Τρεις ζώνες συντριμμιών γύρω από το φωτεινό αστέρι Φομαλώ στη γειτονιά του δικού μας γαλαξία, εντόπισε το τηλεσκόπιο James Webb. Οι παρατηρήσεις των τριών ομόκεντρων σκονισμένων δακτυλίων συντριμμιών σε τροχιά γύρω από το Φομαλώ παρέχουν την πληρέστερη μέχρι σήμερα εικόνα τέτοιων αστέρων εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
Το Φομαλώ, ένα από τα λαμπρότερα αστέρια του νυκτερινού μας ουρανού και το λαμπρότερο στον αστερισμό Νότιος Ιχθύς, βρίσκεται σε απόσταση 25 ετών φωτός από τη Γη. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος, 5,9 τρισεκατομμύρια μίλια (9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα).
Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν για πρώτη φορά μια ενιαία ζώνη συντριμμιών γύρω από τον Φομαλώ το 1983. Οι παρατηρήσεις του Webb αποκάλυψαν δύο επιπλέον δακτυλίους πιο κοντά στο άστρο –έναν φωτεινό εσωτερικό και έναν στενό ενδιάμεσο.
Αυτές οι τρεις ζώνες φαίνεται να κατοικούνται από αντικείμενα που ονομάζονται πλανητικά, μερικά από τα οποία πιστεύεται ότι ενώνονται νωρίς στην ιστορία ενός αστρικού συστήματος για να σχηματίσουν πλανήτες, ενώ άλλα παραμένουν ως συντρίμμια όπως οι αστεροειδείς και οι κομήτες.
«Όπως και το ηλιακό μας σύστημα, έτσι και άλλα πλανητικά συστήματα φιλοξενούν δίσκους αστεροειδών και κομητών – πλανητοειδή που έχουν απομείνει από την εποχή του σχηματισμού των πλανητών– τα οποία συνεχώς αλέθονται σε σωματίδια μεγέθους μικρομέτρων μέσω αλληλεπιδράσεων σύγκρουσης», δήλωσε αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Astronomy.
Ο Φομαλώ είναι 16 φορές πιο φωτεινός από τον ήλιο και σχεδόν διπλάσιος σε μάζα. Έχει ηλικία περίπου 440 εκατομμυρίων ετών –λιγότερο από το ένα δέκατο της ηλικίας του ήλιου– αλλά πιθανότατα βρίσκεται σχεδόν στα μισά της ζωής του.
Οι τρεις φωλιασμένες ζώνες εκτείνονται σε απόσταση 23 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων (14 δισεκατομμυρίων μιλίων) από τον Fomalhaut, περίπου 150 φορές την απόσταση της Γης από τον ήλιο.
Αν και δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμη πλανήτες γύρω από τον Φομαλώ, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι οι ζώνες δημιουργήθηκαν από βαρυτικές δυνάμεις που ασκούνται από αόρατους πλανήτες. Το ηλιακό μας σύστημα διαθέτει δύο τέτοιες ζώνες - την κύρια ζώνη αστεροειδών μεταξύ του βραχώδους πλανήτη Άρη και του γίγαντα αερίων Δία, και τη ζώνη Κάιπερ πέρα από τον παγωμένο γίγαντα Ποσειδώνα.
Η βαρυτική επιρροή του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, συσπειρώνει την κύρια ζώνη αστεροειδών. Το εσωτερικό άκρο της ζώνης Κάιπερ , που φιλοξενεί τους νάνους πλανήτες Πλούτωνα και Έριδα καθώς και άλλα παγωμένα σώματα διαφόρων μεγεθών, διαμορφώνεται από τον απώτατο πλανήτη Ποσειδώνα.
Η μελέτη αυτών των ζωνών συντριμμιών προσφέρει πληροφορίες για την αρχή των πλανητών.
