Του Γιάννη Παλιούρη
Με το πρώτο πανευρωπαϊκό, ψηφιακό πρόγραμμα στην ιστορία τής ΕΕ απαντούν οι Βρυξέλλες στις καταιγιστικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στον τομέα της τεχνολογίας. Το νέο πρόγραμμα Digital Europe, ύψους 9,2 δισ. ευρώ, το οποίο αρχικά είχε προταθεί τον περασμένο Ιούνιο, έχει στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής κοινωνίας και οικονομίας και θα «απλωθεί» μεταξύ του 2021 και 2027, σε μια προσπάθεια η Ευρώπη να παραμείνει ανταγωνιστική εν μέσω των κατακλυσμιαίων αλλαγών που φέρνουν οι νέες τεχνολογίες.
To ενδιαφέρον στοιχείο του νέου προγράμματος είναι ότι η ΕΕ δείχνει να κατανοεί το νέο τοπίο που διαμορφώνεται παγκοσμίως και για τον λόγο αυτό η χρηματοδότηση θα κατευθυνθεί σε πέντε τομείς αιχμής και συγκεκριμένα: Υπερυπολογιστές, Τεχνητή νοημοσύνη, Kυβερνοασφάλεια, Ψηφιακές Δεξιότητες, Διάχυση των Ψηφιακών Τεχνολογιών.
Υπερυπολογιστές: 2,7 δισ. ευρώ θα διατεθούν στην ανάπτυξη και ενίσχυση της υπερυπολογιστικής τεχνολογίας και της επεξεργασίας δεδομένων. Σύμφωνα με την ΕΕ πρόκειται για τομέα ζωτικής σημασίας καθώς η ανάπτυξή του συνδέεται άμεσα με την πρόοδο σε πεδία που εκτείνονται από την υγειονομική περίθαλψη και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Η χρηματοδότηση θα εξασφαλίσει πιο αποτελεσματική και ευρεία χρήση των υπερυπολογιστών τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Φιλοδοξία της ΕΕ είναι η δημιουργία υπερυπολογιστικών υποδομών ισχύος εξακλίμακας (1018 υπολογισμοί ανά δευτερόλεπτο) μέχρι το 2022/2023 και ισχύος μετά - εξακλίμακας έως το 2026/2027.
Τεχνητή Νοημοσύνη: 2,5 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν προς την Τεχνητή Νοημοσύνη, την τεχνολογία που πιθανότατα θα αναδιαμορφώσει τις παγκόσμιες οικονομικές και κατ' επέκταση γεωπολιτικές ισορροπίες τις επόμενες δεκαετίες. Και σε αυτό το πεδίο διακηρυγμένος στόχος της ΕΕ στόχος είναι να αξιοποιηθεί πλήρως η Τεχνητή Νοημοσύνη, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που θα επιφέρει ώστε να διαμορφωθεί το κατάλληλο δεοντολογικό και νομικό πλαίσιο. Διαβάζοντας κάποιος πίσω από τις γραμμές, μπορεί να εντοπίσει την επιμονή της ΕΕ για μια «ηθική» Τεχνητή Νοημοσύνη, κάτι το οποίο ωστόσο κρύβει παγίδες. Στο πλαίσιο του προγράμματος πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη κοινών «ευρωπαϊκών βιβλιοθηκών» αλγορίθμων που θα είναι προσβάσιμοι από όλους. Οι ανοιχτές πλατφόρμες και η πρόσβαση σε βιομηχανικά δεδομένα για την Τεχνητή Νοημοσύνη θα διατεθούν σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω ψηφιακών κόμβων καινοτομίας.
Κυβερνοασφάλεια: Τίποτα ωστόσο από τα παραπάνω δεν έχει αξία αν δεν είσαι σε θέση να διασφαλίσεις την ακεραιότητά τους. Για τον λόγο αυτό 2 δισ. ευρώ θα επενδυθούν για τη διαφύλαξη της ψηφιακής οικονομίας, της κοινωνίας και των δημοκρατικών θεσμών της ΕΕ, μέσω της ενίσχυσης της κυβερνοαφάλειας. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, προβλέπεται μια βεντάλια σχετικών μέτρων έτσι όπως καθορίστηκαν από την πρώτη πανευρωπαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2018.
Ψηφιακές Δεξιότητες: Στην Ευρώπη, όπως και σε άλλες ανεπτυγμένες αγορές, παρατηρείται το εξής παράδοξο: οι ψηφιακές δεξιότητες των πολιτών δεν επαρκούν ώστε να παρακολουθήσουν την κυριολεκτικά καθημερινή τεχνολογική πρόοδο. Προκειμένου, λοιπόν, το σημερινό και το μελλοντικό εργατικό δυναμικό να αποκτήσει προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες μέσω μακρόχρονης και βραχυπρόθεσμης εκπαίδευσης και πρακτικής άσκησης, η ΕΕ θα επενδύσει 700 εκατ. ευρώ. Ψηφιακοί κόμβοι καινοτομίας θα εφαρμόσουν στοχοθετημένα προγράμματα για να βοηθήσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες να προσφέρουν στο προσωπικό τους τις απαιτούμενες προηγμένες δεξιότητες στα πεδία των Υπερυπολογιστών, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Κυβερνοσαφάλειας.
Διάχυση των Ψηφιακών Τεχνολογιών: 1,3 δισ. ευρώ θα δοθούν για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων υπηρεσιών και τη διαλειτουργικότητά τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση όλων των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρομεσαίων, στη σύγχρονη τεχνολογία. Στο πλαίσιο αυτό θα υποστηριχθεί η δημιουργία ενός δικτύου Ψηφιακών Κέντρων Καινοτομίας με ευρεία γεωγραφική κάλυψη σε όλη την Ευρώπη. Πρακτικά, με τον τρόπο αυτό η ΕΕ «αντιγράφει» το μοντέλο που εφάρμοσε η Εσθονία, αλλά με 20 σχεδόν χρόνια καθυστέρηση.
Το ερώτημα που εύλογα αναδύεται είναι αν όλα τα παραπάνω είναι αρκετά για εξοπλίσουν την Ευρώπη με την ψηφιακή αρματωσιά που χρειάζεται στην παγκόσμια αρένα του μέλλοντος. Η απάντηση είναι όχι. Και αυτό προκύπτει αβίαστα από τις προ τριετίας δηλώσεις του Γκίντερ Έντιγκερ, τότε Επιτρόπου Ψηφιακής Πολιτικής, ότι η Ευρώπη χρειάζεται να επενδύσει 800 δισ. ευρώ σε ψηφιακές υποδομές προκειμένου να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Ωστόσο πρόκειται για ένα πρώτο βήμα σε ένα μαραθώνιο αγώνα επιβίωσης, εντός ενός κόσμου που αλλάζει ταχύτατα και έχει χώρο μόνο για διαμορφωτές των εξελίξεων όχι για παρακολουθητές.
