρήτη...
Φυτά-μπαταρίες
«Οι αισθητήρες που έχουμε αναπτύξει παρακολουθούν το μικροκλίμα των καλλιεργειών. Μετράνε υγρασία, αέρα, υγρότητα χώματος και φωτεινότητα πολύ κοντά σε ένα φυτό», εξηγεί στον «Φ» ο Αγγελος Μπλέτσας, περιγράφοντας το πλαίσιο λειτουργίας αυτού που στο εξωτερικό έχει καθιερωθεί ως «ίντερνετ των φυτών».
Πρόκειται για την πιο καινοτόμο τάση, διεθνώς, σε ό,τι αφορά την αγροτική παραγωγή, καθώς ερευνητές από όλο τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν δίκτυα επικοινωνίας εντός των καλλιεργειών, ώστε να αποστέλλουν πολύτιμα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο στους καλλιεργητές.
Η καινοτομία της ελληνικής ερευνητικής ομάδας έχει προχωρήσει στο επόμενο βήμα, αφού αντιμετωπίζει το κάθε φυτό ως ηλεκτρολύτη, δηλαδή μπαταρία που τροφοδοτεί τον αισθητήρα με την ενέργεια που χρειάζεται για να λειτουργήσει.
Μάλιστα, οι αισθητήρες χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητικά σήματα που ήδη υπάρχουν στο περιβάλλον, όπως τα ραδιοφωνικά FM, και χρησιμοποιώντας τεχνικές οπισθοσκέδασης αναδιαμορφώνουν και μεταφέρουν μέσω αυτών την πληροφορία που έχουν συγκεντρώσει. Πληροφορία που ο αγρότης μπορεί να δει άμεσα στο smartphone, κατεβάζοντας απλώς το software που επίσης έχει αναπτύξει το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Αλλάζοντας τη γεωργία στη Μεσόγειο
Αποτέλεσμα; Πάμφθηνοι αισθητήρες, που δεν χρειάζονται καμία υποδομή και οι οποίοι μπορούν να καλύψουν ολόκληρα στρέμματα καλλιεργειών με μηδαμινό κόστος. «Αυτή τη στιγμή το κόστος κάθε αισθητήρα ανέρχεται σε μερικά ευρώ. Στόχος μας είναι να το ρίξουμε στο 1 ευρώ. Το σύστημα έχει ήδη δοκιμαστεί σε θερμοκήπια και τα πρωτότυπα θα δοθούν σύντομα στους γεωργούς, ώστε να δουν στην πράξη τις δυνατότητες που προσφέρει», σημειώνει ο κ. Μπλέτσας.
Κάθε αισθητήρας έχει εμβέλεια περίπου 10 μέτρων, οπότε για να «διαβαστεί» ο γεωργός πρέπει να βρίσκεται στο χωράφι. Οπως εξηγεί ο κ. Μπλέτσας, αυτό δεν προβληματίζει τους παραγωγούς, καθώς, όπως τονίζει, το σύστημα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στις λεγόμενες «εντατικές καλλιέργειες», για τις οποίες ούτως ή άλλως απαιτείται η παρουσία του παραγωγού στο χωράφι.
«Οι εντατικές καλλιέργειες, όπως το αβοκάντο, έχουν μεγάλη προστιθέμενη αξία, αλλά απαιτούν ακριβείς συνθήκες παραγωγής. Υπάρχουν, επίσης, καλλιέργειες οι οποίες χρειάζονται ελάχιστα λιγότερη ποσότητα νερού από το κανονικό, ώστε να δώσουν καρπό ανώτερης ποιότητας. Πώς θα ορίσεις, όμως, το “ελάχιστα λιγότερο”; Εκεί χρειάζεσαι μετρητικά συστήματα ακριβείας για να πετύχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα», τονίζει ο Αγγελος Μπλέτσας.
Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης έχει θέσει μάλιστα έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο. Να προσφέρει στους αγρότες ολόκληρης της Μεσογείου τους αισθητήρες που αναπτύσσει η ομάδα του. «Αυτή τη στιγμή αντίστοιχα συστήματα που υπάρχουν στην αγορά είναι αρκετά ακριβά και προσφέρονται με συνδρομή περίπου 300 δολάρια ετησίως σε κάποια εταιρεία, ενώ μπορείς να τοποθετήσεις μόνο ένα ανά στρέμμα. Δεν θέλεις αυτό. Θέλεις ένα σύστημα που να μετρά με μεγάλη πυκνότητα, σε ολόκληρη την καλλιέργεια. Με μόλις 20 ευρώ θα μπορεί οποιοσδήποτε αγρότης να “φυτέψει” 20 αισθητήρες στο χωράφι του», καταλήγει ο κ. Μπλέτσας.
Τεχνολογίες αιχμής
Οι τεχνολογίες του 21ου αιώνα έχουν τη δυνατότητα να λύσουν προβλήματα τόσο παλιά όσο η ίδια η γεωργία. Μεταβαίνοντας σε ένα τεχνολογικό γεωργικό σύστημα μπορούμε να καταστήσουμε την παραγωγή φυτικών προϊόντων πιο αποτελεσματική και βιώσιμη. Συσκευές για την παρακολούθηση της ανάπτυξης των φυτών, ακόμα και ρομποτικοί συλλέκτες καρπών δεν αποτελούν κάποιου είδους φουτουριστική ουτοπία, αλλά μια πραγματικότητα που ήδη δοκιμάζεται επί του πεδίου. Το ίδιο ισχύει και για τον τομέα της κτηνοτροφίας, όπου «έξυπνες» τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν στη διαχείριση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν όλα τα παραπάνω έχουν δοκιμαστεί στην πράξη και πιο είναι το αποτέλεσμα. Μια χαρακτηριστική απάντηση έχει δοθεί ήδη από το 2017, στο 3ο Συνέδριο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας που διοργάνωσε ο «Economist» στην Αθήνα. Όπως είχαν τονίσει οι μετέχοντες σε αυτό, η χρήση τεχνολογιών αιχμής απογείωσε την αγροτική παραγωγή στην Ολλανδία και το Ισραήλ.
Συγκεκριμένα, η Ολλανδι?α με 45 εκατομμύρια στρε?μματα καλλιεργειω?ν παρα?γει περι?που σε αξι?α 1.700 ευρώ ανα? στρε?μμα. Αντίστοιχα, το Ισραη?λ με 6 εκατ. στρε?μματα καλλιεργειω?ν παρα?γει σε αξι?α 1.290 ευρώ ανα? στρε?μμα. Όσο για την Ελλάδα, με 37 εκατ. στρε?μματα καλλιεργειω?ν, η αξία του παραγόμενου προϊόντος ανά στρέμμα περιορίζεται σε μόλις 190 ευρώ…
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 16 Αυγούστου
